Η Ελλάδα είναι η χώρα της υπερβολής. Ή μάλλον οι Έλληνες συνηθίζουν να τρέχουν πίσω από κάθε μόδα και κάθε τάση, συχνά χωρίς προγραμματισμό. Κάπως έτσι η χώρα χρεώθηκε μέχρι τα μπούνια, μετά μπήκε σε ακραία –για τα δεδομένα του ανεπτυγμένου κόσμου- μνημόνια και τώρα αγωνίζεται να ισορροπήσει, ώστε οι θυσίες να μην πάνε χαμένες.
Κάπως έτσι συνέβη στα τέλη της δεκαετίας του 1990 με το χρηματιστήριο, στο οποίο βγήκαν, αλλά και χάθηκαν πολλά λεφτά. Το ίδιο με τα δάνεια που οι Έλληνες πήραν αξιοποιώντας τα χαμηλά επιτόκια του ευρώ, με αποτέλεσμα ένα στα δύο να μείνουν απλήρωτα. Αλλά και με τις δουλειές το ίδιο ισχύει. Κάποτε όσοι μπορούσαν πουλούσαν χωράφια για να ανοίξουν μπουτίκ στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη. Μετά ήρθε η μόδα των βίντεο κλαμπ, που υπήρχαν σε κάθε γωνιά και κάθε στενό της πόλης. Σήμερα δεν είναι μόνο τα καφέ που «πνίγουν» τη Θεσσαλονίκη, αλλά και τα κουρεία – κομμωτήρια, όπως και οι υπηρεσίες περιποίησης νυχιών που υπάρχουν παντού. Στο εκκρεμές της αγοράς η Ελλάδα και η Θεσσαλονίκη δύσκολα ισορροπούν. Πηγαίνουν από το ένα άκρο στο άλλο σε ένα παιχνίδι ψυχολογίας ανήλικων, που τη μια στιγμή νιώθουν βασιλιάδες και την άλλη πιο ασήμαντοι και από μια τελεία… στο Διαδίκτυο.
Την περασμένη Δευτέρα η Voria.gr δημοσίευσε ένα θέμα για την ύφεση που γνωρίζει το φαινόμενο των βραχυχρόνιων μισθώσεων τύπου Airbnb στο κέντρο της Θεσσαλονίκης, με τα δηλωμένα διαθέσιμα διαμερίσματα να έχουν μειωθεί τους τελευταίους οκτώ μήνες από 2.243 σε 1.920. Η απήχηση του ρεπορτάζ ήταν εντυπωσιακή τόσο σε αναγνωσιμότητα, όσο και σε σχόλια και ερωτήσεις, κάτι που αποδεικνύει το τεράστιο ενδιαφέρον γύρω από το θέμα. Στην πραγματικότητα πρόκειται για το τεράστιο ενδιαφέρον που έχουν οι Έλληνες γύρω από τα θέματα των ακινήτων. Πρόκειται για ένα φετίχ που στην κυριολεξία ανεβοκατεβάζει κυβερνήσεις. Είναι κοινό μυστικό ότι οι υποσχέσεις Τσίπρα για κατάργηση του ΕΝΦΙΑ έπαιξαν ρόλο στις εκλογές του 2015, όταν ο ΣΥΡΙΖΑ πήρε ασυνήθιστα υψηλά ποσοστά σε περιοχές όπως το Πανόραμα της Θεσσαλονίκης και το Ψυχικό στην Αθήνα.
Η άνθιση των βραχυχρόνιων μισθώσεων τύπου Airbnb στην Ελλάδα οφείλεται σε αντικειμενικά δεδομένα, έδωσε διέξοδο σε ένα μεγάλο πρόβλημα και ζωντάνεψε εκ νέου ένα όνειρο για τον μέσο νεοέλληνα. Σημειώστε:
Πρώτον, η τάση Airbnb ήρθε από την Ευρώπη, όπου εφαρμόζεται με επιτυχία αρκετά χρόνια τώρα, με σοβαρά κοινωνικά προβλήματα σε ορισμένες περιπτώσεις, όπως είναι η Βαρκελώνη και πήρε ώθηση κυρίως από τον αυξημένο τα τελευταία χρόνια τουρισμό. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος το 2018 ήρθαν στη χώρα 33 εκατ. ξένοι επισκέπτες, εκ των οποίων το 1,8 εκατ. αξιοποίησαν τις βραχυχρόνιες μισθώσεις. Άλλες 350 χιλιάδες Έλληνες προτίμησαν το Airbnb κατά τη διάρκεια των διακοπών τους ή των επισκέψεων τους για άλλους λόγους σε κάποια ελληνική πόλη. Ειδικά στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη το φαινόμενο επεκτάθηκε πολύ, αφενός διότι υπάρχει απόθεμα ακινήτων και αφετέρου, διότι υπάρχει μεγάλη ζήτηση, αφού οι νέοι επιλέγουν αυτό τον τρόπο φιλοξενίας όταν επισκέπτονται μια περιοχή. Και ως γνωστόν οι νέοι κατά βάσιν αναζητούν χαμηλές τιμές και κέντρο πόλης, ώστε οι μετακινήσεις τους να είναι οικονομικές και ευχερείς.
Δεύτερον, οι βραχυχρόνιες μισθώσεις κατοικιών έβγαλαν από τη ναφθαλίνη διαμερίσματα που παρέμεναν επί μακρόν… ακίνητα, λόγω της οικονομικής κρίσης και της ύφεσης. Πολλοί ιδιοκτήτες βρήκαν την ευκαιρία να αξιοποιήσουν την περιουσία τους με μία σχετικά μικρή επένδυση για να ανακαίνιση παλαιών ακινήτων, ορισμένα εκ των οποίων δύσκολα θα νοικιάζονταν μακροπρόθεσμα, ακόμη κι αν υπήρχε ζήτηση. Επιπροσθέτως, κάποιοι εξ αυτών επειδή ήταν τη δεομένη στιγμή άνεργοι, βρήκαν την ευκαιρία να αποκτήσουν επάγγελμα.
Τρίτον, η άνθιση του Airbnb ζωντάνεψε εκ νέου το όνειρο πολλών νεοελλήνων να γίνουν εισοδηματίες. Να εισπράττουν ορισμένα ενοίκια και να καλύπτουν έτσι το οικονομικό τους κενό. Αν, μάλιστα, όπως συμβαίνει σε σημαντικό βαθμό μέχρι σήμερα, τα εισοδήματα αυτά είναι «μαύρα», μακριά από το αδιάκριτο βλέμμα της εφορίας, τόσο το καλύτερο. Θέση που είναι δημοφιλής και ταυτόχρονα αντιπαραγωγική, κάτι για το οποίο ουδείς εκ των εμπλεκομένων ενδιαφέρεται.
Όλα από εδώ και πέρα στην αγορά ακινήτων της Θεσσαλονίκης θα εξαρτηθούν από την εξωστρέφεια της πόλης. Με δεδομένο ότι τα πανεπιστήμια θα εξακολουθήσουν να λειτουργούν και να υποδέχονται κάθε χρόνο δεκάδες χιλιάδες φοιτητών, η επισκεψιμότητα των ξένων είναι το κλειδί. Εάν τα επόμενα χρόνια αυξηθεί, τότε είναι μαθηματικώς βέβαιον ότι θα αυξηθεί και η ζήτηση διαμερισμάτων για βραχυχρόνια μίσθωση, οπότε θα υπάρξει άνοδος του κλάδου. Εάν όμως η επισκεψιμότητα παραμείνει στα τωρινά επίπεδα, με δεδομένο ότι η άνοδος της οικονομίας αυξάνει τις θέσεις εργασίας κι επομένως τη ζήτηση για μακροχρόνιες μισθώσεις, τότε η στασιμότητα θα συμπαρασύρει προς τα κάτω τις βραχυχρόνιες μισθώσεις. Σε αυτή την περίπτωση, που προφανώς κανείς δεν εύχεται, τα διαμερίσματα που διατίθενται μέσω ηλεκτρονικών σελίδων τύπου Airbnb, θα μειώνονται σταθερά. Πιθανόν δεν θα αποτελέσουν στο ορατό μέλλον ανάμνηση, αλλά σίγουρα θα προσφέρουν λιγότερο ενθουσιασμό και περισσότερη απογοήτευση στους ιδιοκτήτες του.
ΥΓ. Από το φθινόπωρο αλλάζει η διοίκηση του δήμου Θεσσαλονίκης. Ο σημερινός δήμαρχος Γιάννης Μπουτάρης κατάφερε να ανοίξει την πόλη στους ξένους, ουσιαστικά μόνος του. Εάν ο νέος δήμαρχος Κωνσταντίνος Ζέρβας οργανώσει καλύτερα και συντονίσει επιτυχέστερα τις τουριστικές δυνάμεις της πόλης τότε ενδεχομένως να θέσει της βάσης για μια ουσιαστική ανάπτυξη του τουρισμού στη Θεσσαλονίκη. Δραστηριότητα που αποδεδειγμένα έχει τόσο οικονομικά, όσο και κοινωνικά οφέλη.
ΥΓ2. Ως συνήθως το ελληνικό κράτος πιάστηκε στον ύπνο με την υπόθεση των βραχυχρόνιων μισθώσεων. Πέρασαν χρόνια κατά τα οποία διακινήθηκε μπόλικο μαύρο χρήμα μέχρι να αποφασίσει να θέσει φορολογικούς όρους και γενικότερα κανόνες σε ένα νέο για την ελληνική οικονομία κλάδο. Τώρα που υπάρχει φορολογικό πλαίσιο ο κάθε ιδιοκτήτης μπορεί να σταθμίσει το όφελος και τη χασούρα. Αν –για παράδειγμα- τον συμφέρει η βραχυχρόνια μίσθωση ή είναι καλύτερα να έχει ένα μόνιμο ενοικιαστή. Με χαρτί και μολύβι οι αριθμοί λένε πάντα στην αλήθεια στα οικονομικά. Και αυτό σίγουρα είναι υγιές, αφού βοηθά στο τέλος της ημέρας να υπάρξουν λιγότερα θύματα κι επομένως λιγότερα δράματα.