των Ανδρέα Καβαλλάρη και Δημήτρη Ζυγούρη*
0 λεμφαδένας φρουρός είναι ο πρώτος λεμφαδένας που εμπλέκεται στην επέκταση ενός πρωτοπαθούς όγκου που θα δώσει λεμφαδενικές μεταστάσεις. Είναι ο λεμφαδένας που δέχεται πρώτος τη λέμφο από τον όγκο και, επομένως, έχει τη μεγαλύτερη πιθανότητα να είναι προσβεβλημένος από λεμφαδενικές μεταστάσεις. Εάν ο λεμφαδένας φρουρός είναι αρνητικός, τότε και οι υπόλοιποι λεμφαδένες που συμμετέχουν στη διασπορά της νόσου θεωρούνται αρνητικοί. Η κατάστασή του (θετικός ή αρνητικός) μπορεί να επηρεάσει και να καθορίσει επιπλέον θεραπείες, όπως Χημειοθεραπεία ή Ακτινοθεραπεία.
O καρκίνος ενδομητρίου αποτελεί την πιο συχνή κακοήθεια του γυναικείου αναπαραγωγικού συστήματος και στις περισσότερες περιπτώσεις διαγιγνώσκεται σε αρχικό στάδιο. Διαχρονικά ακρογωνιαίος λίθος της αντιμετώπισής του είναι η χειρουργική Θεραπεία με αφαίρεση της μήτρας και των ωοθηκών, καθώς και των λεμφαδένων που πιθανόν έχουν επηρεαστεί. Μάλιστα, η Λαπαροκοπική χειρουργική αποτελεί την ιδανική προσέγγιση, καθώς σχετίζεται με σημαντικά μικρότερο πόνο, λιγότερες ημέρες νοσηλείας, ταχύτερη κινητοποίηση και συνολικά μικρότερη νοσηρότητα.
O καρκίνος του τραχήλου της μήτρας είναι επίσης μια συχνή γυναικολογική κακοήθεια, με ιδιαίτερα υψηλά ποσοστά νοσηρότητας και Θνησιμότητας. Η κατάσταση των λεμφαδένων είναι κι εδώ καθοριστική για την πρόγνωση της ασθενούς και την περαιτέρω αντιμετώπιση. Η χειρουργική αντιμετώπιση (Ριζική Υστερεκτομή) είναι σαφώς πιο απαιτητική από αυτή του ενδομητρίου και Λαπαροσκοπικά πραγματοποιείται μόνο από ιδιαίτερα έμπειρους Γυναικολόγους Ογκολόγους με αυξημένες δεξιότητες και εμπειρία στη Λαπαροσκοπική Χειρουργική.
Σημασία της τεχνικής Λεμφαδένα φρουρού
Με την εφαρμογή της τεχνικής του Λεμφαδένα Φρουρού και στις δύο αυτές κακοήθειες επιτυγχάνεται σημαντική μείωση της νοσηρότητας και των επιπλοκών, τόσο στη διάρκεια της επέμβασης, όσο και μετά. Ασφαλώς, σε κάθε περίπτωση επιτυγχάνεται το βέλτιστο ογκολογικό αποτέλεσμα για την ασθενή, χωρίς να επηρεάζεται η πορεία της νόσου της και η επιβίωσή της. Αναγνωρίζοντας και αφαιρώντας το λεμφαδένα φρουρό, μπορούμε να συμπεράνουμε ότι και οι υπόλοιποι λεμφαδένες είναι αρνητικοί, χωρίς να υποβληθεί η ασθενής σε μια εκτεταμένη επέμβαση. Στην περίπτωση Θετικού λεμφαδένα φρουρού, η επέμβαση διενεργείται άμεσα και πραγματοποιείται λαπαροσκοπικά πλήρης λεμφαδενεκτομή. Ακόμη, οποιοσδήποτε άλλος λεμφαδένας Θεωρηθεί ύποπτος ή βρεθεί διογκωμένος στη διάρκεια της επέμβασης αφαιρείται άμεσα, ακόμη κι αν δεν είναι λεμφαδένας φρουρός. Αξίζει να σημειώσουμε, επίσης, ότι λόγω της μεγαλύτερης προσοχής που δίνεται μόνο σε ένα λεμφαδένα από τους Παθολογο-ανατόμους, η μέθοδος αυτή θεωρείται περισσότερο αξιόπιστη για την ανίχνευση λεμφαδενικής μετάστασης σε αρχόμενο καρκίνο ενδομητρίου ή τραχήλου μήτρας.
Τεχνική
Πριν την έναρξη της επέμβασης, γίνεται ένεση της ουσίας ICG (indocyanine green, πράσινο του ινδοκυανίου) στον τράχηλο της μήτρας σε τέσσερα αντιδιαμετρικά σημεία στα τέσσερα τεταρτημόρια του τραχήλου. Η ένεση γίνεται στο εσωτερικό (στρώμα) του τραχήλου, αμέσως κάτω από το επιθήλιο, υπό γενική αναισθησία και το ποσοστό ανίχνευσης λεμφαδένα φρουρού φθάνει μέχρι και το 100%. Ακολουθεί η λαπαροσκοπική επέμβαση, με τη χρήση ειδικής τεχνικής απεικόνισης εγγύς στο υπέρυθρο (NIR, near infrared) με λαπαροσκοπική κάμερα τελευταίας τεχνολογίας. Μόνο με την κάμερα αυτή είναι ορατός ο λεμφαδένας φρουρός. Μάλιστα, αναγνωρίζεται πολύ εύκολα ως ένας φθορίζων ιστός μέσα στην κοιλιά. 0 φθορισμός αυτός συμβαίνει όταν ένα λέιζερ εκπέμπεται από ένα σύστημα απεικόνισης NIR.
Η εμπειρία μας
Στο κέντρο μας με τη μέθοδο αυτή έχουν ήδη πραγματοποιηθεί 4 επεμβάσεις τους τελευταίους μήνες με απόλυτη επιτυχία. Πρόκειται για 2 περιπτώσεις αρχόμενου καρκίνου ενδομητρίου και 2 περιπτώσεις αρχόμενου καρκίνου τραχήλου της μήτρας. Σε όλες τις περιπτώσεις, η επέμβαση έγινε λαπαροσκοπικά με απόλυτη επιτυχία και με αναγνώριση και αφαίρεση του λεμφαδένα φρουρού. Η μετεγχειρητική πορεία των ασθενών ήταν χωρίς προβλήματα και όλες έλαβαν εξιτήριο σε άψογη κατάσταση.
*ο Ανδρέας Καβαλλάρης είναι γυναικολόγος - ογκολόγος - μαιευτήρας και ο Δημήτρης Ζυγούρης είναι γυναικολόγος - μαιευτήρας