Ως πρώτες προτεραιότητες στην ιεράρχηση των υποδομών της Θεσσαλονίκης χαρακτηρίζει τρία εμβληματικά έργα το Τμήμα Κεντρικής Μακεδονίας του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας στο φετινό υπόμνημά του στον πρωθυπουργό: το μετρό, τον εκσυγχρονισμό της ΔΕΘ και την ανάπλαση του Παραλιακού Μετώπου.
Ο πρόεδρος του ΤΕΕ/ΤΚΜ, Γιώργος Τσακούμης, που επέδωσε το υπόμνημα χτες στον Κυριάκο Μητσοτάκη επισημαίνει ότι το σύνολο των βασικών υποδομών, που επί χρόνια είχαν μείνει βαλτωμένες στην περιοχή, έχει δρομολογηθεί και προχωρά. Ωστόσο, τόνισε πως πρέπει πλέον να υπάρξει απόλυτη συνέπεια στα χρονοδιαγράμματα, διότι οι πολίτες ταλαιπωρούνται επί πολλά χρόνια και η πόλη μένει στάσιμη, εξαιτίας των ανολοκλήρωτων υποδομών.
Στο ίδιο υπόμνημα (περιλαμβάνονται και προτάσεις και θέσεις του τεχνικού κόσμου για όλη την Κεντρική Μακεδονία και για ζητήματα των μηχανικών) για τη Θεσσαλονίκη τίθενται έξι βασικές προτεραιότητες και περιλαμβάνονται συγκεκριμένες προτάσεις έργων και παρεμβάσεων.
«Η ολοκλήρωση της βασικής γραμμής του ΜΕΤΡΟ οφείλει να είναι η πρώτη προτεραιότητα. Είκοσι χρόνια για 9,6 χιλιόμετρα, με μία ανοιχτή πληγή κατά μήκος της πόλης, ταλαιπωρία, οικονομική ζημιά, κυκλοφοριακό κομφούζιο, ρύπους και εκνευρισμό είναι και παραλογισμός και εμπαιγμός. Σχετικά με τον εκσυγχρονισμό της ΔΕΘ και την ανάπλαση του Παραλιακού Μετώπου, είναι σημαντικό ότι ξεκίνησαν οι διαδικασίες. Τα δύο εμβληματικά έργα πρέπει να προχωρήσουν απρόσκοπτα. Χωρίς να υποβαθμίζεται η σημασία όσων έχουν ξεκινήσει στη Θεσσαλονίκη, υπάρχουν κι άλλα μείζονα ζητήματα που απαιτούν την προσοχή σας», αναφέρεται στο υπόμνημα.
Οι βασικές προτεραιότητες του ΤΕΕ/ΤΚΜ όπως έχουν κατατεθεί στον πρωθυπουργό είναι:
1.Στρατηγικός χωρικός σχεδιασμός μητροπολιτικού επιπέδου: Η πολιτική του χωρικού σχεδιασμού χαρακτηρίζεται από την πολλαπλότητα και πολυπλοκότητα των διαδικασιών διακυβέρνησης, η οποία πρωτίστως αφορά τις δομές της εξουσίας. Οι πολιτικές που προωθούν την 'χρηστή' διακυβέρνηση περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, την αποκέντρωση στις διοικητικές και πολιτικές δομές, ευελιξία στην ικανότητα δόμησης εταιρικών σχέσεων, θεσμική ικανότητα λογοδοσίας των εμπλεκομένων και ισχυρά συστήματα παρακολούθησης.
Η συζήτηση για την κεντρικότητα στον σχεδιασμό απέναντι στην αποκέντρωση είναι μακριά. Η αποκέντρωση θεωρείται ότι προσφέρει την ευκαιρία μετάβασης προς μια περισσότερο τοπική διαχείριση του χώρου και επιτρέπει μια περισσότερο αποτελεσματική ανταπόκριση στις διαφορετικές τοπικές ανάγκες, ενώ η κεντρική προσέγγιση επιτρέπει στην κυβέρνηση να αντιμετωπίσει προβλήματα που έχουν επιδράσεις σε περισσότερες από μία χωρικές ενότητες, να αξιοποιήσει οικονομίες κλίμακας, να συντονίσει πιο αποτελεσματικά τις πολιτικές και να προωθήσει την ισότητα και την πολιτική ομοιογένεια σε μια ευρεία σφαίρα επιρροής.
Στην περίπτωση της μητροπολιτικής περιοχής της Θεσσαλονίκης, η κατάργηση το 2014 του Οργανισμού Ρυθμιστικού Σχεδίου και Προστασίας Περιβάλλοντος («Οργανισμός Θεσσαλονίκης»), του βασικού φορέα υλοποίησης της κεντρικής χωροταξικής και πολεοδομικής πολιτικής στο επίπεδο του μητροπολιτικού συγκροτήματος Θεσσαλονίκης και η μεταφορά των αντίστοιχων αρμοδιοτήτων σε Τμήμα του κεντρικού Υπουργείου, συνδέεται με αυτή την προβληματική και αποτελεί ένα μείζον θέμα συζήτησης μεταξύ κεντρικού κράτους από τη μια πλευρά και επαγγελματικών-επιστημονικών φορέων και τοπικής κοινωνίας από την άλλη. Η κατάργηση του Οργανισμού Θεσσαλονίκης άφησε ένα σημαντικό «κενό» στη διακυβέρνηση του δεύτερου μεγαλύτερου μητροπολιτικού συγκροτήματος της Χώρας, ανέδειξε προβλήματα συντονισμού της πολιτικής, ενώ η περαιτέρω ενίσχυση της παραδοσιακής τάσης υπερσυγκέντρωσης αρμοδιοτήτων στην κεντρική διοίκηση συνεχίζει να εγείρει προβληματισμούς για τη διαδικασία λήψης αποφάσεων.
Σύμφωνα με πόρισμα ομάδας εργασίας του ΤΕΕ/ΤΚΜ, οι νέες νομοθετικές ρυθμίσεις και τα φιλόδοξα σχέδια ταχείας υλοποίησης των μελετών ΕΠΣ, ΤΠΣ, παλαιών ΓΠΣ κλπ. προϋποθέτουν την αναδιοργάνωση των υφιστάμενων δομών. Τα δύο βασικά προβλήματα που εντοπίζονται είναι α) η έλλειψη επικαιροποιημένου Ρυθμιστικού Σχεδίου, που εν όψει των νέων ΤΠΣ, θα δημιουργήσει δυσκολίες και καθυστερήσεις στη διεκπεραίωση των μελετών και β) η αποδυνάμωση του Τμήματος Μητροπολιτικού Σχεδιασμού Θεσσαλονίκης, που οφείλεται σε μεγάλο βαθμό τόσο στην υποστελέχωσή του όσο και στη διοικητική εξάρτηση του Τμήματος από τη Διεύθυνση στην Αθήνα.
Στο πλαίσιο αυτό, προτείνεται:
-Η σύσταση μιας Ειδικής Γραμματείας, αρμόδιας για την επίλυση των θεμάτων που άπτονται του πολεοδομικού και χωροταξικού σχεδιασμού της Θεσσαλονίκης, στην προσπάθεια άμεσης εκτόνωσης και ρύθμισης ζητημάτων του σχεδιασμού στο πολεοδομικό συγκρότημα της Θεσσαλονίκης.
-Η αναβάθμιση του Τμήματος Μητροπολιτικού Σχεδιασμού, με την αλλαγή του οργανογράμματος του υπουργείου και τη μετατροπή του σε Διεύθυνση, με τη σύγχρονη και ικανή στελέχωσή του.
-Η άμεση σύνταξη νέου Στρατηγικού και Χωροταξικού Σχεδίου της πόλης, που να εναρμονίζεται με τις κατευθύνσεις του ΠΧΠ, να προσδιορίζει εκ νέου την περιοχή του Ρυθμιστικού και να συντονίζει τις υποκείμενες μελέτες και τα έργα της περιοχής ευθύνης του.
2.Θεσσαλονίκη «πράσινη πρωτεύουσα» κλιματική αλλαγή – ανθεκτικότητα ελεύθεροι αστικοί χώροι – περιαστικό πράσινο: Οι πόλεις της Ευρώπης επενδύουν συστηματικά σε θέματα προορισμού, βιώσιμης ανάπτυξης και κλιματικής αλλαγής. Η Θεσσαλονίκη μέχρι σήμερα συσσωρεύει σημαντικά περιβαλλοντικά προβλήματα αστικού τύπου ενώ λόγω κλιματικής αλλαγής κινδυνεύει από έντονα καιρικά φαινόμενα όπως πλημμύρες περιορίζοντας την κλιματική ανθεκτικότητα της πόλης. Γνωστά προβλήματα καθημερινότητας όπως η ατμοσφαιρική ρύπανση, το κυκλοφοριακό σε συνδυασμό με την ελλειμματική αστική συγκοινωνία και την έλλειψη χώρων στάθμευσης, επιβαρυμένο μικρόκλιμα, περιορισμένο αστικό πράσινο δημιουργούν την ανάγκη δράσης πέραν της «στενής» προσέγγισης της τοπικής αυτοδιοίκησης. Παράλληλα η πόλη δεν είναι έτοιμη να αντιμετωπίσει τη ζήτηση των πολιτών και επισκεπτών για αλλαγή σε ένα καθημερινό «οικολογικό» μοντέλο διαβίωσης, τη ζήτηση για φιλική ηλεκτρική μετακίνηση ή μετακίνηση με εναλλακτικά μέσα και την ανάγκη περισσότερων διεξόδων με πάρκα εντός της πόλης και με περιαστικό πράσινο. Τέλος πρέπει να ειπωθεί ότι οι σημαντικοί κοντινοί τουριστικοί προορισμοί όπως της Χαλκιδικής και της Πιερίας δέχονται και αυτοί σημαντικές κλιματολογικές πιέσεις με διάβρωση ακτών σημαντική πίεση στα υπόγεια ύδατα και προβλήματα φέρουσας ικανότητας.
Η ενίσχυση λοιπόν του περιβαλλοντικού προφίλ της πόλης και η στόχευση στη δημιουργία της πρώτης πόλης κλιματικής ουδετερότητας στην Ελλάδα θα μπορούσε να αποτελεί μια οραματική άλλα όχι ανέφικτη πρόταση. Το ΤΕΕ/ΤΚΜ με τεχνογνωσία και όραμα θα μπορούσε να ενώσει τις παραγωγικές και πολιτικές δυνάμεις της πόλης και να συντονίσει το σχέδιο "Θεσσαλονίκη, κλιματικά ουδέτερη πόλη 2040". Μια τέτοια δράση θα ενίσχυε σημαντικά την τοπική οικονομία, την ποιότητα ζωής, την προσέλκυση κεφαλαίων και θα προσελκύσει τα καλύτερα ταλέντα, επενδύσεις εταιρειών, νεοσύστατες επιχειρήσεις, επισκέπτες και τουρίστες.
Οι βασικές προτάσεις για άμεση εφαρμογή:
-Τη δημιουργία στρατηγικής της πόλης σε θέματα αειφορίας και κλιματικής αλλαγής.
-Την ενίσχυση του κατά κεφαλήν πρασίνου ανά κάτοικο, επενδύοντας στις φυσικές λύσεις καταπολέμησης του προβλήματος της κλιματικής αλλαγής (όπως πράσινες ταράτσες και τοίχους, πάρκα, δενδροφυτεύσεις) με παράλληλη επίλυση του προβλήματος της ατμοσφαιρικής ρύπανσης της πόλης που ως γνωστό μας βρίσκει σχεδόν αντιμέτωπους με την Ευρωπαϊκή Ένωση.
-Τον πλήρη αποκλεισμό του κέντρου της πόλης από οχήματα με εκπομπές ρύπων >100 gr CO2 και την άμεση δημιουργία υποδομών για τη χρήση ηλεκτρικών οχημάτων.
-Την ενίσχυση της ήπιας μετακίνησης με δίκτυο ποδηλατοδρόμων, περισσότερων πεζοδρόμων.
- Την πλήρη διαμόρφωση της αστικής συγκοινωνίας σε μια σύγχρονη "πράσινη" αστική συγκοινωνία δίνοντας όραμα και προοπτική στον προβληματικό ΟΑΣΘ.
-Τη θέσπιση "πράσινων" κριτηρίων στις επιχειρήσεις που λειτουργούν στην πόλη.
-Την αύξηση των κινήτρων για εξοικονόμηση ενέργειας στα κτίρια κατοικιών και τις επιχειρήσεις.
-Την εκπαίδευση των πολιτών γύρω από θέματα αειφορίας, κλιματικής αλλαγής, εξοικονόμησης ενέργειας και κυκλικής οικονομίας.
3.Προστασία και αναβάθμιση του περιαστικού δάσους Σέιχ Σου: Το Σέιχ Σου είναι το μεγάλο περιαστικό δάσος της Θεσσαλονίκης το οποίο καταλαμβάνει έκταση 30.000 στρεμμάτων και αποτελεί το μεγαλύτερο περιαστικό δάσος της Ελλάδας με το υψόμετρό του να φτάνει τα 450 μ. Η φυσιογνωμία του, ο οικολογικός του ρόλος και οι ευκαιρίες αναψυχής που μπορεί να προσφέρει μπορούν να καθορίσουν την ποιότητα ζωής των κατοίκων της Θεσσαλονίκης.
Αυτό όμως απαιτεί μια πλειάδα έργων και δράσεων τα οποία θα βελτιώσουν την προσβασιμότητα, τις δυνατότητες αναψυχής καθώς και την ασφάλεια εντός του δάσους και θα το καταστήσουν πραγματικά προέκταση της πόλης και μέρος της καθημερινότητας μεγάλου αριθμού πολιτών.
Για το λόγο αυτό πρέπει η Πολιτεία με τις αρμόδιες υπηρεσίες της να προχωρήσει στην εξεύρεση πόρων για όλες τις απαραίτητες μελέτες και έργα που απαιτούνται καθώς και στην εκπόνηση σχεδίου διαχείρισης του Περιαστικού Δάσους ώστε να διερευνηθεί και να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα της λειτουργίας του με την μορφή αυτή.
Είναι ένας πολύ σημαντικός περιβαλλοντικός πόρος της Θεσσαλονίκης και πρέπει οπωσδήποτε να αξιοποιηθεί προς όφελος των κατοίκων και των επισκεπτών της.
4.Ενίσχυση αρμοδιοτήτων του Οργανισμού Συγκοινωνιακού Έργου Θεσσαλονίκης (ΟΣΕΘ): Ενίσχυση αρμοδιοτήτων και αναβάθμιση του ρόλου του ΟΣΕΘ ώστε να επαναπροσδιοριστούν οι στρατηγικοί και μεσοπρόθεσμοι στόχοι του για να λειτουργεί με μεγαλύτερη ευελιξία και προσαρμογή στη διοίκηση και τη λήψη αποφάσεων (Υιοθέτηση μοντέλου ΟΑΣΑ).
Να αναπτύσσει τις αναγκαίες υποδομές προκειμένου να αναθέτει, να συντονίζει και να ελέγχει τη διεξαγωγή των Δημοσίων Συγκοινωνιών στην Μητροπολιτική Ενότητα Θεσσαλονίκης και επιπροσθέτως να έχει την αρμοδιότητα της διαχείρισης της κινητικότητας, με βάση τις σχετικές οδηγίες και κατευθύνσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
5.ΜΕΤΡΟ Θεσσαλονίκης – Επεκτάσεις μέσων σταθερής τροχιάς: Επιτάχυνση των εργασιών αλλά και όλων των διαδικασιών που αφορούν στην κατασκευή της βασικής γραμμής ΜΕΤΡΟ Θεσσαλονίκης.
Άμεση έναρξη και επιτάχυνση διαδικασιών και μελετών προκειμένου να ολοκληρωθεί η χάραξη της επέκτασης του Μετρό τόσο προς Δυτικά, όσο και προς Ανατολικά.
Συγκεκριμένα:
Σε σχέση με το δίκτυο μέσων σταθερής τροχιάς:
1.Επέκταση προς ανατολικά μέχρι το Αεροδρόμιο.
2.Επέκταση προς δυτικά κατά μήκος του άξονα της οδού Λαγκαδά προς Σταυρούπολη και Ευκαρπία μέχρι το Νοσοκομείο Παπαγεωργίου.
3.Επέκταση προς την περιοχή των Δήμων Αμπελοκήπων – Μενεμένης / Κορδελιού - Ευόσμου.
4.Δημιουργία δεύτερου κλάδου της βασικής γραμμής προς Ανατολικά μέσα από την Τούμπα και τη Χαριλάου προς την Πυλαία, ώστε να εξυπηρετηθούν επαρκώς οι πυκνοδομημένες περιοχές του διαμερίσματος αυτού του Δήμου Θεσσαλονίκης και μέρους της Πυλαίας.
6.Θεσσαλονίκη: Θύρα καινοτομίας και επιχειρηματικότητας: Αναδιάθρωση του ρόλου και της στρατηγικής στόχευσης και εν γένει δραστηριότητας της Αλεξάνδρειας Ζώνης Καινοτομίας (ΑΖΚ). Με διαχρονική ευθύνη και των Φορέων της πόλης αλλά και της Πολιτείας κανένας θύλακας δεν έχει δημιουργηθεί μέχρι σήμερα ενώ επίσης δεν υπάρχει σαφές σχέδιο και προσδιορισμός του ρόλου της ΑΖΚ. Η υλοποίηση του εγχειρήματος δημιουργίας του πάρκου 4ης γενιάς Thess INTEC σε καμία περίπτωση δεν αποτελεί το βασικό στόχο της ΑΖΚ για την ύπαρξή της. Χρόνος και χρήμα έχουν σπαταληθεί για ελάχιστο αποτέλεσμα. Θεωρούμε ότι επιβάλλεται η Πολιτεία να ορίσει άμεσα νέο θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας της, διοικητική αναδιάρθρωση, επιτάχυνση υλοποίησης των θυλάκων, δημιουργία κινήτρων καθώς και επικαιροποίηση του στρατηγικού σχεδίου που είχε ολοκληρωθεί το 2018.
Δημιουργία προγράμματος κινήτρων εγκατάστασης επιχειρήσεων για τις σημαντικές υποδομές του οικοσυστήματος καινοτομίας της Θεσσαλονίκης (ΑΖΚ, ΤΕΧΝΟΠΟΛΗΣ, Τhess Intec).
Ίδρυση παραρτήματος της Αναπτυξιακής Τράπεζας στη Θεσσαλονίκη, με ευθύνη το χώρο του ευρύτερου Βορειοελλαδικού τόξου(ΑΜΘ-ΚΜ-ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ-ΗΠΕΙΡΟΣ).
Ίδρυση παραρτήματος της Ειδικής Υπηρεσίας Διαχείρισης του ΕΛΛΑΔΑ 2.0 στη Θεσσαλονίκη εντός του ΥΜΑΘ που θα συντονίζει τα έργα που θα υλοποιηθούν στη Βόρεια Ελλάδα.
Εξέταση δημιουργίας Χρηματιστηρίου Αγροτικών Προϊόντων & Εμπορευμάτων (Southeastern Commodity Exchange) με έδρα τη Θεσσαλονίκη κατόπιν συζήτησης με τους παραγωγικούς φορείς της Βορείου Ελλάδος.
Καθιέρωση ετήσιας εκδήλωσης βραβείων νεοφυούς επιχειρηματικότητας στο πλαίσιο της ΔΕΘ με παράλληλη διοργάνωσης ετήσιου συνεδρίου και απολογισμού δραστηριότητας του ELEVATE GREECE.