Skip to main content

Θαλάσσια συγκοινωνία Θεσσαλονίκης: Βιώσιμο ή όχι το έργο – φάντασμα 40 ετών;

Επανεξετάζεται η βιωσιμότητα ενός έργου που θέλει σύσσωμη η κοινωνία της Θεσσαλονίκης αλλά δύσκολα... βγαίνει οικονομικά.

Ένα από τα έργα – φαντάσματα της Θεσσαλονίκης είναι η θαλάσσια συγκοινωνία. Έργο στην αυτοδιοικητική και πολιτική ατζέντα επί περίπου τέσσερις δεκαετίες, που δεν έγινε και πολύ αμφιβάλω ότι θα γίνει ποτέ και ενσωματώνει όλες τις παθογένειες μιας κοινωνίας που αρνείται να αποδεχτεί τα αυτονόητα και να βάλει ένα τέλος.

Κάποια έργα είτε γίνονται είτε όχι. Στη Θεσσαλονίκη το «όχι» μάθαμε να το λέμε μόνο την 28η Οκτωβρίου... Αρνούμαστε πεισματικά να αποδεχτούμε την όποια απόρριψη και επιμένουμε στην αιθεροβασία.

Η θαλάσσια συγκοινωνία, αστική και περιαστική, σκέτη ή με «σάλτσες», αποτελεί μια ανοιχτή πληγή την οποία αρνούμαστε να κλείσουμε. Μια ιδέα της δεκαετίας του 1980, παραμένει ενεργή χάρη σε «εμμονές» και το όνειρό της στοιχειώνει την πόλη μέχρι σήμερα.

Αν κάποιος ρωτήσει πολιτικούς και πολίτες για τη θαλάσσια συγκοινωνία θα πάρει την ίδια απάντηση σε μια ομοφωνία σπάνια για τα δεδομένα της Θεσσαλονίκης. Όλοι θέλουν τα λεγόμενα «καραβάκια» στο Θερμαϊκό. Τα δεδομένα όμως κάνουν λόγο για ένα έργο ασύμφορο, που διατηρείται στη «ζωή» τεχνηέντως, με τα... ψέματα. Ένα όνειρο είναι η θαλάσσια συγκοινωνία. Ένα όνειρο που ικανοποιεί μια «πολυτέλεια», την οποία θέλουμε στην πόλη μας, αλλά δεν έχουμε τα λεφτά για να την αποκτήσουμε. Για να μην αναφερθώ στα λεφτά που δαπανήθηκαν μέχρι σήμερα γι' αυτό το όνειρο...

Σε συντομία, περάσαμε σχεδόν 40 χρόνια κατά τα οποία η θαλάσσια συγκοινωνία από ιδέα που θα επανασυνέδεε την πόλη με τη θάλασσα, που θα αποτελούσε τρόπο εναλλακτικής μετακίνησης και σύνδεσης των ανατολικών (αργότερα και δυτικών) προαστίων με το κέντρο και μεταξύ τους, που θα περιόριζε τις οδικές διαδημοτικές μετακινήσεις κτλ., πέρασε σε επίπεδο διεκδίκησης και αργότερα μελετών. Επί χρόνια σε όλους άρεσε η ιδέα να αποκτήσει ξανά ο Θερμαϊκός «καραβάκια». Όταν όμως από τη σκοπιμότητα περάσαμε στην εξέταση της βιωσιμότητας του έργου, άρχισαν οι φουρτούνες... Το έργο αποδείχτηκε μη βιώσιμο, διότι άρεσε μεν στον κόσμο, αλλά η επιβατική του κίνηση θα ήταν περιορισμένη, σοβαρό επενδυτικό ενδιαφέρον δεν υπήρξε ποτέ από ιδιώτες που θα έβαζαν και θα λειτουργούσαν τα φανταστικά καταμαράν και κάποια στιγμή ξυπνήσαμε από το όνειρο.

Με μια σειρά από παραδοχές αργότερα (επιμονή στα όρια της... εμμονής), με επενδύσεις του δημοσίου, με επιδοτήσεις στο εισιτήριο, με υποδομές που θα έκανε η Πολιτεία, ξαπλώσαμε ξανά και κάναμε το ίδιο όνειρο. Πολιτεία και Αυτοδιοίκηση αγκάλιασαν τη θαλάσσια συγκοινωνία. Πίστεψαν σ' αυτή και προσπάθησαν να κάνουν το έργο. Όμως τα προβλήματα ήταν και παραμένουν πολλά. Και το σημαντικότερο από αυτά είναι η σχέση κόστους – οφέλους του συγκεκριμένου έργου. Απάντηση σ' αυτό έχουμε εδώ και δεκαετίες, όμως αρνούμαστε πεισματικά να την υιοθετήσουμε, επειδή όλοι μας θέλουμε –θεωρητικά- πολύ να αποκτήσει η Θεσσαλονίκη θαλάσσια συγκοινωνία.

Οι εμπλεκόμενοι φορείς χρηματοδότησαν την εκπόνηση των μελετών ξανά και ξανά. Διασφάλισαν χρηματοδότηση για να κατασκευαστούν οι στάσεις. Πήραν μια σειρά από άδειες. Προετοίμασαν το έργο με τις πλέον ελκυστικές προδιαγραφές, έκαναν προσαρμογές για να γίνει εφικτό. Κι όμως το έργο δεν προχώρησε.

Το μόνο που όλα αυτά τα χρόνια έγινε πράξη είναι τα καραβάκια που δρομολογήθηκαν και κάνουν το δρομολόγιο λιμάνι – δήμος Θερμαϊκού, εξυπηρετώντας στην ουσία την τουριστική κίνηση του καλοκαιριού, αποτελώντας μια σχετική ατραξιόν και μια εναλλακτική λύση για όσους θέλουν να κάνουν το μπάνιο τους στα ανατολικά τουριστικά προάστια. Σε καμιά περίπτωση δεν μιλάμε για ένα εναλλακτικό συγκοινωνιακό μέσο και προφανώς όχι γι' αυτό που μελετήθηκε και παρουσιάστηκε ως θαλάσσια συγκοινωνία.

Η θαλάσσια συγκοινωνία κόλλησε στην «Εγνατία Οδός ΑΕ» τυπικά. Ουσιαστικά όμως το έργο κολλάει στο ανύπαρκτο επενδυτικό ενδιαφέρον και στην αμφίβολη βιωσιμότητά του. Κι αυτό δεν έχουμε την πολυτέλεια να το παραβλέψουμε. Όταν έβρεχε λεφτά μπορεί χωρίς πολλή σκέψη να υλοποιούσαμε κι ένα τέτοιο έργο. Όμως σε εποχές ισχνών αγελάδων, η θαλάσσια συγκοινωνία μοιάζει πλέον με μια ανάμνηση παλιών καλών ημερών.

Που βρίσκεται σήμερα το έργο; Παρακολουθώντας την εξέλιξή του διαπιστώνω ότι το αρμόδιο υπουργείο το ξαναβλέπει. Επανεξετάζει τις δυνατότητες υλοποίησής του υπό το πρίσμα που προανέφερα. Εκείνο της βιωσιμότητας. Ακόμη αδυνατώ να καταλάβω πώς κάποια στιγμή στη σχεδόν τεσσαρακονταετή πορεία της θαλάσσιας συγκοινωνίας τα δεδομένα ανατράπηκαν κι από ένα έργο που είχε κριθεί μη βιώσιμο, με τις εκδηλώσεις ενδιαφέροντος προς επενδυτές να καταλήγουν άγονες, ανακοινώθηκε ως έργο βιώσιμο και λειτουργικό, εφικτό και ελκυστικό. Την απορία αυτή θα τη λύσουμε κάποια στιγμή...

Το υπουργείο λοιπόν το ξαναβλέπει προφανώς για να βάλει ένα τέλος, είτε με την έναρξη υλοποίησής του, είτε με την τοποθέτηση... ταφόπλακας. Στόχος του υπουργείου είναι να πάρει τα αναγκαία δεδομένα βιωσιμότητας της θαλάσσιας συγκοινωνίας στα χέρια του, μέσα από την επικαιροποίηση μελετών, να δει τα οικονομικά δεδομένα της επένδυσης, να «δέσει» καλύτερα τη σχέση κόστους – οφέλους και να εξετάσει με πλήρη οικονομοτεχνικά δεδομένα εάν υπάρχει επενδυτικό ενδιαφέρον από ιδιώτες, προκειμένου να κατασκευαστεί με τη μέθοδο ΣΔΙΤ.

Είναι μια ευκαιρία να γίνει πλήρης δουλειά, με πραγματικά δεδομένα κι όχι με... αφελείς και ατέρμονες προσδοκίες, προσαρμοσμένη στη σημερινή γενικότερη οικονομική κατάσταση, όπου η ιεράρχηση των έργων οδηγεί –ευτυχώς- σε ορθολογική διαχείριση τόσο του δημόσιου, όσο και του ευρωπαϊκού χρήματος.

Ευχή (ναι ακόμη τέτοια παραμένει...) είναι η εξονυχιστική εξέταση των δεδομένων να δείξει ότι το έργο όχι μόνο μπορεί σε επίπεδο υποδομών να γίνει, αλλά ότι θα είναι ένα σοβαρό εργαλείο μετακίνησης κι όχι ένα διακοσμητικό, που ικανοποιεί κάποια κοινωνική ή ατομική ματαιοδοξία. Μακάρι να αποδειχτεί ότι η θαλάσσια συγκοινωνία είναι βιώσιμη, ότι θα αποτελέσει έναν εναλλακτικό τρόπο μετακίνησης των πολιτών και ένα πρόσθετο μέσο καλύτερης σύνδεσης των παραλιακών περιοχών της Θεσσαλονίκης, που θα χρησιμοποιείται από τους πολίτες σε τακτική βάση και θα βγάζει τα λεφτά της επένδυσής του. Μακάρι να αποδειχτεί ότι μέσα από το βαθμό βιωσιμότητάς του μπορεί να συγκεντρώσει σοβαρό ενδιαφέρον από ιδιώτες επενδυτές που θα τους συμφέρει να το λειτουργήσουν.

Θεωρώ το γεγονός ότι κρατείται, από όλους τους εμπλεκόμενους που επανεξετάζουν αυτά τα δεδομένα, χαμηλά η μπάλα είναι θετικό. Να γίνουν νέες σοβαρές εξαγγελίες μόνο εάν όλα συνηγορούν στη δυνατότητα να γίνει επιτέλους πράξη το όνειρο. Σε άλλη περίπτωση, καλό είναι κάποια στιγμή οι αρμόδιοι να εξηγήσουν στην κοινωνία της Θεσσαλονίκης γιατί η θαλάσσια συγκοινωνία δεν έγινε πράξη 40 χρόνια τώρα και γιατί δεν μπορεί να γίνει, βάζοντας τέλος σε ένα έργο – φάντασμα, σε ένα ακόμη bullet στην ατζέντα των υποδομών της Θεσσαλονίκης.