Χειμωνιάτικο απόγευμα, τέλη δεκαετίας του '70 σε ένα διαμέρισμα κοντά στα Εξάρχεια. Ο νεαρός τότε Βασίλης υποδέχεται στο σπίτι έναν φίλο του που μόλις έχει έρθει από την Αμερική. Ο επισκέπτης βγάζει ένα σακουλάκι που μυρίζει έντονα και περιέχει σπασμένα κομμάτια από ένα πράσινο φυτό. Ήταν το πρώτο τσιγάρο κάνναβης που «ήπιε» ο Βασίλης ποτέ στη ζωή του και η πρώτη του επαφή με τον κόσμο των ναρκωτικών.
Μιλώντας στη Voria.gr, ο Βασίλης* αναλύει την προσωπική του διαδρομή από την πρώτη φορά που δοκίμασε ναρκωτικά και τη μετέπειτα εξάρτησή του, μέχρι το σήμερα που εργάζεται σε θέση ευθύνης στο ΚΕΘΕΑ. «Όταν δοκίμασα για πρώτη φορά κάνναβη με έπιασε πανικός, νόμιζα ότι θα πεθάνω. Το ίδιο συνέβη εκείνη την ημέρα και στον φίλο μου. Έπρεπε να επιστρέψει η τότε σύντροφός μου στο σπίτι για να μας συνεφέρει και τους δύο» διηγείται. Το επόμενο τσιγάρο ήρθε αναπόφευκτα και ως επακόλουθη συνέχεια, παρά την πρώτη άσχημη εμπειρία. «Υπήρχε μία τάση εναντίωσης τότε στο κοινωνικό γίγνεσθαι, ήταν πολύ δύσκολα την εποχή της Χούντας. Μετά την πτώση ήρθε μία απελευθέρωση, με κύρια χαρακτηριστικά τη σεξουαλική επανάσταση και το θέμα των drugs. Κάποιος ήταν "in" αν έκανε ναρκωτικά ή ήταν ελεύθερος σεξουαλικά» αναφέρει, περιγράφοντας μέσω της δικής του περιπέτειας την τάση και την κουλτούρα που επικρατούσε: «Έπρεπε να κολλήσω (σ.σ. να στρίψει τσιγάρο με χασίς), έπρεπε να καπνίσω, έπρεπε να βρω το ωραίο σε όλη αυτή την κατάσταση».
Μετά την κάνναβη, ήρθε η ψυχεδέλεια, ένα ακόμη «κοινωνικό» χαρακτηριστικό της εποχής. «Ήταν της μόδας τότε το LSD. Ήταν ένα κύμα το οποίο περιελάμβανε την τέχνη, τη μουσική, την ποίηση, τον τρόπο ζωής. Ήμασταν σε άλλους κόσμους...». Επί τέσσερα χρόνια ο Βασίλης έκανε καθημερινά χρήση κάνναβης, ενώ έφτασε σε σημείο να παίρνει δύο με τρεις φορές την εβδομάδα LSD. «Πολύ δεν ήταν;» τον ρωτάω. «Ήταν» μου απαντά, «τρελάθηκα».
Ο κόσμος των ναρκωτικών δεν σε αφήνει να τον αφήσεις αμαχητί. Ο χωρισμός με τη σύντροφό του, η αίσθηση της ψευδούς ανωτερότητας που προσφέρει το «παράνομο», αλλά και οι συναναστροφές που είχε αναπτύξει, τον έφεραν αντιμέτωπο και με άλλα ναρκωτικά. Σειρά για τον Βασίλη είχε η κοκαΐνη και η ηρωίνη.
«Έμπλεξα με φίλους που έπαιρναν ηρωίνη. Τις δύο πρώτες φορές η εμπειρία ήταν δυσάρεστη. Είχα εμετό και "ντάγκλες", ένα φαινόμενο που μου ήταν άγνωστο και άρα μου προκαλούσε φόβο. Μετά όμως μου άρεσε, αισθανόμουν Θεός... Μου παρείχε την αίσθηση που γύρευα, να μη με νοιάζει τίποτα, να μην έχω καθόλου άγχος και να έχω μία απόλαυση» λέει ο Βασίλης. «Στην αρχή γινόταν μια φορά την εβδομάδα, μετά μια φορά την ημέρα, μετά δύο και τρεις φορές την ημέρα, μετά όσο είχα και όσο έπαιρνα». Στο μεταξύ το LSD το είχε σταματήσει, «δεν κολλούσε με την ηρωίνη».
Καθόλη τη διάρκεια των πρώτων χρόνων που έκανε χρήση ναρκωτικών, συμπεριλαμβανομένης και της ηρωίνης, ο Βασίλης εργαζόταν και όπως λέει ήταν αρκετά δραστήριος. «Ήμουν πολύ ενεργοποιημένος, ξεκούραστος, με θέληση και πολύ ευχαριστημένος από τη ζωή μου». Στα τρία χρόνια από τη χρήση της ηρωίνης το μοτίβο άλλαξε. «Είχα αρχίσει να παίρνω αρκετές ποσότητες και δεν έφταναν τα λεφτά. Εκεί ήταν το πρόβλημα. Είχα αρχίσει να παίρνω και κοκαΐνη τότε». Η κοκαΐνη ήταν ένα ακόμη ναρκωτικό που «έπρεπε» να δοκιμάσει και στο οποίο είχε εύκολη πρόσβαση, μιας και τροφοδοτούνταν από τις ίδιες πηγές που αγόραζε και την ηρωίνη. «Ξόδεψα πολλά λεφτά εκεί». Τότε ήλθε για πρώτη φορά και η θέλησή του να σταματήσει τη χρήση.
- «Τι σας απέτρεψε από το να σταματήσετε;»
- «Η εξάρτηση... Έχω σταματήσει πολλές φορές, το off που λέμε. Έχω κάνει πολλά off. Αλλά μετά ξανάρχιζα με τρέλα. Σε ένα off έφυγα από την Αθήνα και πήγα σε ένα νησί. Τον πρώτο χρόνο έκανα αποχή. Τον δεύτερο χρόνο άρχισαν να έρχονται από την Αθήνα τα φακελάκια (σ.σ. δέματα με ναρκωτικά). Έκανα πολλές προσπάθειες να σταματήσω αλλά δεν τα κατάφερα». Η κατάσταση αυτή συνεχιζόταν για χρόνια. «Είχα φτάσει σε σημείο όλη μου η ημέρα, όλη μου η ζωή να είναι μία συνεχής εύρεση των drugs». Όπως μου διηγείται ο Βασίλης ένα ατύχημα που είχε με το μηχανάκι έμελλε να αλλάξει τη ζωή του. «Στον 8ο χρόνο χρήσης έσπασα το πόδι μου. Έπεσα με το μηχανάκι. Με σπασμένο το πόδι, πέρασα και τα στερητικά. Δεν υπήρχαν λεφτά, αλλά δεν είχα και τη δυνατότητα να κινηθώ για να βρω ναρκωτικά. Ήταν μία περίοδος μεγάλης δυστυχίας». Στο μεσοδιάστημα ο Βασίλης είχε επιστρέψει στην Αθήνα. Στην τότε δουλειά του είχαν καταλάβει πως κάτι δεν πάει καλά. «Ήθελαν να με βοηθήσουν, αλλά εγώ τους εκμεταλλεύτηκα. Τους είπα να μου δώσουν χρήματα για να πάω στο εξωτερικό και να αγοράσω μεθαδόνες, για να μην έχω στερητικά. Εγώ πήγα στο εξωτερικό και τα έφαγα στην κοκαΐνη. Μου τα έδωσαν τα λεφτά. Με αγαπούσαν, κι εγώ τους αγαπούσα...».
Η αλλαγή εργασίας έκανε τον Βασίλη να καταλάβει και την ανικανότητα ενός ανθρώπου να είναι πλήρως λειτουργικός κάνοντας παράλληλα χρήση ναρκωτικών. Έκανε ένα ακόμη off, κατά τη διάρκεια του οποίου δούλευε. «Στη δουλειά μου τότε ήμουν πολύ κακός. Πέρασαν έξι μήνες κατάθλιψης που με έκαναν να μην μπορώ να εργαστώ. Κατέβαζα 3-4 κονιάκ πριν δουλέψω για να το αντιμετωπίσω». Αυτό ήταν και το έναυσμα για να πάει στο πρόγραμμα Ιθάκη του ΚΕΘΕΑ που λειτουργούσε στη Θεσσαλονίκη. «Έφτασα στα όριά μου. Είχα αρχίσει να ξεφτιλίζομαι. Υπάρχουν διάφοροι πάτοι, ο κάθε άνθρωπος έχει τον δικό του. Ο δικός μου πάτος ήταν αυτός. Το ρεζίλεμα...».
Ο Βασίλης εξηγεί πως η φάση των στερητικών δεν είναι μόνο το σωματικό κομμάτι αλλά κυρίως το ψυχολογικό. «Απεξάρτηση δεν σημαίνει να περάσεις τα στερητικά τα σωματικά, αλλά να δεις τη ζωή με άλλο μάτι. Θα πρέπει να γίνει μία εκπαίδευση καινούργια για το πώς θα μπορέσεις να ζήσεις και να είσαι ευτυχισμένος. Αυτό μου συνέβη στην κοινότητα. Εκπαιδεύτηκα στο να ζω και να είμαι ευχαριστημένος».
Στην Ιθάκη πήγε με δική του απόφαση. Είχε ήδη απομονωθεί από τις παρέες του στην Αθήνα μιας και το off τον έκανε καταθλιπτικό. «Δεν είχα διάθεση, δεν ήμουν ούτε για παρέες. Εκείνο που σκέφτηκα ήταν ότι "πάω για άλλα". Πάω για άλλες καταστάσεις, έξω από τα ναρκωτικά». Στη Θεσσαλονίκη είχε μείνει και παλιότερα και όλοι του οι φίλοι και οι γνωστοί ήταν καθαροί. «Αυτό με βοήθησε πολύ. Δεν ήμουν μόνος μου. Όμως και από τη στιγμή που ήρθα Θεσσαλονίκη, μέσα σε 20 ημέρες μπήκα στην Ιθάκη».
Ο Βασίλης περιγράφει την πρώτη φάση της ένταξής του στο πρόγραμμα Ιθάκη ως ένα συνεχές στοίχημα. «Ή μένω και δυσκολεύομαι σοβαρά ή φεύγω και υποτροπιάζω. Προκειμένου να υποτροπιάσω έμενα στο πολύ δύσκολο περιβάλλον της Ιθάκης».
- «Γιατί δύσκολο;»
- «Είχε πολλή δουλειά για να γίνω δεκτός από τα άλλα μέλη. Όταν πρωτομπήκα, το πρώτο πράγμα που έπρεπε να κάνω ήταν να καθαρίσω μία αποθήκη που ήταν γεμάτη πράγματα. Μου είπαν πως άμα δεν το έκανα, δεν θα γινόμουν δεκτός». Με τη μεταγενέστερη εμπειρία του ξέρει πως είτε το καθάριζε είτε όχι η Ιθάκη θα τον αγκάλιαζε, ωστόσο τότε το πίστεψε. «Το έκανα, τα έβγαλα όλα έξω, καθάρισα τα πάντα και τα ξαναέβαλα όλα μέσα. Πήρα μπράβο, αλλά ενθουσιάστηκα και προσωπικά. Δεν πίστευα ότι μπορώ να κάνω τέτοιο πράγμα και μάλιστα σε κατάσταση στερητικών». Ο Βασίλης συγκρίνει το παράδειγμα της καθαριότητας με ένα από τα πολλά μαθήματα που του παρείχε το πρόγραμμα. «Υπάρχει μαύρο ή άσπρο. Ή είναι καθαρό κάτι ή δεν είναι. Δηλαδή, ή πίνεις ή δεν πίνεις, δεν υπάρχει "πίνω λίγο". Και αυτό ήταν θαυμάσιο, γιατί μέσα από τις δραστηριότητες, ερχόταν η θεραπεία».
Ακολούθησαν 15 ημέρες έντονων στερητικών και αμφισβήτησης του νέου περιβάλλοντος. «Δεν μου πέρασε ούτε μια φορά από το μυαλό να φύγω. Με προκαλούσε πολύ, και με προκαλούσε κυρίως το γεγονός ότι τα παιδιά που ήταν στην Ιθάκη, και είχαν ήδη απεξαρτηθεί, ήταν φοβεροί άνθρωποι. Είχα πάντα μια αγκαλιά. Είχα πολύ ανθρώπινη επαφή. Και ζήλευα τους μεγαλύτερους, έλεγα ότι έτσι θα γίνω κι εγώ».
Ο Βασίλης πέρασε τον πρώτο μήνα στο συμβουλευτικό κέντρο κι έπειτα εντάχθηκε στη θεραπευτική κοινότητα. «Έμεινα 14 μήνες στην κοινότητα. Υπήρχαν δραστηριότητες που όλες οργανώνονταν από εμάς τους ίδιους. Με έπειθαν οι διαδικασίες οι θεραπευτικές, με έπειθε το γεγονός ότι "ζω μαζί με άλλους και λειτουργούμε όλοι μαζί ένα κοινόβιο", αυτό είναι μαγικό». Ένα ακόμη χαρακτηριστικό που τον εξέπληττε ήταν η ηλικία και η μόρφωση των μεγαλύτερων σε επίπεδο θεραπείας παιδιών που ήταν μαζί του στο πρόγραμμα. «Παιδιά που δεν είχαν τελειώσει καν γυμνάσιο, μου έκαναν θεραπεία. Άτομα μικρότερης ηλικίας, ήταν μεγαλύτεροι από μένα στο πρόγραμμα. Στην αρχή αντιδρούσα, αλλά μετά τους θαύμαζα».
Μετά από 14 μήνες στη θεραπευτική κοινότητα και όντας άνεργος, ο Βασίλης έπιασε δουλειά στο ΚΕΘΕΑ, αρχικά ως μέλος της επανένταξης. Βρήκε σπίτι, ξεκίνησε να χτίζει τη νέα του ζωή. Όταν τελείωσε και την επανένταξη, προσελήφθη κανονικά, και έκτοτε δεν σταμάτησε να εργάζεται για το ΚΕΘΕΑ, έχοντας περάσει από σχεδόν όλες τις θέσεις ευθύνης. «Ήταν όνειρό μου, στόχος μου να γίνω είτε θεραπευτής είτε υπεύθυνος προγράμματος» λέει με περισσή περηφάνεια.
Το μοντέλο της θεραπευτικής κοινότητας, η ανέλιξη και το «προσχέδιο»
Ο λόγος που το ΚΕΘΕΑ βρέθηκε ξανά στην επικαιρότητα ήταν ένα προσχέδιο που περιείχε αλλαγές στο διοικητικό, θεραπευτικό και επιστημονικό κομμάτι του Οργανισμού και το οποίο διακινήθηκε εσωτερικά σε όλους τους εμπλεκόμενους του φορέα. Από τη διεύθυνση και το διοικητικό συμβούλιο, μέχρι το θεραπευτικό προσωπικό και τους Συλλόγους Οικογένειας και Φίλων ΚΕΘΕΑ.
Όπως λέει ο Βασίλης, ένα από τα πολλά πλεονεκτήματα που έχει το ΚΕΘΕΑ είναι πως απορροφά εργασιακά τους απεξαρτημένους, οι οποίοι ανελίσσονται εντός του φορέα. «Με το προσχέδιο που συνέταξε η ειδική επιτροπή του υπουργείου, η δυνατότητα αυτή καταργείται. Ένας απεξαρτημένος μπορεί αυτή τη στιγμή να γίνει υπεύθυνος της κοινότητας, υπεύθυνος της επανένταξης ή ακόμη και υπεύθυνος προγράμματος (π.χ. υπεύθυνος στην Ιθάκη, στην Ανάδυση, στο Mosaic κλπ). Πλέον, βάσει του προσχεδίου, όλες αυτές οι θέσεις καλύπτονται μόνο από άτομα που έχουν πτυχίο Πανεπιστημίου. Και είναι ευρέως γνωστό πως σχεδόν το 90% των χρηστών έχουν μετά βίας απολυτήριο Λυκείου» σημειώνει ο Βασίλης. Η μόνη πρόβλεψη που υπάρχει για τους αποφοίτους προγραμμάτων, σύμφωνα με τον ίδιο, είναι να ενταχθούν ως ειδικοί θεραπευτές, μαζί με το υπόλοιπο θεραπευτικό προσωπικό στο οποίο περιλαμβάνονται ψυχολόγοι, κοινωνικοί λειτουργοί και συναφείς επαγγελματικές δραστηριότητες. «Η ανέλιξη εντός του ΚΕΘΕΑ είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της δημοκρατίας. Ένα ακόμη μάθημα, βαθιά δημοκρατικό και απαραίτητο για τη θεραπεία των απεξαρτώμενων. Για να το πω απλά, ενώ πας ως πρεζάκι, έχεις τη δυνατότητα να γίνεις μέχρι και υπεύθυνος προγράμματος. Πλέον οι υπεύθυνοι ορίζονται ως προϊστάμενοι με ειδικά κριτήρια και αυτό θα βλάψει την κοινότητα».
Ένα ακόμη αγκάθι του προσχεδίου που σημειώνει ο Βασίλης είναι η συρρίκνωση των θεραπευτικών μονάδων αλλά και η κατάργηση του όρου της θεραπευτικής κοινότητας. «Οι κοινότητες πλέον ορίζονται ως χώροι αποτοξίνωσης και θεραπείας με ξενώνα. Μέχρι σήμερα η θεραπευτική κοινότητα αποτελεί ένα δραστήριο κοινόβιο, με συλλογικές δράσεις και αποφάσεις, μέσω των οποίων επέρχεται και η θεραπεία των απεξαρτώμενων». Η θεραπεία, όπως τονίζει, ορίζεται και είναι επιστημονικά κατοχυρωμένη, περιλαμβάνοντας το μοντέλο της κοινότητας και το μοντέλο της επανένταξης. «Με το προσχέδιο δεν έχει προταθεί άλλου είδους θεραπεία. Τι αλλάζει στη θεραπεία και οι κοινότητες γίνονται ξενώνες; Τι περιεχόμενο δίνεις; Φαίνεται πως θα υπάρχει κάποιο περιεχόμενο αλλά δεν έχουν ασχοληθεί με αυτό το θέμα» λέει εμφανώς προβληματισμένος. Όσον αφορά τις θεραπευτικές μονάδες ο Βασίλης επισημαίνει τη συρρίκνωση που συντελείται στα συμβουλευτικά κέντρα βάσει του προσχεδίου. «Τα συμβουλευτικά κέντρα είναι το πρώτο σκαλοπάτι για να μπει κάποιος στο ΚΕΘΕΑ. Εκεί πηγαίνει πρώτα ο χρήστης και πρέπει να περάσει ένα χρονικό διάστημα για να ενταχθεί στη θεραπευτική κοινότητα και μετέπειτα στη φάση της επανένταξης. Το προσχέδιο μειώνει κατά 1/3 τις μονάδες της πρώτης γραμμής μέσω συγχωνεύσεων» τονίζει, υπογραμμίζοντας παράλληλα την καίρια σημασία των εν λόγω μονάδων για τη λειτουργία του Κέντρου και τη θεραπεία των χρηστών.
Μία τελευταία αλλαγή που σημειώνει ο Βασίλης είναι η κατάργηση των Συλλογικών Οργάνων. Όπως αναφέρει, έως τώρα υπήρχε το Συμβούλιο των Υπεύθυνων Προγραμμάτων, το Συμβούλιο των Υπεύθυνων του εκάστοτε Προγράμματος καθώς και η Επιτροπή Δεοντολογίας, στην οποία απευθυνόταν όποιος είχε παράπονα ή ήθελε να προβεί σε κάποια καταγγελία για τη λειτουργία του Οργανισμού. «Πλέον όλα έχουν καταργηθεί και το μόνο που γίνεται είναι το Συμβούλιο των Υπευθύνων του εκάστοτε Προγράμματος, γιατί κανείς δεν μπορεί να μας σταματήσει από το να το κάνουμε». Σημειώνεται πως οι εν λόγω αλλαγές ήρθαν μετά την Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου του 2019, με την οποία η νεοεκλεγείσα τότε κυβέρνηση κατήργησε το αυτοδιοίκητο του ΚΕΘΕΑ.
Όπως αναφέρει στη Voria.gr ο βοηθός διευθυντή του ΚΕΘΕΑ, Φαίδων Καλοτεράκης, η ΠΝΠ και η κατάργηση του αυτοδιοίκητου ήρθε μόλις τρεις μήνες μετά την ανάληψη της διακυβέρνησης από το κυβερνών κόμμα. Έως τότε η Γενική Συνέλευση που απαρτίζεται από όλα τα μέλη του φορέα (προσωπικό, συγγενείς και απεξαρτώμενοι που βρίσκονταν στο στάδιο της επανένταξης) εξέλεγαν το διοικητικό συμβούλιο. Μέλη του 13μελούς Διοικητικού Συμβουλίου προτείνονταν και ορίζονταν μόνον άτομα τα οποία είχαν κάποιο κοινωνικό αντίκρισμα (δημοσιογράφοι, σεφ, σκηνοθέτες, εισαγγελείς κλπ.) ενώ τα τελευταία χρόνια τα δύο από τα 13 συνολικά μέλη διορίζονταν από το υπουργείο Παιδείας και το υπουργείο Υγείας. Το Διοικητικό Συμβούλιο ήταν αρμόδιο να ορίσει και τον διευθυντή του ΚΕΘΕΑ.
Με την Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου, τονίζει ο κ. Καλοτεράκης, καταργήθηκε ο αιρετός χαρακτήρας του Διοικητικού Συμβουλίου, το οποίο πλέον αποτελείται από 7 μέλη, διορισθέντα απευθείας από την κυβέρνηση. Ομοίως και ο διευθυντής του φορέα. «Η κατάργηση του αυτοδιοίκητου από μόνη της λέει πολλά. Όταν όμως πέρασε η ΠΝΠ, ο υπουργός Υγείας, Βασίλης Κικίλιας, μας διαβεβαίωνε πως το ΔΣ θα είναι άμισθο. Στο προσχέδιο που μας εστάλη αναφέρεται πως το ΔΣ θα είναι τελικά έμμισθο, κάτι που σαφώς σημαίνει πως το ΚΕΘΕΑ θα εξυπηρετεί στο εξής τα συμφέροντα της εκάστοτε κυβέρνησης», σημειώνει ο κ. Καλοτεράκης.
Θέτοντας το επιχείρημα της διαφάνειας, ο βοηθός διευθυντή του ΚΕΘΕΑ σημειώνει πως ο Οργανισμός λαμβάνει περίπου 20 εκατ. ευρώ τον χρόνο, εκ των οποίων το 80% προέρχεται από το κράτος και το 20% περίπου από δωρεές, ΕΣΠΑ και παραγωγικές μονάδες. «Δεν μπορούν να μας λένε για διαφάνεια όταν κάθε χρόνο μάς ελέγχει το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους, όταν κάθε χρόνο βγάζουμε το απολογιστικό της χρονιάς και δεν έχουμε μπει ποτέ μέσα». Εξάλλου, σημειώνει ο κ. Καλοτεράκης, τα δύο από τα 13 μέλη του ΔΣ διορίζονταν από την κυβέρνηση κι ως εκ τούτου θα μπορούσε το κράτος να ελέγξει τη ροή των χρημάτων.
Ράπτη: Από τους βασικούς στόχους του υπ. Υγείας η ενίσχυση του ΚΕΘΕΑ
«Η ενίσχυση του ΚΕΘΕΑ και η περαιτέρω επέκταση του θεραπευτικού του έργου αποτελούν βασικούς στόχους του υπουργείου Υγείας, προκειμένου να συνεχίσει με ακόμη πιο αποτελεσματικό τρόπο, το σημαντικό έργο που ήδη επιτελεί», ανέφερε σε ανακοίνωσή της η υφυπουργός Υγείας, Ζωή Ράπτη, μετά τις αντιδράσεις που προκλήθηκαν από το προσχέδιο.
Ενδεικτικά, σημείωνε η κ. Ράπτη, «για πρώτη φορά μέσα στην τελευταία δεκαετία, το ΚΕΘΕΑ, ενισχύεται φέτος με 46 νέες θέσεις μόνιμου προσωπικού αορίστου χρόνου. Επιπλέον, ο Οργανισμός εξακολουθεί να χρηματοδοτείται με 20 εκ. ευρώ ετησίως από κρατικούς πόρους. Η δε λειτουργία των θεραπευτικών προγραμμάτων και των θεραπευτικών κοινοτήτων του ΚΕ.Θ.Ε.Α. συνεχίζεται απρόσκοπτα, προσφέροντας σημαντικές υπηρεσίες σε συνανθρώπους μας που το έχουν ανάγκη».
Οι αλλαγές που προωθούνται, συμπλήρωνε, έχουν ως μοναδικό στόχο τη βελτίωση των υπηρεσιών του. «Σε αυτό το πλαίσιο μέρος του συνολικού σχεδίου για την ενίσχυση του ρόλου του ΚΕ.Θ.Ε.Α. είναι και η δημιουργία, για πρώτη φορά, ενός πλήρους, συνεκτικού και διαφανούς Οργανογράμματος και Κανονισμού Λειτουργίας, σε εφαρμογή της Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου που επικυρώθηκε από τη Βουλή. Το Οργανόγραμμα και ο Κανονισμός Λειτουργίας θα αποτελέσουν βασικά θεσμικά εργαλεία διασφάλισης της λειτουργίας, της διαφάνειας και της αξιολόγησης του παραγόμενου έργου».
Ήδη, όπως επισήμαινε η κ. Ράπτη, ένα προσχέδιο Οργανογράμματος και Κανονισμού Λειτουργίας, το οποίο επεξεργάστηκε Ομάδα Εργασίας από έμπειρα στελέχη, που έχουν διασυνδέσει την πορεία τους εδώ και χρόνια με τη λειτουργία του ΚΕ.Θ.Ε.Α., εστάλη σε όλους τους εργαζόμενους.
Πρόκειται, όπως υποστήριζε η υφυπουργός, για μια διαδικασία εσωτερικής διαβούλευσης του Οργανισμού, επί του συγκεκριμένου προσχεδίου, ενώ μετά την ολοκλήρωση της διαβούλευσης, όλες οι προτάσεις και τα σχόλια θα αξιολογηθούν και, στη συνέχεια, θα οριστεί το χρονοδιάγραμμα υποβολής του προσχεδίου προς έγκριση στο Δ.Σ.
Το ΚΕΘΕΑ, πρόσθετε η υφυπουργός, κατάφερε, εν μέσω των δύσκολων και ιδιαίτερων συνθηκών που επέβαλε η πανδημία, να συνεχίσει να προσφέρει υπηρεσίες υψηλού επιπέδου στους ωφελούμενους, ενώ οι εργαζόμενοι συνέχισαν να επιτελούν το έργο τους, χωρίς αλλαγές σε θεραπευτικές πρακτικές. Το πρότυπο θεραπευτικό μοντέλο του ΚΕ.Θ.Ε.Α. βρίσκεται και θα παραμείνει στον πυρήνα των δημόσιων πολιτικών για την αντιμετώπιση των εξαρτήσεων.
«Όσοι είδαν στην κατάρτιση του Οργανογράμματος και του Κανονισμού Λειτουργίας, “τίτλους τέλους” του ΚΕΘΕΑ, είτε έχουν λάθος ενημέρωση ή σκοπίμως παραπληροφορούν. Αυτό που πραγματικά σηματοδοτούν οι προωθούμενες αλλαγές είναι μια νέα αρχή για τον Οργανισμό ενισχύοντάς τον, προκειμένου να συνεχίσει πιο αποτελεσματικά το σημαντικό κοινωνικό του έργο», κατέληγε στην ανακοίνωσή της η κ. Ράπτη.
Η διεθνής αναγνώριση και η «μείωση βλάβης»
Σχολιάζοντας τις αλλαγές στο Οργανόγραμμα, ο κ. Καλοτεράκης σημειώνει πως με αυτό τον τρόπο το ΚΕΘΕΑ χάνει τη θέση του σε διεθνείς οργανισμούς. Όντας ο ίδιος πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Θεραπευτικών Κοινοτήτων και αντιπρόεδρος της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Θεραπευτικών Κοινοτήτων, τονίζει πως η κατάργηση του αυτοδιοίκητου σημαίνει αυτομάτως εξαίρεση του ΚΕΘΕΑ από τους εν λόγω Οργανισμούς. «Για να είναι το ΚΕΘΕΑ μέλος σε αυτά τα Όργανα θα πρέπει να πληροί κάποιες προϋποθέσεις και το αυτοδιοίκητο είναι μία από αυτές». Ένα ακόμη σημαντικό χαρακτηριστικό που επισημαίνει είναι ο χαρακτήρας της θεραπείας. «Έως σήμερα τα προγράμματα του ΚΕΘΕΑ είναι καθαρά στεγνά. Η αποκαλούμενη "μείωση βλάβης" που αναφέρεται στο προσχέδιο εντάσσει ως έννοια και τη χορήγηση υποκατάστατων, όπως η μεθαδόνη, κατά τα πρότυπα του ΟΚΑΝΑ. Αυτό θα είναι ολέθριο για το Κέντρο».
Παράλληλα, χαρακτηριζεί «αναχρονιστικό, αθηνοκεντρικό και συγκεντρωτικό» τον χαρακτήρα του προσχεδίου, σημειώνοντας πως όλες οι αρμοδιότητες συμπυκνώνονται σε λίγα μόνο πρόσωπα, ενώ κάνει λόγο για προσχέδιο που καταργεί ολιστικά τον όρο του κοινοβίου. «Αλλάζουν εκ βάθρων τον χαρακτήρα του ΚΕΘΕΑ, χωρίς να μας καλέσουν σε διαβούλευση πριν τη σύνταξη του προσχεδίου, χωρίς να ρωτήσουν τη θέση μας, χωρίς καμία συλλογική διαδικασία» αναφέρει ο κ. Καλοτεράκης, τονίζοντας πως είναι η πρώτη φορά που εργαζόμενοι, οικογένειες και διοίκηση συστρατεύονται προς έναν κοινό στόχο, την απόσυρση του προσχεδίου.
«Αυτό που φέρνετε προς "διαβούλευση" είναι ένα άλλο μοντέλο διοίκησης και λειτουργίας, είναι μια πρόταση για τη διαχείριση και όχι για τη θεραπεία των μελών μας» αναφέρει σε ανακοίνωσή του ο Σύλλογος Εργαζομένων του ΚΕΘΕΑ. «Και ως εκ τούτου», προσθέτει, «δεν μπορεί να μπει σε διαβούλευση από εμάς. Ωστόσο, αν τελικά το προωθήσετε για επικύρωση, κάντε μας τουλάχιστον αυτή την τελευταία χάρη, έτσι για να πείτε ότι σε κάτι έχετε τη συναίνεσή μας. Μην το ονομάσετε ΚΕΘΕΑ, δεν αξίζει στην ιστορία και το έργο του ΚΕΘΕΑ αυτό το περιεχόμενο. Πραγματικός και δημοκρατικός διάλογος υπάρχει μόνο όταν εμπλέκονται ουσιαστικά σε αυτόν οι άνθρωποι που συναποτελούν τον πυρήνα του ΚΕΘΕΑ (εργαζόμενοι, Σύλλογοι Οικογένειας, μέλη Επανεντάξεων, επίτιμα μέλη ΔΣ ΚΕΘΕΑ), η ίδια η κοινωνία και όλοι οι εμπλεκόμενοι θεσμικοί φορείς της, για την επίλυση του προβλήματος που η κυβέρνηση έχει δημιουργήσει, προτάσσοντας μικροπολιτική και ιδεοληψίες».
Για τη σημασία της λειτουργίας του ΚΕΘΕΑ ως έχει έχουν τοποθετηθεί εξάλλου και οι Σύλλογοι Οικογένειας και Φίλων ΚΕΘΕΑ, που απαρτίζονται από γονείς ή φίλους απεξαρτημένων. «Η αλληλοβοήθεια, η συλλογικότητα, το ότι βρισκόμασταν στο δεύτερο μας σπίτι, στη δεύτερη οικογένειά μας ανάμεσα στους ανθρώπους του ΚΕΘΕΑ στον τόπο μας, φαίνεται ότι θα χαθεί μετά τις αλλαγές που προετοιμάζει η κυβέρνηση» αναφέρουν σε ανοικτή τους επιστολή προς την ηγεσία του υπουργείου Υγείας και τον πρόεδρο του ΚΕΘΕΑ. «Απρόσωπες διευθύνσεις, ασφυκτικός έλεγχος από τη διορισμένη διοίκηση από το κράτος, θα γίνουμε αριθμοί σε δημόσιες υπηρεσίες και τα παιδιά μας ασθενείς. Ελπίζουμε να συνειδητοποιείτε ότι προσπαθείτε να αντικαταστήσετε ένα λειτουργικό, γενικότερα αποδεκτό από την κοινωνία μας, πετυχημένο και διεθνώς αναγνωρισμένο οργανισμό με ιδιαίτερη μεθοδολογία και πρακτική, με ένα γραφειοκρατικό μόρφωμα που είναι κατά την γνώμη μας, η οποία έπρεπε να είχε ζητηθεί, καταδικασμένο να αποτύχει. Για εμάς είναι ξεκάθαρο, ότι η κατάργηση του αυτοδιοίκητου αποσκοπούσε στην απαξίωση του χαρακτήρα του ΚΕΘΕΑ και της μεθοδολογίας του (θεραπευτική κοινότητα, θεραπεία χωρίς υποκατάστατα) που εφαρμόζει. Αυτό αποδεικνύεται και τώρα με το προσχέδιο νόμου, αλλά και όλα αυτά τα χρόνια, με την κυριαρχία της πολιτικής που θέλει τα στεγνά προγράμματα τουλάχιστον υποβαθμισμένα ή ακόμα καλύτερα εξαφανισμένα. Αυτό που ξέρουμε εμείς ότι χρειάζεται το ΚΕΘΕΑ, είναι η αύξηση του προσωπικού και των υποδομών, μιας και κάθε μέρα μεγαλώνει ο αριθμός των παιδιών και των οικογενειών που ζητούν βοήθεια. Αυτό που ξέρουμε εμείς ότι χρειάζεται το ΚΕΘΕΑ είναι οι μονάδες του να πληθύνουν, όχι να συρρικνωθούν. Αυτή είναι η ανάγκη της κοινωνίας σήμερα. Αυτό που ξέρουμε εμείς είναι ότι το ΚΕΘΕΑ κάνει κατεξοχήν Θεραπεία, βοηθά τα παιδιά μας να αλλάξουν την ζωή τους και να ενταχθούν ξανά στην κοινωνία. Με ανησυχία διαβάζουμε λοιπόν στο προσχέδιο νόμου, να αναφέρεται η Μείωση Βλάβης σαν αυτοτελής σκοπός του ΚΕΘΕΑ. Ακόμα και η μετονομασία των μονάδων ως «Διευθύνσεις Κλινικών Εφαρμογών», η μετονομασία της Θεραπευτικής Κοινότητας, που είναι η καρδιά του ΚΕΘΕΑ, σε Ξενώνα Φιλοξενίας, δυστυχώς προδίδουν την εξ’ ολοκλήρου επίθεση στο ΚΕΘΕΑ και την απαξίωση των στεγνών προγραμμάτων απεξάρτησης» σημειώνουν μεταξύ άλλων.
*Τα στοιχεία του Βασίλη, ο οποίος θέλησε να διατηρήσει την ανωνυμία του, είναι στη διάθεση της Voria.gr