Κάθε πόλη, όπως και ο καθένας μας, δικαιούται να κάνει όνειρα και νέα σχέδια με την έναρξη της καινούργιας χρονιάς. Η Θεσσαλονίκη αποτελεί δυστυχώς, εξαίρεση καθώς οι φιλοδοξίες της περιορίζονται κατά κύριο λόγο στη διαχείριση των δεκάδων εκκρεμοτήτων οι οποίες, ανεπίλυτες, την ταλανίζουν εδώ και δεκαετίες. Πάει πολύς καιρός που η πόλη πορεύεται ουσιαστικά χωρίς συνολική ατζέντα, δίχως ένα σαφές σχέδιο για το πού θέλει να πάει, ποια θα είναι η ταυτότητά της, ποιος θα είναι ο ρόλος της στην ευρύτερη περιοχή. Θα έλεγε κανείς ότι η Θεσσαλονίκη εξακολουθεί να πορεύεται με «ατζέντα Κούβελα» καθώς παραμένει ακόμη δέσμια των στόχων και των προτεραιοτήτων που είχε θέσει ο Σωτήρης Κούβελας κατά το δεύτερο μισό της δεκαετίας του '80, με αιχμή το αίτημα για την κατασκευή μετρό.
Κάποιοι σχεδιασμοί, όπως για παράδειγμα το φιλόδοξο πρότζεκτ για την ανάπλαση του παραλιακού μετώπου, από το Καλοχώρι ως το Αγγελοχώρι, είναι ασφαλώς θετικοί, αλλά δεν παύουν να είναι αποσπασματικοί· και δεν θα μπορούσε να είναι διαφορετικά καθώς από την Θεσσαλονίκη λείπει ο ενιαίος μητροπολιτικός φορέας ο οποίος θα έπρεπε να έχει την ευθύνη του σχεδιασμού και της υλοποίησης για όσα έχει ανάγκη η περιοχή. Υπάρχουν, μάλιστα, περιπτώσεις που οι σχεδιασμοί και οι αποφάσεις ενός φορέα αντιστρατεύονται σχεδιασμούς και αποφάσεις άλλου, με αποτέλεσμα να χάνεται χρόνος και χρήμα και η Θεσσαλονίκη να παραμένει σε στασιμότητα. Βάσει του χρονοδιαγράμματος που έχει παρουσιαστεί από την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, στόχος είναι το Προεδρικό Διάταγμα, που θα επιχειρήσει να δώσει λύσεις σε πολλά από αυτά τα προβλήματα, να υπογραφεί στο τέλος του 2022.
ΟΑΣΘ
Κάθε συζήτηση για τη Θεσσαλονίκη ξεκινά από το υπ' αριθμόν ένα πρόβλημά της που είναι το κυκλοφοριακό, βασική παράμετρος του οποίου είναι οι δημόσιες συγκοινωνίες. Στον τομέα αυτόν έγιναν βήματα το 2021, αλλά απομένουν πολλά να γίνουν και για το τρέχον έτος. Ο ΟΑΣΘ αύξησε σημαντικά τον διαθέσιμο στόλο των λεωφορείων, δια της μίσθωσης οχημάτων, αλλά την ίδια ώρα δεν έχει τον απαιτούμενο αριθμό οδηγών ώστε να τα θέσει όλα σε κυκλοφορία. Την ίδια ώρα η κυβέρνηση αποφάσισε να παρατείνει την ελεύθερη είσοδο των ταξί (και όποιου άλλου κολλήσει πίσω απ' αυτά) στις λεωφορειολωρίδες, δυσχεραίνοντας την κίνηση των λεωφορείων. Σημαντική εκκρεμότητα αποτελεί η τύχη των ιδιόκτητων λεωφορείων του ΟΑΣΘ, τα 3/4 εκ των οποίων είναι παροπλισμένα, παρότι κάποια δεν έχουν κλείσει καν δεκαετία.
Εντός του 2022 η κυβέρνηση θα πρέπει να αποφασίσει τι θα απογίνει συνολικά με τον ΟΑΣΘ καθώς το σημερινό καθεστώς εκκαθάρισης εν λειτουργία, λήγει τον Δεκέμβριο. Το ερώτημα στο οποίο θα κληθεί να απαντήσει είναι εάν θα εκχωρήσει το σύνολο του συγκοινωνιακού έργου σε ιδιώτες, όπως έκανε με τις λεωφορειακές γραμμές εκτός πολεοδομικού συγκροτήματος ή εάν θα πάει σε έναν μικρότερο, δημόσιο ΟΑΣΘ, ο οποίος θα εκτελεί το συγκοινωνιακό έργο εντός πόλης.
Μετρό
Το 2022 είναι κρίσιμο έτος για την πορεία ολοκλήρωσης του μετρό, με το χρόνο εμπορικής λειτουργίας της βασικής γραμμής να έχει προσδιοριστεί εκ νέου στο τέλος του 2023. Τη χρονιά που πέρασε έγιναν βήματα με σημαντικότερο την επανέναρξη των εργασιών στον σταθμό Βενιζέλου. Ωστόσο, ο συγκεκριμένος σταθμός εξακολουθεί να αποτελεί τον πλέον αστάθμητο παράγοντα. Η προσωρινή απόσπαση των αρχαιοτήτων είναι ήδη σε εξέλιξη και μέσα στους πρώτους μήνες του τρέχοντος έτους πρόκειται να ολοκληρωθεί εάν δεν υπάρξουν δικαστικές αποφάσεις περί του αντιθέτου καθώς εκκρεμεί νέα προσφυγή επ' αυτού στο Συμβούλιο της Επικρατείας.
Από κει και πέρα είναι άγνωστο πόσος χρόνος θα απαιτηθεί για την ολοκλήρωση της αρχαιολογικής έρευνας στα υποκείμενα στρώματα, καθώς και για τις λοιπές -ουκ ολίγες- εργασίες κατασκευής του σταθμού. Πάντως, εντός του 2021 άρχισαν τα δοκιμαστικά δρομολόγια στις σήραγγες, ξεκίνησαν να απομακρύνονται οι λαμαρίνες από αρκετά εργοτάξια, ενώ έως τον Φεβρουάριο αναμένεται και ο τελευταίος από τους συνολικά 18 συρμούς της βασικής γραμμής. Μεγάλη εκκρεμότητα είναι ο διαγωνισμός για την επιλογή του αναδόχου ο οποίος θα αναλάβει τη λειτουργία του μετρό.
FlyΟver
Η αύξηση της χωρητικότητας της ανατολικής περιφερειακής ήταν μια παλιά συζήτηση. Η επιλογή αυτό να γίνει με έναν υπερυψωμένο αυτοκινητόδρομο (flyΟver) είναι μια σχετικά καινούργια ιδέα η οποία προχωρά, προς το παρόν, με βάση το αρχικό χρονοδιάγραμμα. Την προτελευταία ημέρα του 2021 τέσσερις ενδιαφερόμενοι κατέθεσαν δεσμευτικές προσφορές. Πρόκειται για τα σχήματα: NTRAKAT ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝ ΕΡΓΩΝ, ΕΝΩΣΗ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΑΒΑΞ Α.Ε. – ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΣ Α.Ε., ΑΚΤΩΡ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΕΙΣ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ και ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΣΥΜΜΕΤΟΧΩΝ ΑΚΙΝΗΤΩΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΩΝ. Μέσα στους προσεχείς μήνες θα γίνει η επιλογή του αναδόχου ώστε το έργο ΣΔΙΤ, προϋπολογισμού 373 εκατ. ευρώ, να ξεκινήσει εντός του έτους.
Επενδύσεις
Αν το κυκλοφοριακό αποτελεί το υπ' αριθμόν ένα καθημερινό πρόβλημα της πόλης, η προσέλκυση επενδύσεων είναι το όχημα που μπορεί να την οδηγήσει προς το μέλλον. Στην εκπνοή του 2021 η Διυπουργική Επιτροπή Στρατηγικών Επενδύσεων ενέκρινε τέσσερα νέα επενδυτικά σχέδια, στα οποία περιλαμβάνεται και επένδυση της Pfizer η οποία αφορά τη δημιουργία ενός διεθνούς κέντρου επιχειρησιακών λειτουργιών και υπηρεσιών στην ανατολική Θεσσαλονίκη. Το συνολικό κόστος της επένδυσης ανέρχεται σε 125 εκατ. ευρώ, η κατασκευή προβλέπεται να ολοκληρωθεί σε τρία χρόνια και αναμένεται να δημιουργήσει 280 νέες θέσεις εργασίας.
Η επένδυση της Pfizer η οποία δραστηριοποιείται ήδη στη Θεσσαλονίκη, άλλες εταιρίες υψηλής τεχνολογίας της πόλης όπως η ιδιαίτερα δυναμική εταιρεία ΒΕΤΑ στο Κάτω Σχολάρι, οι πρωτοπόρες ερευνητικές ομάδες του ΑΠΘ, το ΕΚΕΤΑ, αλλά και το σχεδιαζόμενο Thess Intec, δύνανται να αποτελέσουν έναν δυναμικό αναπτυξιακό πυρήνα, γύρω από τον οποίο μπορεί η πόλη να σχεδιάσει το μέλλον της.
Μέσα στο 2022 αναμένεται να λάβει τις απαιτούμενες οριστικές αδειοδοτήσεις το τεχνολογικό πάρκο 4η Γενιάς Thess Intec. Περίπου 40 εκατ. ευρώ σχεδιάζεται να δοθούν από το Ταμείο Ανάκαμψης και άλλα τόσα θα πρέπει να εξευρεθούν από ίδια κεφάλαια. Δηλαδή από επιχειρήσεις της Βόρειας Ελλάδας, ξένους επενδυτές, την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων κ.ο.κ. Εάν δεν βρεθούν σε δύο χρονια από τη λήψη των οριστικών αδειοδοτήσεων, δηλαδή έως το 2024, τότε η έκταση των 760 στρ. δίπλα στο αεροδρόμιο «Μακεδονία», η οποία παραχωρήθηκε δωρεάν από το ελληνικό δημόσιο σε εταιρεία με κύριους μετόχους τους φορείς των επιχειρήσεων της Θεσσαλονίκης και της Β. Ελλάδος, θα επιστραφεί.
Το λιμάνι
Το 2021 ολοκληρώθηκε εντός χρονοδιαγράμματος, από την Fraport Greece, η κατασκευή του νέου επιβατικού σταθμού, που αποτελούσε το βασικό σκέλος του επιχειρησιακού σχεδίου αναβάθμισης του αεροδρομίου «Μακεδονία». Αντιθέτως, έμειναν στάσιμες οι διαδικασίες για την κατασκευή του έκτου προβλήτα στο λιμάνι, το οποίο αποτελεί σημαντικό αναπτυξιακό πυλώνα της Θεσσαλονίκης.
Τρία και πλέον χρόνια μετά την ιδιωτικοποίηση του λιμανιού το σημαντικότερο έργο της επένδυσης ύψους περίπου 130 εκατ. ευρώ, ακόμη καρκινοβατεί. Τον περασμένο Φεβρουάριο κατατέθηκαν οι δεσμευτικές προσφορές από πέντε μεγάλα επενδυτικά σχήματα: ARCHIRODON GROUP NV, ΣΥΜΠΡΑΞΗ INTRAKAT, CONSTRUCTIONS SA – INTERCANTIERI VITTADELLO SPA–SALES SPA, Κ/Ξ MYTILINAIOS SA – ROVER MARITIME SL – HDK SA, Κ/Ξ AVAX SA – ETERMAR SA – NV BESIX SA, Κ/Ξ ACCIONA CONSTRUCCION SA – DREDGING INTERNATIONAL NV. Η επιλογή του αναδόχου και η έναρξη των εργασιών επρόκειτο να γίνουν μέσα στο 2021. Ωστόσο μετατέθηκε για μετά τον προσεχή Μάρτιο.
Αντιθέτως, το έργο της οδικής σύνδεσης του λιμανιού με την ΠΑΘΕ, προϋπολογισμού 60 εκατ. ευρώ υλοποιείται, αν και με σχετικά αργούς ρυθμούς. Δεν ξεκίνησαν, όμως, ακόμη οι διαδικασίες για τη σύνδεση του λιμανιού με το σιδηροδρομικό δίκτυο, έργο προϋπολογισμού περίπου 65 εκατ. ευρώ, άμεσα συνυφασμένο με τη λειτουργία του έκτου προβλήτα. Η κατάθεση εκδήλωσης ενδιαφέροντος έχει οριστεί για τις 14 Ιανουαρίου. Θα ακολουθήσει η β΄ φάση του διαγωνισμού με την κατάθεση των δεσμευτικών προσφορών, οπότε και θα καθοριστεί ο ακριβής χρόνος μελέτης και κατασκευής. Σύμφωνα με τις πλέον αισιόδοξες εκτιμήσεις το έργο δεν πρόκειται να ολοκληρωθεί πριν από την πενταετία.
Αναπλάσεις
Τον Οκτώβριο του 2021 ξεκίνησαν, έστω και με βραδείς ρυθμούς, οι πρώτες εργασίες ανάπλασης στο πρώην στρατόπεδο Παύλου Μελά, στο πλαίσιο της δημιουργίας μητροπολιτικού πάρκου, οι οποίες πρόκειται να ολοκληρωθούν μέσα στο 2023. Το σχέδιο της ανάπλασης του νέου παραλιακού μετώπου το οποίο, αν και όποτε υλοποιηθεί, θα αλλάξει πράγματι την εικόνα και τις λειτουργίες της πόλης, βρίσκεται αυτή την περίοδο στο στάδιο της δημόσιας διαβούλευσης και προχωρά βάσει χρονοδιαγράμματος.
Κρίσιμος χρόνος για την υλοποίηση ενός φιλόδοξου επενδυτικού σχεδίου, αυτού της ανάπλασης της ΔΕΘ, θα είναι το 2022. Στη διάρκεια του έτους θα κριθεί εάν θα βρεθούν ιδιώτες οι οποίοι θα επενδύσουν τα περίπου 150 εκατ. ευρώ που απαιτούνται. Πολλά θα εξαρτηθούν από τα αντισταθμιστικά που θα προσφέρει η ΔΕΘ – Helexpo, δηλαδή από τις δυνατότητες ανάπτυξης εμπορικών και ψυχαγωγικών δράσεων, πέρα από το εκθεσιακό και συνεδριακό κέντρο. Υπενθυμίζεται, επίσης, ότι τον περασμένο Νοέμβριο πενήντα μέλη της Κίνησης Πολιτών «ΔΕΘ - Μητροπολιτικό Πάρκο για μια Βιώσιμη Θεσσαλονίκη» κατέθεσαν αίτηση για την ακύρωση του προεδρικού διατάγματος με το οποίο εγκρίθηκε το Ειδικό Πολεοδομικό Σχέδιο για την ανάπλαση της ΔΕΘ.
Τον Φεβρουάριο του 2022, σύμφωνα με τις τελευταίες εκτιμήσεις, αναμένεται και η έκδοση του Προεδρικού Διατάγματος για την κατασκευή του νέου γηπέδου του ΠΑΟΚ, για την ανάγκη της οποίας προβλέπεται και μία σημαντική ανάπλαση του περιβάλλοντος χώρου, της λεγόμενης Αλάνας της Τούμπας. Το πρότζεκτ της Νέας Τούμπας και κυρίως η παραχώρηση της χρήσης του Καυτανζογλείου στον ΠΑΟΚ για όσο διάστημα θα κατασκευάζεται το νέο γήπεδο, έχει προκαλέσει έντονη αντιπαράθεση ανάμεσα στην ΠΑΕ ΠΑΟΚ και τον υφυπουργό Αθλητισμού Λευτέρη Αυγενάκη. Εξελίξεις μέσα στο 2022 είναι πιθανό να υπάρξουν και στο σχέδιο για το νέο γήπεδο του Άρη σε οικόπεδο συνολικής έκτασης 170 στρεμμάτων στην περιοχή του αεροδρομίου, ιδιοκτησίας του ΟΑΕΔ. Ο χώρος αυτός θα περιέλθει στην ιδιοκτησία του Άρη μετά από ανταλλαγή με το γήπεδο Χαριλάου στο οποίο σχεδιάζεται να δημιουργηθεί ένας μεγάλος χώρος πρασίνου (μοντέλο διπλής ανάπλασης).
Στις ελληνικές καλένδες παραπέμπεται προς το παρόν η ανάπλαση της πλατείας Ελευθερίας μετά την απόφαση της διοίκησης του δήμου Θεσσαλονίκης να μετατρέψει εκ νέου το χώρο σε πάρκινγκ. Η διοίκηση του Κωνσταντίνου Ζέρβα αποφάσισε εξ αρχής να "παγώσει" τη δημιουργία "πάρκου μνήμης" όπως προέβλεπε ο σχεδιασμός της προηγούμενης διοίκησης ο οποίος είχε μάλιστα ξεκινήσει να υλοποιείται τον Φεβρουάριο του 2019 ώσπου, λίγο καιρό μετά, ο ανάδοχος εγκατέλειψε το έργο. Η νέα διοίκηση αποφάσισε να κάνει και υπόγειο πάρκινγκ, μέσω ΣΔΙΤ, ωστόσο, δύο χρόνια τώρα, δεν έχει ακόμη διερευνήσει εάν υπάρχει τέτοια δυνατότητα. Έτσι, η πλατεία έγινε ξανά πάρκινγκ, χωρίς να υπάρχει καμία συγκεκριμένη χρονική δέσμευση για το έργο της ανάπλασης καθώς, μόλις τώρα, ξεκίνησε η διερεύνηση της δυνατότητας για την κατασκευή του υπόγειου πάρκινγκ.
Με αργούς ρυθμούς προχωρούν οι διαδικασίες για την κατασκευή του Μουσείου Ολοκαυτώματος. Τους προηγούμενους μήνες, με πρωτοβουλίες της διοίκησης Ζέρβα, λύθηκαν κάποια σημαντικά ζητήματα σχετικά με την παραχώρηση της έκτασης, ωστόσο υπάρχουν και άλλες εκκρεμότητες με αποτέλεσμα κανείς να μην είναι αυτή τη στιγμή σε θέση να δώσει σαφές χρονοδιάγραμμα υλοποίησης του έργου. Το ίδιο ισχύει και για την πλατεία Διοικητηρίου η οποία εξακολουθεί να παραμένει εδώ και δεκαετίες μία μεγάλη "μαύρη τρύπα" στα σπλάχνα της πόλης.
Το παρήγορο είναι πως, όσο θα περιμένουμε την υλοποίηση όλων των ανωτέρω, θα μπορούμε τουλάχιστον να παρακολουθούμε σκηνές από τις νέες διεθνείς κινηματογραφικές ταινίες οι οποίες πρόκειται να γυριστούν εντός του 2022 στη Θεσσαλονίκη. Η αρχή έγινε το 2021 με δύο παραγωγές (το «The Enforcer» με τον Αντόνιο Μπαντέρας και το "The Expendables 4" με τους Τζον Στέιθαμ, Μέγκαν Φοξ κ.ά.) και σύμφωνα με τον περιφερειάρχη Απόστολο Τζιτζικώστα, εφόσον το επιτρέψει η πανδημία, εντός του 2022, σειρά παίρνουν άλλες έξι ταινίες, με την πρώτη να ξεκινά γυρίσματα στο τέλος Ιανουαρίου.
Καλή και ασφαλή χρονιά! Με υγεία και αισιοδοξία!