Ανάμεσα σε όλους τους τομείς που έχει πλήξει, η οικονομική κρίση έχει μειώσει και τις μετακινήσεις των Θεσσαλονικέων με το 36% όσων κινούνται προς το ιστορικό κέντρο της πόλης να έχει ελαττώσει το κόστος των καθημερινών του δρομολογίων σύμφωνα με έρευνα του ΑΠΘ για τις συμπεριφορές κινητικότητας των πολιτών πριν και μετά την κρίση.
Η έρευνα, που πραγματοποίησε και παρουσίασε στην εκδήλωση για τα 60 χρόνια της Πολυτεχνικής Σχολής του ΑΠΘ ο επίκουρος καθηγητής Απόστολος Παπαγιαννάκης, έδειξε πως η πλειοψηφία των ερωτηθέντων και συγκεκριμένα το 60% μείωσε τις μετακινήσεις του για αγορές στο κέντρο της πόλης ενώ ένα 6% τις διέκοψε τελείως.
Αντίστοιχα, 4 στους 10 έχουν μειώσει τις μετακινήσεις τους για λόγους διασκέδασης. Εντύπωση προκαλεί ότι 1 στους 3 ερωτηθέντες συνεχίζει να διασκεδάζει όπως και παλαιότερα, πριν την έλευση της κρίσης, στατιστικό το οποίο αποτελεί ελληνική ιδιαιτερότητα αφού σε χώρες με αντίστοιχα προβλήματα το ποσοστό αυτό είναι σαφώς μικρότερο.
Η οικονομική κρίση όμως δεν επηρέασε μόνο τη συχνότητα αλλά και το μέσο των μετακινήσεων που επιλέγουν πλέον οι πολίτες.
Αναλυτικά, το 28% του δείγματος της έρευνας έχει μειώσει έως και διακόψει τελείως τη χρήση του αυτοκινήτου εξαιτίας της οικονομικής δυσπραγίας. Βασικοί λόγοι αποτελούν η αύξηση της τιμής των καυσίμων αλλά και τα κόστη στάθμευσης. Όσοι άφησαν στην άκρη τα ΙΧ τους, άρχισαν να μετακινούνται με αστικά λεωφορεία, μηχανάκια, ποδήλατα ή και περπατώντας.
Συγκεκριμένα, το 14% έχει αντικαταστήσει το αυτοκίνητο με το λεωφορείο ενώ το 36% όσων συνήθιζαν να κατεβαίνουν στο κέντρο με το όχημα τους, τώρα προτιμά τον ΟΑΣΘ.
Και ενώ κανείς θα περίμενε πως αυτή η μετάβαση, θα επηρέαζε θετικά τα έσοδα του ΟΑΣΘ, κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει. Αντιθέτως, για την περίοδο 2010-2014, ο Οργανισμός παρουσίασε μείωση 40% στην επικύρωση των εισιτηρίων.
Η έρευνα ερμηνεύει το φαινόμενο αυτό, αποδίδοντας το αφενός στη συνολική μείωση των μετακινήσεων και αφετέρου στην παραβατική συμπεριφορά των πολιτών, η οποία εντείνεται όσο η κρίση βαθαίνει. Χαρακτηριστικά, το 18% των ερωτηθέντων, παραδέχθηκε ότι δεν κόβει εισιτήριο στο λεωφορείο ενώ σύμφωνα με τα αποτελέσματα, όσο χαμηλότερο είναι το εισόδημα, τόσο συχνότερο είναι το φαινόμενο της εισιτηριοδιαφυγής.
Η παραβατική συμπεριφορά των πολιτών όμως ευθύνεται και για το γεγονός ότι η μείωση των μεταφορών δεν ισοδυναμεί με τη μείωση της κυκλοφοριακής συμφόρησης αλλά και της βελτιωμένης μετακίνησης στους δρόμους του κέντρου της Θεσσαλονίκης. Συγκεκριμένα το 60% των οδηγών που συμμετείχαν στην έρευνα ανέφερε ότι έχει παραβιάσει έστω και μια φορά τους κανόνες στάθμευσης. Αντίστοιχα, το 33% έχει εισέλθει παράνομα σε λεωφορειόδρομο και το 25% σε ποδηλατόδρομο ενώ 1 στους 5 έχει παραβιάσει έστω και μια φορά τον φωτεινό σηματοδότη.
Μια (ακόμα) ευκαιρία χαμένη;
Ένα από τα θετικά αποτελέσματα που θα μπορούσε να έχει η δραματική μείωση του εισοδήματος των πολιτών στη μετακίνηση στην πόλη, θα ήταν η αύξηση της χρήσης των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς και μετά το πέρας της κρίσης, με όλα τα καλά που αυτή συνεπάγεται για το περιβάλλον, την κίνηση, και την ασφάλεια.
Έχει αποδειχθεί ότι στις περιπτώσεις που οι κάτοικοι αλλάζουν αναγκαστικά συνήθειες μετακίνησης, τείνουν να τις υιοθετήσουν αν καταλάβουν ότι οι Δημόσιες Συγκοινωνίες τους προσφέρουν ευελιξία και καλή ποιότητα υπηρεσιών.
Παρόλα αυτά, κάτι τέτοιο φαίνεται ότι δεν θα συμβεί στην πόλη μας καθώς το 50% των χρηστών του ΟΑΣΘ χαρακτηρίζουν την ποιότητα της μετακίνησης τους με τα αστικά λεωφορεία μέτρια. Ενδεικτικό είναι ότι μόνο 4 στους 10 οι οποίοι μείωσαν τη χρήση του ΙΧ έναντι του λεωφορείου δήλωσαν σίγουροι πως θα συνεχίσουν τη νέα τους αυτή συνήθεια. Αντίθετα, υπάρχουν ενδείξεις ότι όσο μεγαλώνει το εισόδημα ενός πολίτη, τόσο αυτός τείνει να επιστρέψει στη μετακίνηση με ΙΧ.
Ποιες είναι οι λύσεις
Μιλώντας στη Voria.gr, ο επίκουρος καθηγητής του Τμήματος Μηχανικών, Χωροταξίας και Ανάπτυξης και συγκοινωνιολόγος, Απόστολος Παπαγιαννάκης υποστήριξε ότι υπάρχουν μέτρα και μάλιστα χαμηλού κόστους που μπορούν να συμβάλουν στο να αναστραφεί το κλίμα αυτό.
Συγκεκριμένα, ανέφερε ότι η απρόσκοπτη λειτουργία των λεωφορειολωρίδων αποτελεί ένα σημαντικό μέσο ώστε να βελτιωθεί η ταχύτητα κίνησης των λεωφορείων και άρα η ποιότητα των παρεχομένων υπηρεσιών του ΟΑΣΘ. Μια ακόμα λύση θα ήταν η υιοθέτηση μιας ευφυούς και ελκυστικής τιμολογιακής πολιτικής όπως η τιμολόγηση με βάση την απόσταση ή ένα ηλεκτρονικό εισιτήριο πολλαπλών διαδρομών, αν και το τελευταίο χρειάζεται επένδυση, όπως αναφέρει ο καθηγητής. «Σημαντικό στοιχείο επίσης είναι να εφαρμοστεί ένα σχέδιο οργάνωσης, διαχείρισης και ίσως αστυνόμευσης της στάθμευσης ώστε να μπει σε μια τάξη αυτός ο κυκεώνας που έχει επιδεινωθεί από την οικονομική κατάσταση σε τέτοιο βαθμό που να αποδυναμώνει πλήρως την σχετική μείωση των κυκλοφοριακών φόρτων» κατέληξε ο κ. Παπαγιαννάκης.
Οι πολίτες ως μέρος της λύσης για τα ΜΜΜ
Στην εκδήλωση για τα γενέθλια του Πολυτεχνείου του ΑΠΘ, το παρών έδωσε και ο καθηγητής Αριστοτέλης Νανιόπουλος, ο οποίος ανέλαβε να παρουσιάσει τη νέα πρωτοβουλία του πανεπιστημίου που ακούει στο όνομα Bus και Thess.
Στο πλαίσιο του προγράμματος αυτού, έχει δημιουργηθεί μια πλατφόρμα όπου οι πολίτες καλούνται να καταθέσουν τις απόψεις και τις ιδέες τους για τη βελτίωση της δημόσιας συγκοινωνίας στη Θεσσαλονίκη.
Η καλύτερη ιδέα που θα προκύψει από τους πολίτες θα επιβραβευτεί, ενώ όλοι οι συμμετέχοντες, θα λάβουν μέρος σε κλήρωση δώρου για την επιβράβευση της συμμετοχής τους.
Η πρωτοβουλία έχει ως στόχο την αξιοποίηση της λεγόμενης συλλογικής ευφυΐας και εκτός από τη Θεσσαλονίκη εφαρμόζεται στη Σιένα, τη Φρανκφούρτη και το Ρότερνταμ.