Skip to main content

Θεσσαλονίκη: Η μοιρολατρική αποδοχή του «ζην επικινδύνως» στους δρόμους της πόλης

Αντιμετωπίζουμε κάθε τροχαίο δυστύχημα με θλίψη και αγανάκτηση όταν τα περιστατικά με τους κυκλοφοριακά ανάγωγους είναι καθημερινό φαινόμενο.

Το τελευταίο διάστημα στη Θεσσαλονίκη είχαμε τροχαία δυστυχήματα μέσα στην πόλη, από εκείνα που όποτε συμβαίνουν σπέρνουν πέρα από θλίψη και αγανάκτηση. Λογικά ανοίγει η συζήτηση για τις συνθήκες μετακίνησης στην πόλη, λογικά επανέρχεται το ζήτημα της ασφάλειας στις οδικές μετακινήσεις.

Σε αυτά τα λογικά όμως πρέπει να προσθέσουμε και πολλούς «παραλογισμούς», που ως κοινωνία μάθαμε να τους ανεχόμαστε, σεβόμενοι τις επιλογές των συμπολιτών μας και παραβλέποντας την πραγματικότητα. Μπερδεύουμε το ευκταίο με το πρακτέο. Μπερδεύουμε και το επιθυμητό με το εφικτό. Και αποφεύγουμε να δούμε την αλήθεια κατάματα.

Και η αλήθεια είναι ότι στη Θεσσαλονίκη η κυκλοφορία πεζή, με το ποδήλατο, με το πατίνι, ακόμα και με το μηχανάκι είναι όχι μόνο δύσκολη, αλλά και επικίνδυνη. Ενίοτε και θανατηφόρα δυστυχώς.

Οι λόγοι που αυτό συμβαίνει είναι πολλοί. Είναι προφανές ότι το φταίξιμο βαραίνει πάντα τους οδηγούς αυτοκινήτων ή βαρέων οχημάτων όταν εμπλέκονται σε τροχαία ατυχήματα. Στην πραγματικότητα όμως δεν είναι νομοτελειακό ότι η ευθύνη είναι δική τους. Δεν είναι καθόλου προφανές. Πιθανώς στην πλειονότητα των ατυχημάτων θανατηφόρων ή μη να συμβαίνει. Όχι όμως πάντα, όχι όμως δογματικά.

Οι ευθύνες των οδηγών τετράτροχων είναι αυξημένες στο δρόμο. Μεγάλες ταχύτητες, παραβατικές συμπεριφορές, παραβίαση του κόκκινου στους σηματοδότες, ελλιπής έλεγχος με τους καθρέφτες, μη τήρηση των λωρίδων κυκλοφορίας, κανένας σεβασμός στην οριζόντια και την κατακόρυφη σήμανση, άθλια συμπεριφορά στη στάθμευση παρά την οδό. Όλα αυτά μπορούν να κάνουν –και κάνουν- ζούγκλα την καθημερινή μετακίνηση στους δρόμους. Το ζω ως οδηγός ΙΧ, το ζω όμως και ως οδηγός μοτοσικλέτας, που αποτελεί την κύρια επιλογή για τις μετακινήσεις μου, αλλά και ως πεζός, που λατρεύει το περπάτημα.

Δεν μπορώ όμως να μη δω και τις ευθύνες όσων κινούνται με τα λεγόμενα ανασφαλή μέσα. Πόσες φορές οι πεζοί διασχίζουν το οδόστρωμα χωρίς να ελέγξουν αν πλησιάζει κάποιο όχημα ή όχι; Πόσες φορές επιλέγουν να αγνοήσουν τα φανάρια; Πόσες φορές κάνουν σλάλομ ανάμεσα σε αστικά λεωφορεία και πετιούνται ξαφνικά μπροστά στους οδηγούς, δοκιμάζοντας τα αντανακλαστικά τους; Μοιάζει πολλές φορές να επιλέγουν, ειδικά στο εμπορικό κέντρο της πόλης, να αγνοούν τις διαβάσεις. Κι αυτό παρά το γεγονός ότι κατ' επανάληψη είχαμε τροχαία ατυχήματα από τέτοιες συμπεριφορές. Κάποτε, προτού η οδός Λαγκαδά αποκτήσει χαρακτηριστικά αστικού δρόμου ταχείας κυκλοφορίας, με μεγάλο πλάτος, πεζοί έβγαιναν στη μέση του δρόμου από παντού. Υποτίθεται ότι αυτό τελείωσε. Αμ δε... Ως γενικευμένη συμπεριφορά όντως έγινε, αλλά οι εξαιρέσεις (που με τις υφιστάμενες συνθήκες είναι μοιραίες) παραείναι πολλές.

Σκεφτείτε τώρα πόσες φορές είδατε ποδηλάτη να σέβεται τον φωτεινό σηματοδότη. Πόσες φορές ο ποδηλάτης αντιλαμβάνεται ότι είναι εποχούμενος κι όχι πεζός. Πόσες φορές ο ποδηλάτης σέβεται τα δικαιώματα των πεζών στο πεζοδρόμιο. Πόσες φορές ο ποδηλάτης κάνει σφήνες ή πόσα ποδήλατα έχουν καθρέφτες για να ελέγχουν την κίνηση πίσω τους... Η μετακίνηση με το ποδήλατο δεν είναι εκτός ορίων και κανόνων. Η μετακίνηση με το ποδήλατο στο δρόμο όπου κυκλοφορούν κι άλλα οχήματα δεν είναι ούτε αγώνας ποδηλασίας, ούτε αγώνας ταχύτητας, ούτε πρωινή γυμναστική στη φύση, ούτε ψυχαγωγία. Είναι μετακίνηση με μέσο και υπόκειται σε κανόνες. Οι γενικεύσεις περί προτεραιότητας και σεβασμού σε μια θυμωμένη κοινωνία είναι άλλα λόγια ν' αγαπιόμαστε. Ψάξε να βρεις το δίκιο σου όταν σε μαζέψουν. Και υπάρχει κι αυτός που σε μάζεψε, ο οποίος επίσης θα πρέπει να ψάξει να βρει το δικό του δίκιο.

Ανάλογη είναι και η μετακίνηση με τα πατίνια. Οι συμπεριφορές είναι από πολλούς που τα χρησιμοποιούν αντικοινωνικές. Με λογικές του τύπου «οι δρόμοι είναι δικοί μας», με λογικές ανταγωνιστικές, με λογικές επιβολής του δικού μας δίκιου, τα τροχαία ατυχήματα θα πολλαπλασιάζονται.

Όσο για τα μηχανάκια, επειδή η ευαισθησία μου είναι μεγάλη λόγω της αγάπης μου στο συγκεκριμένο μέσο και της χρήσης του περίπου 40 χρόνια πια για τις καθημερινές μετακινήσεις μου, θα βρω χιλιάδες στραβά που κάνουμε οι μοτοσικλετιστές και ειδικά εκείνοι που χρησιμοποιούν πολύ μικρού κυβισμού και μεγέθους μηχανές. Τα ξέρουν οι ίδιοι, τα ξέρουν κι όλοι οι άλλοι, που βλέπουν να αυθαιρετούμε στους δρόμους ή να οδηγούμε λες και δεν υπάρχει αύριο ή νομίζουμε ότι ελέγχουμε τα πάντα και είμαστε πιο ευέλικτοι κι από λάστιχα... Στην πραγματικότητα όποιος είχε την εμπειρία τροχαίου ατυχήματος (και την έχουμε πολλοί) αντιλαμβάνεται ότι με το που ανεβαίνει στη μοτοσικλέτα του παίζει κορώνα γράμματα την ασφαλή μετάβασή του στον προορισμό του και σε μεγάλο βαθμό αν θα έρθει η κορώνα ή τα γράμματα είναι δική του απόφαση. Αν δεν θέλουμε να παίζουμε με τα ποσοστά και για να αυξήσουμε την πιθανότητα να φτάσουμε δίχως προβλήματα στον προορισμό μας, το πρώτο μας μέλημα είναι να είμαστε εμείς απολύτως σωστοί στο δρόμο. Τι θα κάνουν έναντί μας οι υπόλοιποι το ξέρουν αυτοί και η ψυχή τους... Αλλά ας πάψουμε να προκαλούμε την τύχη μας.

Στη Θεσσαλονίκη (και αλλού) αντί για κυκλοφοριακή αγωγή μοιάζει να δίνουμε εξετάσεις για το ποιος είναι κυκλοφοριακά πιο ανάγωγος από τον άλλο.

Αυτά σε ό,τι αφορά στη συμπεριφορά των πολιτών. Διότι στην εξίσωση αυτή δεν μπλέκουν μόνο οι πολίτες, αλλά υπάρχουν και υπεύθυνοι να λαμβάνουν μέτρα για την τήρηση των κανόνων κυκλοφορίας και μετακίνησης.

Βαρέθηκα τρεις δεκαετίες να γράφω για την απουσία ελέγχων της Τροχαίας. Από πότε έχει να γράψει τροχονόμος πεζό, ποδηλάτη, «πατινιέρη»; Τα κάνουν όλα καλώς φαίνεται. Αντί τα πρόστιμα και οι ποινές να πέφτουν βροχή στους οδηγούς αυτοκινήτων και μοτοσικλετών που παραβιάζουν τον ερυθρό σηματοδότη (εγκληματική παράβαση), μοιάζει να έχουμε αποδεχτεί ότι δεν κάνει και κάτι παράξενο όποιος περνάει το κόκκινο ως τελευταίος της ουράς. Το παράδειγμα στη γωνία Σαλαμίνος με Κουντουριώτη, το παράδειγμα της Λαγκαδά με Εγνατία, το παράδειγμα της Αιγαίου με Αδριανουπόλεως είναι από τα λίγα που δείχνουν τι θα γινόταν εάν υπήρχε αυστηρότερη αστυνόμευση μόνο για τη συγκεκριμένη παράβαση. Αντιθέτως, οι έλεγχοι της Τροχαίας δεκαετίες τώρα έχουν εισπρακτική λογική, με πρόστιμα σε όσους σε δρόμους ταχείας κυκλοφορίας, όπως η Εγνατία οδός, ο ΠΑΘΕ κτλ., αναπτύσσουν ταχύτητες μεγαλύτερες από τα 90 ή τα 120 χλμ. την ώρα. Σε αυτοκινητοδρόμους, όπου οι συνθήκες ασφάλειας είναι σοβαρές και οι οδηγοί μπορούν να πατήσουν περισσότερο το γκάζι χωρίς να προκαλούν κίνδυνο στους υπόλοιπους. Εκεί που πρέπει η αστυνόμευση να δώσει το παράδειγμα, να κάνει μάθημα ορθής συμπεριφοράς και σεβασμού στους κανόνες, δυστυχώς απουσιάζει. Όπως απουσιάζουν και τα σύγχρονα μέσα αστυνόμευσης. Οι κάμερες και όλα εκείνα τα μέσα που δεν απαιτούν τη φυσική παρουσία τροχονόμου. Για να μην ακούσω και πάλι τη χαζομάρα ότι δεν μπορεί σε κάθε γωνιά να βρίσκεται κι ένας αστυνομικός...

Σε ό,τι αφορά στο ποδήλατο και το πατίνι, αν δεν ήταν επικίνδυνη η κυκλοφορία τους ανάμεσα στα υπόλοιπα οχήματα δεν θα δημιουργούνταν η ανάγκη για ποδηλατοδρόμους. Το δίκτυο των ποδηλατοδρόμων στη Θεσσαλονίκη είναι ασύνδετο και ανεπαρκές. Αν είναι εφικτό να βελτιωθεί και να επεκταθεί, τότε ας γίνει. Μέχρι να γίνει όμως πρέπει να καταλάβουν οι θιασώτες των φιλοπεριβαλλοντικών, ήπιων ή εναλλακτικών μέσων μετακίνησης ότι η κίνησή τους στους δρόμους εγκυμονεί κινδύνους. Ενίοτε μοιραίους.

Η ασφάλεια των μετακινήσεων εντός πόλης είναι ένα στοίχημα που ή θα το κερδίσουμε όλοι μαζί ή θα το χάσουμε όλοι μαζί. Ευθύνες έχουμε όλοι όσοι κινούμαστε. Και τη μεγαλύτερη την έχει η Πολιτεία και όσοι έχουν αποφασιστικές αρμοδιότητες. Διότι οι αρμόδιοι αντί να κάθονται και να μαλώνουν για τα συμφέροντα κάθε καταστηματάρχη και κάθε επαγγελματία που οι πελάτες του ή ο ίδιος θέλει να κάνει του κεφαλιού του στο χώρο μπροστά από την επιχείρησή του, που θεωρεί ότι του ανήκει, καλό θα ήταν να καθίσουν σε ένα τραπέζι και να μη σηκωθούν εάν δεν βρουν τον τρόπο για να γίνουν πιο ασφαλείς για όλους οι μετακινήσεις μας. Δεν είναι λύση να απαγορευτεί η κυκλοφορία των οχημάτων. Υπάρχουν όμως λύσεις, που μπορούν να βελτιώσουν την κατάσταση και να κάνουν τους δρόμους μας πιο ασφαλείς. Ας ακούσουν τους ειδικούς. Από τέτοιους δόξα τω Θεώ στη Θεσσαλονίκη έχουμε πολλούς και από τους πλέον αξιόλογους όχι μόνο στην Ελλάδα...