Στις ευρωπαϊκές πόλεις με το λιγότερο πράσινο και με τα σοβαρότερα προβλήματα ατμοσφαιρικής ρύπανσης και θορύβου, αυξημένης θερμοκρασίας, μειωμένου αερισμού κ.λπ., περιλαμβάνεται η Θεσσαλονίκη, σύμφωνα με όσα περιγράφονται στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα 2020-2023 του δήμου Θεσσαλονίκης το οποίο έτυχε οριακής έγκρισης στην τελευταία συνεδρίαση του δημοτικού συμβουλίου. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα ο ρόλος του πρασίνου σε μία πόλη όπως η Θεσσαλονίκη είναι πρωταρχικός και η ανάγκη ικανών χώρων πρασίνου είναι επιτακτική. «Είναι ενδεικτικό ότι η Θεσσαλονίκη συγκαταλέγεται μεταξύ των πόλεων που παρουσιάζουν έλλειμμα σε πράσινες και μπλε επιφάνειες, πυκνή δόμηση, συσσώρευση ατμοσφαιρικών ρύπων, αύξηση έκθεσης πληθυσμού στον θόρυβο, ενώ ή πανδημία ανέδειξε την υψηλή σημασία των πράσινων υποδομών. Συνεπώς, η Θεσσαλονίκη αντιμετωπίζει σημαντικό ποιοτικό και ποσοτικό έλλειμμα πρασίνου...».
Σύμφωνα με τα στοιχεία τα οποία περιλαμβάνονται στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα η Θεσσαλονίκη χαρακτηρίζεται από πυκνή δόμηση με ψηλά κτήρια, στενούς δρόμους και ουσιαστικά έλλειψη κοινόχρηστου υπαίθριου χώρου, καθώς μόνο το 4,5% της πόλης αποτελείται από χώρους πρασίνου. Ο διαθέσιμος χώρος πρασίνου υπολογίζεται σε 2,8 τ.μ. ανά κάτοικο, γεγονός που κατατάσσει τη Θεσσαλονίκη πολύ χαμηλά σε σχέση με το ελάχιστο όριο των 8,0-10,0 τ.μ. πρασίνου ανά κάτοικο που έχει τεθεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. «Σε κάθε περίπτωση τα ποσοστά και οι αναλογίες πρασίνου και ελευθέρων χώρων της Θεσσαλονίκης, σε αντιπαραβολή με δεδομένα άλλων ευρωπαϊκών χωρών, καθώς και σε σχέση με τις διεθνείς προδιαγραφές, που αναφέρουν ως ικανοποιητικό ποσοστό αυτό των 12-25 τ.μ/κάτοικο κρίνεται ως χαμηλή».
Πέραν αυτού, πρόβλημα υπάρχει και με την κατανομή του πρασίνου στα όρια του δήμου καθώς, εκτός από την ενότητα των πάρκων του παραλιακού μετώπου και των πάρκων στην περιοχή του νέου δημαρχείου, της ΧΑΝΘ και του Γ' Σώματος Στρατού, οι υπόλοιποι χώροι πρασίνου εμφανίζονται απομονωμένοι και ασύνδετοι, τόσο μεταξύ τους όσο και με το άμεσο περιβάλλον της πόλης, κατακερματισμένοι και ανομοιόμορφα κατανεμημένοι στον αστικό ιστό.
Όπως φαίνεται από τον ανωτέρω πίνακα περισσότερο πράσινο, περίπου 270 στρέμματα, μαζί και 129 πάρκα, διαθέτει η πρώτη δημοτική κοινότητα που περιλαμβάνει το κέντρο της πόλης όπου υπάρχουν τα μεγάλα πάρκα. Ακολουθεί η πέμπτη δημοτική κοινότητα (ανατολική πλευρά του δήμου, στα όρια με το δήμο Καλαμαριάς), η οποία είναι μεγαλύτερη σε έκταση, με περίπου 260 στρέμματα και 154 πάρκα. Στον αντίποδα, το λιγότερο πράσινο διαθέτει η δυτική πλευρά της πόλης όπου βρίσκεται η δεύτερη δημοτική κοινότητα με περίπου 120 στρ. πρασίνου και 60 πάρκα, ενώ τη χειρότερη εικόνα εμφανίζει η Τριανδρία, η μικρότερη δημοτική ενότητα, με μόλις 21 στρ. πρασίνου και 32 πάρκα.
Όσον αφορά το ποσοστό πρασίνου (σε τ.μ.) ανά κάτοικο, καλύτερη εικόνα εμφανίζει η πρώτη κοινότητα με 3,53 τ.μ/κάτοικο και ακολουθούν η τρίτη (περιοχή Άνω Πόλης) με 3,4 τ.μ. και η δεύτερη με 2,63 τ.μ. Χειρότερη επίδοση έχει η τέταρτη δημοτική κοινότητα (Τούμπα) με μόλις 0,77 τ.μ./κάτοικο.
Οι χώροι πρασίνου στην ευρύτερη περιοχή του δήμου Θεσσαλονίκης και οι λοιποί ελεύθεροι χώροι διακρίνονται στις εξής κύριες κατηγορίες:
● Πάρκα Πόλης που αποτελούν εκτεταμένους χώρους πρασίνου (άνω των 15 στρεμμάτων) που εξυπηρετούν ευρύτατα τμήματα του δήμου. Ειδικότερα τα Πάρκα Πόλης που λειτουργούν είναι το πάρκο της ΧΑΝΘ, το γραμμικό πάρκο της νέας παραλίας, το Πεδίο του Άρεως, το Άλσος της Νέας Ελβετίας, το Άλσος του Πανεπιστημίου και οι Κήποι του Πασά (εν δυνάμει).
● Πάρκα Συνοικίας περιλαμβάνουν μεγάλους, διαμορφωμένους, κοινόχρηστους χώρους (5 – 15 στρέμματα) που εξυπηρετούν ολόκληρες συνοικίες. Βρίσκονται διάσπαρτα στο μεγαλύτερο μέρος της πόλης και αποτελούν χώρους αναψυχής, ξεκούρασης και παιχνιδιού για τους κατοίκους της περιοχής όπου βρίσκονται.
● Πλατείες: αποτελούν κοινόχρηστους ανοιχτούς χώρους με περιορισμένο πράσινο.
● Γραμμικοί χώροι κατά μήκος των ρεμάτων (ανοιχτών και μη) όπως π.χ. η Περιφερειακή Τάφρος, και των Βυζαντινών τειχών. Πρόκειται για κάποιους παλιούς ιστορικούς κήπους ή χώρους που συνήθως πλαισιώνουν αρχαιολογικές περιοχές ή αναδεικνύουν ιστορικά μνημεία (κήποι του Πασά, Πύργος Τριγωνίου, Βυζαντινά τείχη).
● Νησίδες πρασίνου οδικού δικτύου. Οι νησίδες πρασίνου είναι χώροι πρασίνου που δημιουργούνται στις διαχωριστικές νησίδες κυκλοφορίας των κεντρικών οδικών αρτηριών και προσφέρουν, όπως και οι δεντροστοιχίες των πεζοδρομίων, σκιά στους συγκεκριμένους δρόμους αλλά και μείωση του θορύβου των οχημάτων.
● Παιδικές χαρές και μικροί χώροι ανάπαυσης. Στον δήμο Θεσσαλονίκης υπάρχουν συνολικά 52 παιδικές χαρές.
