Σε μια περίοδο κατά την οποία οι ισορροπίες στην αγορά λόγω των επιπτώσεων του κορωνοϊού αναδιατάσσονται η αγωνία για το μέλλον αυξάνεται.
Όλοι συμφωνούν ότι ένα πρώτο ταμείο στη χώρα και τις επιχειρήσεις θα γίνει το φθινόπωρο, αλλά στην πραγματικότητα μόνο το 2021 αναμένεται να ξεκαθαρίσει πλήρως το τοπίο.
Με αυτό το δεδομένο, εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι το Κέντρο Μελετών και Εκπαίδευσης Χρηματοοικονομικής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών έχει ήδη ξεκινήσει την ανάλυση των πρώτων στοιχείων για την ποσοτικοποίηση της επίδρασης της πανδημίας στην εγχώρια οικονομία και ειδικά στις πολύ μικρές, μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, οι οποίες αποτελούν και τον πυρήνα της ελληνικής οικονομίας.
Το ενδιαφέρον για τη Θεσσαλονίκη είναι αυτονόητο, καθώς στην περιοχή το σύνολο των επιχειρήσεων είναι μικρομεσαίες, πλην ελαχίστων –μετρημένων στα δάχτυλα- εξαιρέσεων. Από τα πρώτα συμπεράσματα είναι ότι οι ΜμΕ θα βρίσκονται στο επίκεντρο της κρίσης και η ευπάθειά τους στο σοκ της προσφοράς, αλλά και της ζήτησης θέτει σε σοβαρό κίνδυνο την επιβίωση μεγάλου αριθμού αυτών των επιχειρήσεων.
Τη δεδομένη χρονική στιγμή, είμαστε στην πρώτη φάση της κρίσης, όπου οι ΜμΕ βρίσκονται ακόμη σε κρίση ρευστότητας, η οποία όμως σε δεύτερη φάση θα μετατραπεί σε κρίση εταιρικής φερεγγυότητας, με πιθανές μαζικές πτωχεύσεις στους επόμενους 12-18 μήνες. Σύμφωνα με το ΚΕΜΕΧ, η κατάρρευση σημαντικού αριθμού ΜμΕ, οι οποίες αποτελούν τον κορμό της απασχόλησης στη χώρα μας, θα έχει ισχυρό αρνητικό αντίκτυπο στην εθνική οικονομία, τις προοπτικές ανάπτυξης, την εργασία, τις προσδοκίες των ξένων επενδυτών, ακόμη και τον χρηματοπιστωτικό τομέα, ο οποίος ενδέχεται να τεθεί υπό νέα πίεση από την εμφάνιση μιας νέας γενιάς μη εξυπηρετούμενων δανείων.
Ένα δεύτερο πολύ ανησυχητικό στοιχείο για το επιχειρηματικό περιβάλλον της Θεσσαλονίκης είναι οι τομείς που πλήττονται περισσότερο από την κρίση. Σύμφωνα με τη μελέτη, σε ευρωπαϊκό επίπεδο πιο ευάλωτοι κλάδοι είναι οι μεταφορές, οι κατασκευές, το χονδρικό και λιανικό εμπόριο, οι αεροπορικές μεταφορές, οι υπηρεσίες διαμονής και εστίασης, τα ακίνητα, καθώς και οι επαγγελματικές υπηρεσίες και λοιπές προσωπικές υπηρεσίες. Οι παραπάνω τομείς αποτελούν σχεδόν το 80% - 90% της εργασίας στη χώρα μας. Ίσως μόνο οι αεροπορικές μεταφορές δεν αφορούν και πολύ την ευρύτερη Κεντρική Μακεδονία, αν και η κίνηση στο αεροδρόμιο «Μακεδονία» είχε αυξητικές τάσεις τα τελευταία χρόνια. Όλοι οι υπόλοιποι τομείς αντιπροσωπεύουν το σύνολο σχεδόν του τριτογενούς τομέα της οικονομίας (εμπόριο & υπηρεσίες), που κυριαρχεί στη Θεσσαλονίκη. Η ανάλυση των ερευνητών του ΚΕΜΕΧ δείχνει ότι από το σύνολο των 820-830 χιλιάδων εγχώριων ΜμΕ, είναι πιθανόν έως και το 25%, δηλαδή έως και 200 χιλιάδες περίπου επιχειρηματικές οντότητες, να βρεθούν σε οριακές συνθήκες λειτουργίας το 2021.
Στην Ελλάδα, αλλά και στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, η επιτυχία των κυβερνητικών πολιτικών στην αγορά εργασίας θα επιδράσει καταλυτικά στα επίπεδα αφερεγγυότητας των ΜμΕ. Παράλληλα, η αναβολή πληρωμής φόρων και δανείων θα οδηγήσει σε αύξηση του χρέους των ΜμΕ, οι οποίες ήταν ήδη δανειακά επιβαρυμένες. Οι διαρθρωτικές αλλαγές και η παρατεταμένα μειωμένη ζήτηση σε ορισμένους τομείς θα αλλάξουν, επίσης, τις προοπτικές κερδοφορίας των επιχειρήσεων και την ικανότητα τους να αντιμετωπίσουν αυτές τις υποχρεώσεις. Συνεπώς, η εξεύρεση ισορροπίας μεταξύ των νέων δανείων και των πτωχεύσεων θα είναι μια κρίσιμη πρόκληση. Κάτι που δεν φαίνεται να απασχολεί και πολύ τους συλλογικούς φορείς των επιχειρήσεων του ελληνικού Βορρά, που επιμένουν τα εστιάζουν αποκλειστικά στην ανάγκη να ληφθούν άμεσα μέτρα, για το σήμερα και για το αύριο. Συχνά η συζήτηση δεν καλύπτει -μεταφορικά μιλώντας- ούτε καν την επόμενη εβδομάδα ή τον επόμενο μήνα. Σαν ο χρόνος που θα γίνει το τελικό ταμείο να είναι μακριά. Εξήγηση υπάρχει: η ελπίδα –εν προκειμένω μια ακόμη… αναβολή εκτελέσεως από την κυβέρνηση, από την Ευρώπη, από οπουδήποτε- πεθαίνει πάντα τελευταία.
ΥΓ. Ο βραχυπρόθεσμος σχεδιασμός των περισσότερων μικρομεσαίων επιχειρήσεων στην Ελλάδα δεν είναι απόρροια της κρίσης του κορωνοϊού. Συνιστά κλασική συμπεριφορά, που εδράζεται στην απουσία επιχειρηματικής κουλτούρας και στο εν πολλοίς προτατευμένο περιβάλλον μιας οικονομίας που ακόμη βασίζεται υπερβολικά στο κράτος και στο δημόσιο χρήμα. Απλώς, όταν μετά από δύο οικονομικές κρίσεις back to back η νοοτροπία δεν αλλάζει, τότε το έδαφος για να καλλιεργηθεί η αισιοδοξία στενεύει υπερβολικά.