Για πολλούς η Θεσσαλονίκη πληρώνει το δεύτερο ρόλο που είχε πάντοτε. Συμβουλεύουσα στην Βυζαντινή αυτοκρατορία, συμπρωτεύουσα στην Ελλάδα τα τελευταία 104 χρόνια. Για κάποιους άλλους η Θεσσαλονίκη έχει την ευλογία και τα πλεονεκτήματα της Δεύτερης Πόλης. Που παντού στον κόσμο είναι μία μικρή πρωτεύουσα, χωρίς το κράτος να τη βαραίνει.
Τις τελευταίες ώρες στην ατμόσφαιρα της πόλης υπάρχει ένταση. Αφορμή είναι η αποκάλυψη ότι στην κυβέρνηση συζητούν στα σοβαρά και σε επίπεδο Μεγάρου Μαξίμου μια ιδέα – πρόταση που διατύπωσε ο πρόεδρος του Τεχνολογικού Πάρκου Θεσσαλονίκης Νίκος Ευθυμιάδης για τη δημιουργία, με χρηματοδότηση του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος και τη συνδρομή του ΤΑΙΠΕΔ, μιας νέας δομής για την καινοτομικότητα και την επιχειρηματικότητα στις νέες τεχνολογίες. Για το λόγο αυτό –σύμφωνα με την πρόταση- απαιτούνται από 600 έως 1000 στρέμματα στην ανατολική πλευρά της πόλης (δείτε εδώ σχετικό ρεπορτάζ).
Σήμερα Πέμπτη, στις 10.30 το πρωί, στο υπουργείο Μακεδονίας Θράκης θα γίνει μια κρίσιμη σύσκεψη με τη συμμετοχή των φορέων που προτείνεται να εμπλακούν στο εγχείρημα, εάν αυτό προχωρήσει. Ο ίδιος ο κ. Ευθυμιάδης επισημαίνει προς κάθε κατεύθυνση ότι μοναδικός του στόχος είναι να προσφέρει στην πόλη κάτι που της λείπει και μπορεί να της δώσει αναπτυξιακή ώθηση. Από την πλευρά τους οι ιθύνοντες του ΑΠΘ, της Αλεξάνδρειας Ζώνης Καινοτομίας και της Τεχνόπολης Θεσσαλονίκης έχουν αντιρρήσεις, αφού οι συγκεκριμένοι φορείς είναι επιφορτισμένοι με τους στόχους και τους σκοπούς που βάζει ο κ. Ευθυμιάδης για το Thessaloniki INTERNATIONAL TECHNOLOGY CENTER (Thess INTEC).
Ανεξαρτήτως του τι θα αποφασίσει στο τέλος η κυβέρνηση καλό θα είναι να έχουμε υπόψιν μας τουλάχιστον τρία δεδομένα:
Πρώτον, για να γίνει μια επένδυση χρειάζονται χρήματα. Κοινοτικά, δημόσια ή ιδιωτικά αδιάφορο, αρκεί να υπάρχουν. Εάν, λοιπόν, υπάρχει κάποιος που θέλει να μπορεί να χρηματοδοτήσει ένα πλάνο είναι δικαίωμα του να το κάνει αρκεί να κινείται στο πλαίσιο της νομιμότητας. Υποχρέωση της πολιτείας είναι να στηρίζει κάθε προσπάθεια, με βάση τους επενδυτικούς, αναπτυξιακούς και άλλους νόμους που υπάρχουν. Κανείς δεν έχει το δικαίωμα να «διώξει» επενδυτικά κεφάλαια από τη Θεσσαλονίκη και οπουδήποτε αλλού για ιδιοτελείς λόγους. Αρκεί να είναι επενδυτικά κεφάλαια…
Δεύτερον, στη Θεσσαλονίκη οι μεγάλες ιδέες, τα μεγάλα έργα συνήθως έχουν προβλήματα λόγω κακού σχεδιασμού, πρόχειρης προετοιμασίας και επιπόλαιης αντιμετώπισης από το κράτος, που υποχρεωτικά συμμετέχει στο σχεδιασμό και την υλοποίησή τους. Αυτή τη στιγμή –βρισκόμαστε στο 2016- η Θεσσαλονίκη δεν έχει κλείσει την ατζέντα της δεκαετίας του 1980. Το μετρό προχωράει με προβλήματα. Η επέκταση της 6ης προβλήτας έχει σταματήσει εδώ και δέκα χρόνια. Η επέκταση του διαδρόμου προσγείωσης – απογείωσης του αεροδρομίου «Μακεδονία» δεν έχει ολοκληρωθεί. Η εξωτερική περιφερειακή οδός μάλλον δεν θα γίνει ποτέ. Ούτε νέο εκθεσιακό και συνεδριακό κέντρο θα αποκτήσει η ΔΕΘ – Helexpo. Όσο για την υποθαλάσσια αρτηρία ο μόνος κερδισμένος αποδείχθηκε ο εργολάβος που αποζημιώθηκε χωρίς να κάνει το ανάλογο έργο, που επίσης δεν θα πραγματοποιηθεί ποτέ. Όλα αυτά διατυπώθηκαν και σχεδιάστηκαν για πρώτη φορά στη δεκαετία του 1980. Τρεις δεκαετίες μετά είναι αμφίβολο αν η αναγκαιότητά τους παραμένει ακέραια, όπως την πρώτη στιγμή.
Τρίτον, η Αλεξάνδρεια Ζώνη Καινοτομίας είναι η πιο πρόσφατη ανοιχτή πληγή της Θεσσαλονίκης, αφού ανακοινώθηκε για πρώτη φορά το 2004. Η σχετική πρόταση είχε διατυπωθεί λίγο νωρίτερα, αλλά πάντως είναι θέμα που δημιουργήθηκε στη δεκαετία του 2000. Παραμένει εν πολλοίς στα χαρτιά, αλλά τα τελευταία χρόνια δείχνει να το παλεύει. Σε κάθε περίπτωση υπάρχει ακόμη δρόμος μέχρι να φτάσει στο σημείο να καλύψει το βασικό του στόχο, που δεν είναι απλώς η διαμόρφωση ενός ελκυστικού περιβάλλοντος για τις καινοτομικές επιχειρήσεις, αλλά και η προσέλκυση τέτοιων επιχειρήσεων.
Με αυτά τα δεδομένα –κι επειδή πλησιάζουν οι μέρες των εγκαινίων της ΔΕΘ και των πρωθυπουργικών εξαγγελιών- είναι φυσικό να επικρατεί προβληματισμός. Μια σοβαρή αντιμετώπιση των μεγάλων θεμάτων της Θεσσαλονίκης από την πολιτεία θα ήταν η αναγνώριση αυτών των εκκρεμοτήτων και η διαβεβαίωση ότι το σύνολο των δημοσίων πόρων, του ενδιαφέροντος και της ενεργητικότητας θα στραφεί στην ολοκλήρωση των σχεδίων που παραμένουν ημιτελή, ώστε μετά να ανοίξουν νέα τεφτέρια. Αλλά στην Ελλάδα των τελευταίων δεκαετιών η ουσία μετράει λιγότερο από τις εντυπώσεις. Οι σχεδιασμοί δεν απαιτούν πολλά λεφτά, αλλά δημιουργούν προοπτικές και παράγουν χειροκροτήματα. Όπως στη χρηματιστήριο που οι έμπειροι παίκτες αγοράζουν στις φήμες, αλλά πωλούν στα πραγματικά γεγονότα. Καθόλου άσχημα στην Ελλάδα της κρίσης, όπου κανείς δεν περιμένει και πολλά πολλά.