Για τον Γιώργο Καρβελά τα ψώνια στο σούπερ μάρκετ δεν είναι πάντα η πιο εύκολη και γρήγορη διαδικασία. Έχοντας μειωμένη όραση, ο 34χρονος άντρας γνωρίζει από μνήμης πού περίπου βρίσκονται τα περισσότερα από αυτά που θέλει να αγοράσει. Όταν έχει πρόβλημα ή θέλει να διαβάσει, παραδείγματος χάρη, την ημερομηνία λήξης, χρησιμοποιεί τον μεγεθυντικό φακό που έχει στο κινητό του ενώ συχνά κάνει ερωτήσεις στους εργαζόμενους προκειμένου να τον βοηθήσουν.
Τη διαδικασία αυτή αλλά και πολλές άλλες ακόμα έχει ως στόχο να διευκολύνει το καινοτόμο σύστημα υποβοήθησης ατόμων με οπτική αναπηρία e-Vision που υλοποιεί το Ινστιτούτο Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών του ΕΚΕΤΑ στη Θεσσαλονίκη με τη χρηματοδότηση του προγράμματος «Ερευνώ-Δημιουργώ-Καινοτομώ». Το νέο αυτό εργαλείο έχει ως στόχο να χαρίσει αυτονομία σε άτομα με οπτική αναπηρία χρησιμοποιώντας προηγμένες τεχνολογίες όπως η τεχνητή νοημοσύνη και η τεχνολογία μηχανικής όρασης.
Το e-vision λειτουργεί με δύο εξαρτήματα: ένα ζευγάρι γυαλιών με ενσωματωμένη κάμερα, που φοράει ο χρήστης, και ένα smartphone. Το σύστημα συνδέει την κάμερα των γυαλιών με την αντίστοιχη εφαρμογή στο κινητό η οποία μεταφράζει με ηχητικά μηνύματα την εικόνα σε πληροφορία. «Του λέει ουσιαστικά τι βλέπει», εξηγεί μιλώντας στη Voria.gr η Ελισάβετ Χατζηλάρη, μεταδιδακτορική ερευνήτρια στο ΕΚΕΤΑ.
Από το σούπερ μάρκετ μέχρι τη Νέα Παραλία
Όπως σημειώνει η ίδια, το e-Vision εφαρμόζεται σε τρία διαφορετικά σενάρια: στην επίσκεψη σε σούπερ μάρκετ, στην ψυχαγωγία αλλά και τη διεκπεραίωση υποχρεώσεων στον δήμο Θεσσαλονίκης. Στο σούπερ μάρκετ, η εφαρμογή μπορεί να αναγνωρίσει σε ποιο διάδρομο είναι ο χρήστης και τι κρατάει στο χέρι του. Αν ο χρήστης κρατήσει στο χέρι του ένα μπουκάλι γάλα και δώσει την εντολή στην κάμερα να το αποτυπώσει, η εφαρμογή θα του πει ακριβώς ποιο γάλα είναι. Όπως αναφέρει η ερευνήτρια, το σύστημα σε συνεργασία με τα σούπερ μάρκετ «Μασούτης» έχει σκανάρει περίπου 100.000 προϊόντα ώστε να μπορεί να τα αναγνωρίσει εύκολα.
Αντίστοιχα, στο κτήριο του δήμου Θεσσαλονίκης, το σύστημα μπορεί να «διαβάζει» τις πινακίδες που υπάρχουν στον χώρο εξηγώντας έτσι στον χρήστη πού πρέπει να κατευθυνθεί ανάλογα με αυτό που θέλει να κάνει. Ακόμα, μπορεί να «διαβάσει» το κείμενο σε κάποια έγγραφα. Η εντυπωσιακή ικανότητα του e-Vision είναι πως δύναται να αναγνωρίσει ακόμα και τα χαρακτηριστικά του προσώπου που βρίσκεται απέναντι στον χρήστη και να τα ερμηνεύσει. «Μπορεί παραδείγματος χάρη να του πει ότι απέναντι του, πίσω από το γκισέ βρίσκεται ένας χαρούμενος ή ένας θυμωμένος άντρας», αναφέρει χαρακτηριστικά η κ. Χατζηλάρη.
Στο κομμάτι της ψυχαγωγίας, οι ερευνητές έχουν σχεδιάσει έτσι το σύστημα ώστε να αναγνωρίζει έξι σημεία ενδιαφέροντος στη Νέα Παραλία. Όταν το άτομο με μερική ή ολική απώλεια όρασης κάνει τη βόλτα του μπορεί να ενεργοποιήσει το «ραντάρ» της εφαρμογής, η οποία με τη σειρά της όταν αναγνωρίσει ένα από αυτά τα σημεία, όπως οι ομπρέλες Ζογγολόπουλου ή το Μέγαρο Μουσικής, αναπαράγει ένα ηχητικό αρχείο, το λεγόμενο «ηχοτοπίο» στο οποίο περιλαμβάνονται πληροφορίες για το σημείο και δηλώσεις που έχουν γίνει αναφορικά με αυτό. Αντίστοιχα, σκανάροντας η κάμερα των γυαλιών το περιβάλλον που βρίσκεται ο χρήστης μπορεί να του προσφέρει μια ποιοτική περιγραφή, λέγοντας του αν κάθεται κάποιος μαζί του στο παγκάκι ή αν υπάρχουν καράβια στη θάλασσα. Τέλος, η εφαρμογή μπορεί να αναγνωρίσει φίλους του χρήστη. Ο χρήστης μπορεί να σκανάρει μέσω του συστήματος φωτογραφίες φίλων του έτσι ώστε όποτε το e-Vision τους εντοπίζει στον δρόμο, να τον ειδοποιεί.
Όπως αναφέρει η κ. Χατζηλάρη, οι προκλήσεις για την υλοποίηση του e-Vision ήταν πολλές καθώς η ομάδα προσπάθησε να ελαχιστοποιήσει τον χρόνο μετάδοσης της πληροφορίας, από τη στιγμή που την αποτυπώνει η κάμερα μέχρι τη στιγμή που την λέει στον χρήστη, ενώ ταυτόχρονα κλήθηκε να χρησιμοποιήσει τεχνολογίες που πρόσφατα ξεκίνησαν να εφαρμόζονται σε κινητά.
Πιλοτική χρήση σε έναν μήνα
Το e-Vision θα ολοκληρωθεί πιλοτικά σε έναν μήνα και θα δοθεί σε 10 χρήστες οι οποίοι θα το χρησιμοποιούν για 30 ημέρες ώστε μετά να δώσουν την απαραίτητη ανατροφοδότηση για τυχόν αλλαγές που πιστεύουν ότι χρειάζεται. Η τελική εκδοχή του συστήματος υποβοήθησης θα είναι έτοιμη στο τέλος του 2020.
Όπως αναφέρει η κ. Χατζηλάρη, από την πρώτη στιγμή του σχεδιασμού του e-Vision, η ερευνητική ομάδα συνεργάστηκε με άτομα με οπτική αναπηρία μέσω του Κέντρου Εκπαιδεύσεως και Αποκαταστάσεως Τυφλών (ΚΕΑΤ).
Ο Γιώργος Καρβελάς, υπεύθυνος του εκπαιδευτικού τμήματος του ΚΕΑΤ που συμμετείχε στο πρόγραμμα, υποστηρίζει πως αν εξελιχθεί το σύστημα θα είναι πραγματικά πολύ βοηθητικό, ειδικά στο κομμάτι του σούπερ μάρκετ.
«Ήταν μια ευχάριστη έκπληξη, μια αξιόλογη προσπάθεια», τόνισε ο κ. Καρβελάς ο οποίος μάλιστα πρωταγωνιστεί στο demo video της εφαρμογής. Ο ίδιος σημείωσε πως η ομάδα από την αρχή αφουγκράστηκε τις ανάγκες της κοινότητας των τυφλών και τους συμβουλευόταν σε κάθε βήμα της εξέλιξης του e-Vision.
Το ζητούμενο βεβαίως είναι, όπως επισημαίνει ο ίδιος, το προϊόν που δημιουργήθηκε να μπορεί να βγει έπειτα στην αγορά σε προσιτές τιμές και να μην αφεθεί στην τύχη του με το τέλος του προγράμματος. Αυτή είναι η ελπίδα και της κ. Χατζηλάρη η οποία αναφέρει πως το άγχος μετά το τέλος του προγράμματος είναι να βρεθεί μια εταιρεία που θα στηρίξει τη μαζική παραγωγή του συστήματος.
Όπως είπε ο κ. Καρβελάς, το τελευταίο διάστημα υπάρχουν και άλλες μεμονωμένες πρωτοβουλίες που βοηθούν πολύ τα άτομα με προβλήματα όρασης ενώ και τα «έξυπνα κινητά» έχουν βοηθήσει αρκετά τα τελευταία χρόνια με λογισμικά που “διαβάζουν” εικόνες. Το στοίχημα ωστόσο είναι η Ελλάδα να κάνει μια συνολική προσπάθεια ώστε να καταστήσει το περιβάλλον φιλικό και προσβάσιμο από τα άτομα με προβλήματα οπτικής αναπηρίας. Η παραγωγή και χρήση μιας τέτοιας εφαρμογής που μπορεί να εξασφαλίσει αυτονομία και στον δημόσιο χώρο και σε δημοτικά κτήρια θα ήταν σίγουρα μια καλή αρχή.
Στην υλοποίηση του προγράμματος συμμετέχουν η εταιρεία TETRAGON, η Πρίσμα Ηλεκτρονικά ΑΒΕΕ, η Αναπτυξιακή Μείζονος Αστικής Θεσσαλονίκης, ο Μασούτης και το ΚΕΑΤ.