Τη διαδικτυακή του αυλαία σήκωσε την Πέμπτη το 23ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης που θα διεξαχθεί φέτος με έναν τρόπο υβριδικό, με την πρώτη φάση να έχει ήδη ανάψει τους ψηφιακούς της προβολείς που θα παραμείνουν αναμμένοι έως τις 14 Μαρτίου με 50 έργα σε τρεις διαφορετικές ενότητες .
Φιλοδοξία είναι η δεύτερη φάση να καταφέρει να υποδεχθεί και διά ζώσης το κοινό του, καθώς για τότε προγραμματίζονται και τα διαγωνιστικά τμήματα, μαζί με τα ντοκιμαντέρ της ελληνικής παραγωγής.
Για τον εναλλακτικό αυτό τρόπο προβολής καθώς και για τις αγαπημένες της παραγωγές μίλησε στη Voria.gr η γενική διευθύντρια του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης Ελίζ Ζαλαντό, η γυναίκα που βρίσκεται στο τιμόνι του φεστιβάλ από το 2016.
Για την κ. Ζαλαντό η εμπειρία θέασης μεταβάλλεται κατά πολύ όταν μία ταινία ή ένα ντοκιμαντέρ περνάει από τη μεγάλη στη μικρή οθόνη. Η ίδια ξεκαθαρίζει, όμως, πως καλό είναι να εξετάζουμε οποιαδήποτε παραγωγή «κατά περίπτωση».
Άλλωστε, αναφέρει πως κάποιες ταινίες μεγάλου μήκους κάνουν με μεγαλύτερη ευκολία το πέρασμα από τη μεγάλη στη μικρή οθόνη, κάτι που δεν οφείλεται καθόλου στην ποιότητά τους, αλλά κυρίως στο οπτικό και αφηγηματικό ύφος τους. «Ορισμένες ταινίες διακρίνονται από μια αμιγώς κινηματογραφική γλώσσα, είναι τέτοιος ο ρυθμός, η σύνθεση και η αφηγηματική τους δομή, που δυσκολεύει περισσότερο τη θέασή τους σε μια μικρή οθόνη. Άλλες, εξίσου καλές ταινίες, μπορεί κανείς να τις παρακολουθήσει στον υπολογιστή ή στην τηλεόραση χωρίς κανένα πρόβλημα», υπογραμμίζει η κα Ζαλαντό.
Όμως, ειδικότερα όσον αφορά τα ντοκιμαντέρ, η γενική διευθύντρια του φεστιβάλ εξηγεί πως αυτά μπορούν να προβληθούν εξίσου στη μεγάλη και τη μικρή οθόνη, καθώς έχουν «μία εξαιρετικά ευέλικτη και συναρπαστική γλώσσα, που δεν επηρεάζεται από τις συνθήκες της προβολής του».
Αναμφίβολα, αυτό που διαφοροποιεί όμως την εμπειρία και τη δυναμική μιας τανίας δεν είναι τόσο το μέγεθος της οθόνης, όσο το κοινό και τα συναισθήματα που αυτό μοιράζεται κατά τη διάρκεια και μετά τη λήξη της προβολής. «Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο αποφασίσαμε να αναβάλουμε τις περισσότερες προβολές του 23ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ για τα τέλη Ιουνίου στους κινηματογράφους. Το φεστιβάλ είναι μια συλλογική εκδήλωση, ανέκαθεν δημιουργούσαμε κοινωνικούς δεσμούς, και θέλουμε να συνεχίσουμε να το κάνουμε», προσθέτει η Ελίζ Ζαλαντό.
Οι κοινωνικοί αυτοί δεσμοί όμως και η αγάπη του κόσμου για το φεστιβάλ, ακόμα και κάτω από αυτές τις συνθήκες, παραμένουν συστατικά στοιχεία του. Παρά το γεγονός πως η εμπειρία ενός φεστιβάλ στις αίθουσες δεν μπορεί να αντικατασταθεί από τις διαδικτυακές προβολές, οι θεατές είναι παρόντες και οι πρώτες ενδείξεις δείχνουν «πολύ θερμή ανταπόκριση». Χαρακτηριστικά αναφέρει η κα Ζαλαντό πως «ήδη από την πρώτη ημέρα διάθεσης, εξαντλήθηκε το ένα τέταρτο των εισιτηρίων. Και απέμεναν άλλες δέκα ημέρες!».
Προορισμός: Ταξίδι
Όπως και κάθε χρόνο, έτσι και φέτος, το φεστιβάλ επιλέγει ένα κεντρικό άξονα, μία κοινή θεματολογία μέσω της οποίας θα οδηγήσει, και εν προκειμένω, θα ταξιδέψει τον θεατή σε μία διαφορετική πραγματικότητα. Ο φετινός αυτός άξονας είναι το «Προορισμός: Ταξίδι».
Για τη γενική διευθύντρια του φεστιβάλ, ο τίτλος «αναφέρεται περισσότερο στην εμπειρία του ίδιου του ταξιδιού, στο ότι το ταξίδι είναι σημαντικότερο από τον προορισμό. Αλλά και το ίδιο το φεστιβάλ θα κάνει ένα συναρπαστικό ταξίδι από τον Μάρτιο μέχρι τον Ιούλιο, με ενδιάμεσους σταθμούς τον Απρίλιο και τον Μάιο, οπότε μεταξύ άλλων θα προβληθούν ντοκιμαντέρ για το νεανικό κοινό και θα γίνουνε συνεργασίες με άλλα ευρωπαϊκά φεστιβάλ». Για το φετινό φεστιβαλικό ταξίδι ο τερματικός σταθμός είναι οι προβολές σε θερινούς κινηματογράφους τον Ιούνιο και τον Ιούλιο, όμως, το ταξίδι αυτό αρχικά θα πραγματοποιηθεί μπροστά σε μια οθόνη –ασχέτως του μεγέθους της– με συνοδοιπόρο και οδηγό ένα ντοκιμαντέρ.
Για να μπορέσει δε αυτό το ταξίδι να ξεκινήσει, απαραίτητη προϋπόθεση είναι η εξασφάλιση ενός ταξιδιωτικού οδηγού, και η κα Ζαλαντό φροντίζει να εφοδιάσει τους θεατές με τις δικιές της αγαπημένες στάσεις.
Η ίδια ξεχωρίζει το Ραδιογράφημα μιας οικογένειας - Radiograph of a Family (2020), «που μου θυμίζει την ιρανική οικογένεια των πεθερικών μου, με γαμήλιες φωτογραφίες και τη διασπορά που βρίσκεται σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του πλανήτη» καθώς και τον Μυστικό πράκτορα - The Mole Agent, «στον οποίο παρακολουθούμε τις σκανδαλιάρικες, τρυφερές και μελαγχολικές περιπέτειες ενός ηλικιωμένου κατασκόπου σε έναν οίκο ευγηρίας». Είναι, επίσης, σύμφωνα με την κα Ζαλαντό, μια χρυσή ευκαιρία να ξαναδούμε ταινίες όπως το Οι Λένινγκραντ Κάουμποϊς πάνε Αμέρικα - Leningrad Cowboys Go America στην ταξιδιωτική ενότητα του φεστιβάλ, ενώ θεωρεί μία επίσης πολύ αξιόλογη παραγωγή το Ταξίδια στο Κονγκό - Travels in the Congo – του Marc Allégret, «μια ταινία που την είδα για πρώτη φορά και ήταν για εμένα μια αποκάλυψη. Η ταινία αυτή άνοιξε τον δρόμο στο μεταγενέστερο εθνογραφικό έργο του Jean Rouch».
Όμως ο υβριδικός αυτός τρόπος διεξαγωγής του φεστιβάλ γεννά την απορία μήπως εδραιωθεί με κάποιον τρόπο η από κοινού διαδικτυακή και δια ζώσης θέαση σε μελλοντικά φεστιβάλ. Για τη γενική διευθύντρια είναι κοινός τόπος πια πως «όλα τα φεστιβάλ που διερεύνησαν τις δυνατότητες του ψηφιακού προγραμματισμού, θα παρουσιάζονται σε μια υβριδική μορφή στο μέλλον. Ίσως όχι για το σύνολο των προβολών τους, καθώς αυτό θα εξαρτηθεί και από τις ταινίες και τις διαπραγματεύσεις με τους κατόχους των δικαιωμάτων, αλλά τουλάχιστον για ορισμένες ενότητες και εκδηλώσει».
Στο ίδιο κλίμα μάλιστα, προσθέτει πως το υβριδικό πρόγραμμα είναι επίσης περισσότερο προσβάσιμο σε άτομα με αναπηρίες και σε λάτρεις του σινεμά που δεν μπορούν να μεταβούν στους κινηματογράφους ή να έρθουν μέχρι τη Θεσσαλονίκη.
Η ετήσια δράση του φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης
Πέραν των δύο φεστιβαλικών διοργανώσεων - Ντοκιμαντέρ και Κινηματογράφου- το φεστιβάλ τρέχει και άλλες δράσεις τον υπόλοιπο χρόνο. Το φεστιβάλ λειτουργεί αρχικά, τέσσερις χειμερινές αίθουσες στο κέντρο της Θεσσαλονίκης. «Προσδοκούμε επίσης τη λήξη των περιορισμών, για να ξανανοίξουμε το Μουσείο Κινηματογράφου και την κινηματογραφική μας Βιβλιοθήκη στο λιμάνι, δύο πολύ σημαντικά κομμάτια του φεστιβάλ». «Στο μεταξύ, παρουσιάζουμε διαδικτυακά το πρόγραμμα της ταινιοθήκης μας καθώς και τα εκπαιδευτικά μας προγράμματα και τις παιδικές και νεανικές μας προβολές», δηλώνει χαρακτηριστικά η γενική διευθύντρια του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης.
Η φωτογραφία της κας Ζαλαντό είναι από τον Άρη Ράμμου και η κεντρική φωτογραφία της Όλγας Δέικου