Skip to main content

Τι φταίει και καιγόμαστε κάθε χρόνο – Οι τρύπες της Πολιτικής Προστασίας 22 χρόνια τώρα

Από την ακατανόητη κατανομή των πόρων για την πυροπροστασία, μέχρι την απαξίωση των συσκέψεων, η θωράκιση από πυρκαγιές έχει συγκεκριμένες ελλείψεις.

Τις τρύπες της πυροπροστασίας στη χώρα μας ανέδειξε σε ομιλία – παρουσίασή του ένας από τους «γκουρού» της Πολιτικής Προστασίας στη χώρα και ειδικά στη Θεσσαλονίκη και την Κεντρική Μακεδονία, ο Κώστας Κοκολάκης, στο τριήμερο 9ο συνέδριο για την Πολιτική Προστασία «Safe Thessaloniki 2022».

Ο κ. Κοκολάκης, μέσα από την εισήγησή του «Σχεδιασμός πρόληψης, ετοιμότητας και αντιμετώπισης Δασικών Πυρκαγιών 2022», ανέδειξε όλες εκείνες τις σύγχρονες παθογένειες που κατατρέχουν το σύστημα πυροπροστασίας, μια σειρά από στρεβλώσεις, που αποτελούν βασικές αιτίες για τα... καυτά καλοκαίρια που ζούμε στη χώρα μας, δυστυχώς με απώλειες ανθρωπίνων ζωών, περιουσιών και φυσικών πόρων.

Από την ακατανόητη κατανομή των πόρων για την πυροπροστασία, μέχρι την απαξίωση των συσκέψεων και της λειτουργίας των κατά τόπους συντονιστικών οργάνων, η θωράκιση της χώρας από τις πυρκαγιές, φαίνεται να έχει πολύ συγκεκριμένες ελλείψεις.

Πόροι

Ένα από τα μείζονα ζητήματα, που θέτει ο κ. Κοκολάκης, είναι η κατανομή των πιστώσεων για την πυροπροστασία στους δήμους. Αυτή γίνεται βάσει πληθυσμού κι όχι βάσει έκτασης δασών! Ο κ. Κοκολάκης το χαρακτηρίζει "έγκλημα στο διηνεκές" και τα στοιχεία δείχνουν ότι δεν έχει άδικο. Φτάνει να σκεφτεί κάποιος ότι αυτή η κατανομή γίνεται εδώ και 22 χρόνια με τον ίδιο τρόπο. Και μάλιστα συμφωνούν σε αυτή η ΚΕΔΕ (της οποίας πρόταση είναι), η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας (που την αποδέχεται) και το υπουργείο Εσωτερικών (που την υπογράφει). Στα... παράδοξα της κατανομής των συγκεκριμένων πόρων είναι ότι «χρηματοδοτούνται τόσο οι δήμοι, όσο και οι σύνδεσμοι στους οποίους ανήκουν. Άρα χρηματοδοτούνται δυο φορές τα δάση τους και οι δασικές εκτάσεις τους. Και επιπλέον, σύνδεσμοι υπάρχουν μόνο στην Αττική...», όπως αναφέρει ο κ. Κοκολάκης.

Μια απλή ματιά στα στοιχεία των χρηματοδοτήσεων ξεγυμνώνει την... παραδοξότητα. Το παράδειγμα που μπορεί να καταδείξει με απόλυτη σαφήνεια τη στρέβλωση είναι στη σύγκριση της χρηματοδότησης συγκεκριμένων περιοχών της χώρας, με τον ίδιο βαθμό επικινδυνότητας για την εκδήλωση πυρκαγιάς, σύμφωνα με τη νομοθεσία.

Για την πυροπροστασία εδώ και 22 χρόνια, κάθε χρόνο, σύμφωνα με όσα παρουσίασε ο κ. Κοκολάκης, διατίθενται οι εξής πόροι:

-Χρηματοδοτήσεις Δήμων: 16.910.000,00 ευρώ.

-Χρηματοδοτήσεις των 7 Συνδέσμων Δήμων: 1.490.000,00 ευρώ.

-Συνολική χρηματοδότηση: 18.500.000,00 ευρώ.

-Περιφέρεια Αττικής (Δήμοι): 2.540.400,00 ευρώ.

-Σύνδεσμοι Δήμων Αττικής: 1.490.000,00 ευρώ.

-Συνολική χρηματοδότηση Περιφέρειας Αττικής: 4.030.400,00 ευρώ.

-Η Αττική με έκταση 3.808 τ.χ. λαμβάνει ετησίως: 4.030.400,00 ευρώ.

-Η Εύβοια με έκταση 4.167 τ.χ. λαμβάνει ετησίως: 605.900,00 ευρώ.

-Η Χαλκιδική με έκταση 2.918 τ.χ. λαμβάνει ετησίως: 348.300,00 ευρώ.

-Η Ηλεία με έκταση 2.618 τ.χ. λαμβάνει ετησίως: 475.100,00 ευρώ.

-Τα Χανιά με έκταση 2.376 τ.χ. λαμβάνουν ετησίως: 410.600,00 ευρώ.

-Η Χίος με έκταση 842 τ.χ. λαμβάνει ετησίως: 187.800,00 ευρώ.

-Η Κέρκυρα με έκταση 585 τ.χ. λαμβάνει ετησίως 231.400,00 ευρώ.

«Όλες αυτές οι περιοχές έχουν τον ίδιο βαθμό επικινδυνότητας σύμφωνα με τη νομοθεσία. Αν κάποιος δει πόση έκταση καταλαμβάνουν τα δάση και πόσα χρήματα αντιστοιχούν σε κάθε περιοχή, αντιλαμβάνεται πόσο στρεβλή είναι η κατανομή των πόρων πυροπροστασίας. Και παρά το γεγονός ότι στην Αττική διατίθενται τεράστιοι πόροι κάθε χρόνο, δεν έχει καταστεί δυνατή η θωράκισή της και κάθε χρόνο 'καίγεται'... Ο δήμος Αθηναίων μόνο χρηματοδοτείται για τα αστικά του δάση, που είναι ελάχιστα με 110.000 ευρώ το χρόνο για την πυροπροστασία του, όταν όλη η Χαλκιδική συν το Άγιον Όρος χρηματοδοτείται με 350.000 ευρώ το χρόνο κι αυτό γίνεται επί 22 χρόνια τώρα...», επισήμανε ο κ. Κοκολάκης.

Όπως ανέφερε στην εισήγησή του ο κ. Κοκολάκης, «στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών υπολογίστηκε ότι: αύξηση θερμοκρασίας κατά 0,5 βαθμό σε ειδικά ευαίσθητες περιοχές, όπως η Μεσόγειος αυξάνει κατά 30 ημέρες τη διάρκεια των υψηλών θερμοκρασιών και κατά 5 τις ημέρες με καύσωνα. Μια δασική πυρκαγιά αυξάνει κατά 7 φορές τον κίνδυνο πλημμυρών, κατά 4 φορές τον κίνδυνο διάβρωσης του εδάφους, κατά 3 φορές τον κίνδυνο κατολισθήσεων, ενώ όλα αυτά συντελούν στην προέλαση της ερημοποίησης και βέβαια στην περαιτέρω επιτάχυνση της αύξησης της θερμοκρασίας».

Μετά το καταστροφικό 2021, όπου περισσότερα από 1.800.000 στρ. κάηκαν, η κυβέρνηση προχώρησε στη σύσταση υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, κάτι που δημιούργησε θετικές εντυπώσεις σε όλους τους πολίτες, όπως τονίζει ο κ. Κοκολάκης. Ποιες ήταν όμως οι επόμενες θεσμικές αλλαγές και τι παρέμεινε ίδιο;

Αποκέντρωση

Πρώτο στοιχείο είναι οι διατάξεις που «καταργούν» ή έστω περιορίζουν την αποκέντρωση. Δύο σημεία:

-Μεταφορά των Δασικών Υπηρεσιών από τις Αποκεντρωμένες Διοικήσεις στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (Ν.4824/21).

-Κατάργηση των επιτόπου Φορέων Διαχείρισης των προστατευομένων περιοχών και δημιουργία ενός Φορέα στην Πρωτεύουσα για όλη τη χώρα.

Προσλήψεις

Μεταξύ άλλων, πλέον υπάρχουν μια σειρά από νέες προβλέψεις μετά το 2021:

-Αποστολές Ευρωπαίων πυροσβεστών για συνδρομή στην Πυροσβεστική Υπηρεσία.

-Περίπολα αμιγώς των Ενόπλων Δυνάμεων.

-Χορήγηση καυσίμων σε Ένοπλες Δυνάμεις και Αστυνομία από την Πυροσβεστική Υπηρεσία.

-Μίσθωση αεροσκαφών Air- Tractor.

-Δημιουργία των ΕΜΟΔΕ (Ειδικές Μονάδες Δασικών Επιχειρήσεων) (Ν.4892/22).

Κι εδώ όμως αρχίζουν τα προβλήματα. Ένα χαρακτηριστικό είναι ότι η χρήση φωτιάς για την κατάσβεση της δασικής πυρκαγιάς (αντιπύρ), που ήταν αίτημα βάσει και της διεθνούς εμπειρίας, επιτρέπεται μόνο από τις ΕΜΟΔΕ (Ν.4916/22).

Επίσης, η στελέχωση των ΕΜΟΔΕ δεν έγινε από τους έμπειρους και πιστοποιημένους εθελοντές Πολιτικής Προστασίας, αλλά βάσει κριτηρίων και μοριοδότησης προκρίθηκαν άλλα στελέχη.

Στην προκήρυξη του διαγωνισμού για την πρόσληψη 500 πυροσβεστών δασικών επιχειρήσεων (ΕΜΟΔΕ) προβλέπεται: «Πτυχίο Σχολής Αλεξιπτωτιστών ή Υποβρύχιου Καταστροφέα των Ε.Δ.: Οι κατέχοντες πτυχίο Υποβρύχιου Καταστροφέα ή πτυχίο Σχολείου Υποβρυχίων Καταστροφών ή πτυχίο Σχολής Αλεξιπτωτιστών. Το παρόν υποβάλλεται και μοριοδοτείται ανεξαρτήτως της υπηρεσίας ή μη των υποψηφίων στις Ειδικές Δυνάμεις των Ενόπλων Δυνάμεων». Δεν προβλέπονται όμως μόρια για τους εθελοντές Πολιτικής Προστασίας που έχουν εκπαιδευτεί και πιστοποιηθεί από την ίδια την Πυροσβεστική Υπηρεσία...

Συσκέψεις

Προβλέπεται επίσης η πραγματοποίηση τριών συσκέψεων ανά Περιφερειακή Ενότητα και ανά Δήμο τον Απρίλιο και το πρώτο 15ήμερο του Μαΐου, σε κάθε έναρξη της αντιπυρικής περιόδου.

Οι συσκέψεις αυτές δεν είναι τυπικές. Είναι ουσιαστικές για το συντονισμό των εμπλεκομένων στην αντιπυρική προστασία, για τον εντοπισμό των ζητημάτων θωράκισης και των ελλείψεων, για την έγκαιρη προετοιμασία πριν από τη θερινή περίοδο, ώστε η φωτιά να μη βρει καμιά περιοχή απροετοίμαστη.

Τι έγινε φέτος; Ο κ. Κοκολάκης το περιγράφει: «Σε αυτό το διάστημα είχαμε 15ήμερο του Πάσχα από 9 - 24 Απρίλη και την Πρωτομαγιά με αποτέλεσμα αφαιρώντας και τα Σαββατοκύριακα να μείνουν δέκα εργάσιμες το πρώτο 15ημερο του Απρίλη, εννέα εργάσιμες το δεύτερο 15ημερο του Απρίλη και εννέα εργάσιμες το πρώτο 15ημερο του Μάη. Σύνολο 28 εργάσιμες μέρες. Οι Διευθυντές Πολιτικής Προστασίας των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων Μακεδονίας - Θράκης και Πελοποννήσου – Δυτικής Ελλάδας – Ιονίων Νήσων με 12 Περιφερειακές Ενότητες και 12 πρωτεύουσες νομών η κάθε μια, έπρεπε να παραστούν σε 36 συνεδριάσεις Συντονιστικών Οργάνων Πολιτικής Προστασίας και σε άλλες 36 συνεδριάσεις Συντονιστικών Τοπικών Οργάνων, χωρίς μάλιστα να καθορίζουν οι ίδιοι το πρόγραμμα. Δηλαδή οι ίδιοι άνθρωποι έπρεπε να είναι σε 72 συνεδριάσεις μέσα σε 28 μέρες. Με αυτή τη λογική η πρώτη συνεδρίαση για τον προγραμματισμό, θα πρέπει να γίνεται λίγο μετά το τέλος της αντιπυρικής περιόδου».

Απαγόρευση κυκλοφορίας

Όσον αφορά στη «δυνητική απαγόρευση κυκλοφορίας στα πάρκα, τα άλση και τα δάση με δείκτη επικινδυνότητας 3 (Ν.4926/22)», ο κ.Κοκολάκης παραθέτει τα στοιχεία από μελέτη – έρευνα του καθηγητή, Δημήτρη Καϊλίδη, που μπορεί να είναι παλιά, είναι όμως ενδεικτική:

Σε 3.514 δασικές πυρκαγιές:

-Με θερμοκρασία 21°C – 35 °C: 2.776 περιστατικά (78,9%). Όχι καύσωνας.

-Με σχετική υγρασία 41 – 50 % : 852 περιστατικά (24,2%). Σχετικά χαμηλή υγρασία.

-Με ένταση ανέμου 3 – 5 Β F: 2.136 περιστατικά (60,8%). Όχι πολύ ισχυρός άνεμος.

Ο δείκτης 1 και 2 είναι όταν βρέχει ή έχει υγρασία. Ο δείκτης 3 όπου μπορεί να απαγορευτεί η κυκλοφορία είναι από τις πιο συχνές καιρικές συνθήκες στην Ελλάδα. "Η παρουσία του κόσμου αποτρέπει την παράνομη ενέργεια στα δάση. Δεν μπορείς να απαγορεύσεις στον κόσμο σε συνθήκες ζέστης να πάει στο πάρκο και στο άλσος. Η παρουσία του κόσμου είναι αυτή που θα αποτρέψει τον εμπρηστή να βάλει τη φωτιά. Και επίσης, έχει αποδειχθεί ότι η πυρκαγιά δεν χρειάζεται ακραίες συνθήκες για να εκδηλωθεί", σημειώνει ο κ. Κοκολάκης.

Και να ήταν μόνο αυτά...

Δεν τελειώνουν όμως οι στρεβλώσεις εδώ.

Πάντα σύμφωνα με τον κ. Κοκολάκη, στις αρμοδιότητες του προέδρου μιας κοινότητας (Ν.4555 ΦΕΚ 133/τ.Α'/19-7-2018 – ΚΛΕΙΣΘΕΝΗΣ - ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΕΣ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ <300κ Άρθρο 83 & ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ >300κ Άρθρο 84) προβλέπεται να καταγράφει τα μέσα και το ανθρώπινο δυναμικό, που μπορεί να συμβάλλει στην αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών, να είναι υπεύθυνος της ομάδας πυρασφάλειας της τοπικής κοινότητας. Επίσης, για την κατάρτιση του σχεδίου πρόληψης πυρκαγιών και άλλων φυσικών καταστροφών, συνεργάζεται με τα αρμόδια όργανα του δήμου, ενώ κατά τη διάρκεια επιχειρήσεων αντιμετώπισης πυρκαγιών ή φυσικών καταστροφών τίθεται στη διάθεση των αρμοδίων αρχών.

Από την άλλη υπάρχει εγκύκλιος της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας (9032/ 14-12-2017 «Υπόδειγμα Κανονισμού Λειτουργίας Συντονιστικών Τοπικών Οργάνων Πολιτικής Προστασίας (ΣΤΟ) των Δήμων της Χώρας»), που δίνει τη δυνατότητα να συνεδριάζουν τα Συντονιστικά Τοπικά Όργανα, χωρίς τη συμμετοχή των προέδρων των κοινοτήτων...

Και οι Περιφερειακοί Συντονιστές Πολιτικής Προστασίας, η μη αξιοποίηση των υλοτόμων στην αντιπυρική θωράκιση, η μη χορήγηση καυσίμων σε εθελοντικές ομάδες (θεσμικά από την Πολιτεία κι όχι κατά την κρίση των Περιφερειών), η μη ενεργοποίηση διατάξεων που αφορούν στην αξιοποίηση των οχημάτων και μηχανημάτων των δήμων από τους εθελοντές Πολιτικής Προστασίας, αλλά και οι μηδαμινές πιστώσεις του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας για την πυροπροστασία, συνθέτουν ακόμη ένα πλαίσιο ζητημάτων, που χρήζουν αντιμετώπισης.