Το άνοιγμα των επιχειρήσεων εστίασης επέφερε την κανονικότητα στο κέντρο της Θεσσαλονίκης. Τα καφέ – μπαρ και τα εστιατόρια αποτελούν σημαντικό ποσοστό των καταστημάτων στο ιστορικό κέντρο της Θεσσαλονίκης, ενώ λόγω θέρους τα τραπεζάκια έξω χαρακτηρίζουν μια πόλη που έχει πολύ νεολαία –περίπου το 10% των κατοίκων είναι φοιτητές και με τους μαθητές το ποσοστό ανεβαίνει ακόμη υψηλότερα-, ενώ το εμπόριο και οι υπηρεσίες αποτελούν τις πιο διευρυμένες οικονομικές δραστηριότητες στο πολεοδομικό συγκρότημα. Με όλα αυτά τα δεδομένα η αδημονία επανέναρξης της εστίασης ήταν απολύτως δικαιολογημένη.
Το αποτέλεσμα των πρώτων ημερών μ.Κ. –δηλαδή μετά κορωνοϊό- χαρακτηρίζονται από χαλαρότητα, κάτι που γενικότερα ταιριάζει στο στιλ της Θεσσαλονίκης. Τις πρώτες ημέρες τα καφέ έχουν κόσμο, αλλά επ’ ουδενί δεν παρατηρείται αδιαχώρητο. Το ίδιο και τα μπαρ. Στα εστιατόρια, τις ταβέρνες και τα ουζερί η κίνηση είναι ακόμη πιο μικρή. Στο αποτέλεσμα αυτών των πρώτων ημερών για τις επιχειρήσεις εστίασης στη Θεσσαλονίκη θα πρέπει να συνυπολογιστούν δύο παράγοντες: Πρώτον, ότι οι πρόκειται για καθημερινές, όχι Σαββατοκύριακο. Δεύτερον, ότι ο καιρός είναι άστατος, όπως συχνά συμβαίνει το Μάιο. Πρόκειται για δύο συνθήκες που δεν ευνοούν επιχειρήσεις που λειτουργούν σε υπαίθριους χώρους. Το προσεχές διάστημα – το Σαββατοκύριακο και την επόμενη εβδομάδα που η θερμοκρασία θα ανέβει- τα δεδομένα θα είναι πιο αξιόπιστα, αφού μπροστά μας έχουμε το καλοκαίρι. Παρ’ όλα αυτά, ένα πρώτο συμπέρασμα είναι ότι ο κόσμος είναι συγκρατημένος. Καμία υστερία δεν υπήρξε στο άνοιγμα της εστίασης και οι φανατικοί των πάρτι, όπως εκδηλώθηκαν σε σταυροδρόμια του κέντρου της πόλης τις ημέρες του lockdown, είναι λίγοι. Όπως συμβαίνει, όμως, συχνά, οι μειοψηφίες κάνουν πολύ θόρυβο.
Η προσεκτική και συντηρητική στάση των Θεσσαλονικέων έναντι των επιχειρήσεων εστίασης –πέραν του καιρού- δικαιολογείται για τους εξής λόγους:
Πρώτον, μεγάλο ποσοστό των Ελλήνων είδε τα εισοδήματά του να μειώνονται, κυριολεκτικά από τη μία ημέρα στην άλλη. Πρόκειται για σοκ που όσοι το έχουν υποστεί χρειάζονται χρόνο για να το διαχειριστούν. Να επαναπροσδιορίσουν τα δεδομένα της καθημερινότητάς τους και να μπουν σε καινούριο πρόγραμμα.
Δεύτερον, μια δεύτερη κατηγορία Ελλήνων διακατέχεται ακόμη από φόβο για τις επιπτώσεις του κορωνοϊού στη υγεία και εμφανίζεται επιφυλακτικό στο άνοιγμα της οικονομίας, καθώς δεν αισθάνεται άνετα ούτε με τα μέτρα προφύλαξης. Δικαιολογημένη αντίδραση για όσους ούτε να αρρωστήσουν οι ίδιοι και οι δικοί τους θέλουν, αλλά και για όσους ανήκουν σε ομάδες υψηλού κινδύνου.
Τρίτον, αρκετοί ανάμεσά μας δεν έχουν ξεπεράσει ακόμη το ψυχολογικό σοκ της καραντίνας και του εγκλεισμού στο σπίτι. Ιδιαίτερα όσοι δεν έχουν επιστρέψει ακόμη στις επαγγελματικές τους δραστηριότητες και η κοινωνικότητα τους μοιάζει κάτι μακρινό. Δεν έχουν ακριβώς ιδρυματοποιηθεί, αλλά σίγουρα εξέρχονται αργά και με μικρά βήματα από το… λήθαργο.
Τέταρτον, κάποιοι ανάμεσά μας –μάλλον σχετικά λίγοι- είναι ικανοποιημένοι από τον πιο… περιορισμένο τρόπο ζωής της καραντίνας (οικογένεια, Neftlix κλπ), τον έχουν συνηθίσει και τον διατηρούν ακόμη έως και με ικανοποίηση.
Πέμπτον, αρκετοί φοιτητές και σπουδαστές δεν έχουν ακόμη επιστρέψει, αφού οι εξετάσεις στα πανεπιστήμια θα γίνουν κατά βάσιν εξ’ αποστάσεως.
Το βασικό που συμβαίνει και οφείλουν να το συνειδητοποιήσουν οι επιχειρηματίες είναι ότι οι αλλαγές που έφερε ο κορωνοϊός ήρθαν για να μείνουν, τουλάχιστον μέχρι ενός σημείου. Όχι μόνο σε επίπεδο χωροταξίας και μέτρων αποστασιοποίησης για λόγους υγειονομικής ασφάλειας.
Αλλά και ως τρόπος ζωής. Όπως και ως διαφορετική οικονομική αφετηρία για πολλούς ανάμεσα μας. Θα έλεγε κανείς ότι η μετρημένη επισκεψιμότητα των πρώτων ημερών στα καφέ και τις ταβέρνες δίνει το χρόνο για να αντιληφθεί η πιάτσα τα νέα δεδομένα. Είναι σαφές ότι το οικοδόμημα της ανάπτυξης για τις επιχειρήσεις του χώρου θα ξεκινήσει να χτίζεται και πάλι το προσεχές διάστημα, αλλά, πλέον, από χαμηλότερη αφετηρία. Ότι χάθηκε θα ανακτηθεί με κόπο και μάλλον το σχήμα της ανάπτυξης δεν θα είναι V. Με εξαιρετικά πιθανή την εμφάνιση δεύτερου κύματος πανδημίας το φθινόπωρο –αλλά και χωρίς αυτήν ή χωρίς γενικευμένο lockdown- το σχήμα της αποκατάστασης θα μοιάζει περισσότερο με W.
Αν και το αρνητικό πρόσημο στην ανάπτυξης μιας οικονομίας ή μιας επιχείρησης είναι κακό νέο, αφού η ύφεση κατέστη αναπόφευκτη τουλάχιστον ας εισπράξουμε τα θετικά της επαναφοράς. Διότι σταδιακή αποκατάσταση της κίνησης στην εστίαση, μετά από 2,5 μήνες εγκλεισμού, σημαίνει πιο σταθερά βλήματα από την πλευρά των καταναλωτών. Κατά κάποιο τρόπο η κοινωνία επιδεικνύει κάποιου τύπου ωριμότητα, που επιτρέπει την εκτίμηση ότι η πλήρης επαναφορά θα γίνει με όρους σταθερότητας. Διότι ποιός μπορεί να φανταστεί καταναλωτές που… τρέχουν με μοναδικό κριτήριο αν μια επιχείρηση είναι ανοιχτή ή κλειστή;
Είναι καλό οι επιχειρήσεις –αλλά και ευρύτερα τα οικονομικά συστήματα- να βλέπουν τη σημερινή ημέρα, τον επόμενο μήνα και το επόμενο τρίμηνο. Αλλά ασφαλώς το βλέμμα πρέπει έστω για λίγο να ατενίζει την πραγματική επόμενη ημέρα, δηλαδή μετά από ένα έως τρία χρόνια.