Skip to main content

Τη σύσταση cluster βάμβακος ανακοίνωσε η Τζάκρη από τα Γιαννιτσά

Τα κίνητρα και τα πλεονεκτήματα της δικτύωσης βαμβακοκαλλιεργητών με τη βιομηχανία - Οι προοπτικές του τομέα, από το χωράφι έως το τελικό προϊόν

Τη δημιουργία δικτύωσης (cluster) στον τομέα του βάμβακος και της κλωστοϋφαντουργίας ανακοίνωσε την Κυριακή η Υφυπουργός Οικονομίας, Ανάπτυξης και Τουρισμού Θεοδώρα Τζάκρη σε εκδήλωση στα Γιαννιτσά με τίτλο "Ενίσχυση της Βαμβακοκαλλιέργειας μέσω της δικτύωσης με τη Βιομηχανία". Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης η Υφυπουργός Βιομηχανίας τόνισε τα πλεονεκτήματα της ένταξης για τους βαμβακοκαλλιεργητές σε μια οργανωμένη αλυσίδα αξίας αλλά και τα εργαλεία που θα χρησιμοποιήσει το κράτος για την ενίσχυση και την προώθηση μιας τέτοιας δικτύωσης. Ακόμη η Θεοδώρα Τζάκρη αναφέρθηκε στις προοπτικές του τομέα, από το χωράφι ως το τελικό προϊόν και κάλεσε τους βαμβακοκαλλιεργητές να ενταχθούν σε αυτήν την προσπάθεια.

Στην εκδήλωση μίλησαν για το θέμα αναλυτικά πολλοί εμπλεκόμενοι και αρμόδια στελέχη, εξηγώντας αναλυτικά τα πλεονεκτήματα της πολιτικής δικτύωσης. Ο Γενικός Διευθυντής της ΕΒΕΤΑΜ Ανδρέας Καλαντζής μίλησε με θέμα «Το βαμβάκι ως αγροτικό προϊόν και βιομηχανική πρώτη ύλη: δυνατότητες για αύξηση της προστιθέμενης αξίας στην παραγωγική αλυσίδα». Ο Διευθυντής του Εθνικού Κέντρου Βάμβακος Μοχάμεντ Νταράουσε μίλησε για τις ευκαιρίες που προσφέρει στους βαμβακοκαλλιεργητές το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης 2014-2020 και ειδικότερα το μέτρο “Ομάδες παραγωγών βαμβακιού”. Ο εκπρόσωπος της Πανελλήνιας Ένωσης Εκκοκκιστών και Εξαγωγέων Βάμβακος και Αντιπρόεδρος της Επίλεκτος Κλωστοϋφαντουργία Απόστολος Δοντάς τοποθετήθηκε με θέμα “Ενίσχυση της βαμβακοκαλλιέργειας μέσω της δικτύωσης με τη βιομηχανία” και μίλησε για τις ευκαιρίες αλλά και τις προσκλήσεις που παρουσιάζονται για ολόκληρη την αλυσίδα παραγωγής. Τέλος ο Θεόφιλος Ασλανίδης, Γενικός Διευθυντής Συνδέσμου Επιχειρήσεων Πλεκτικής και Ένδυσης Ελλάδος (ΣΕΠΕΕ), μίλησε από την πλευρά των παραγωγών τελικών προϊόντων στην αλυσίδα αξίας με θέμα “Ελληνικό Βαμβάκι: η βάση για την παραγωγή και εξαγωγή ποιοτικών ενδυμάτων”. Ο καθηγητής Σ. Λογοθετίδης από το Εργαστήριο Νανοτεχνολογίας του ΑΠΘ και το «Κέντρο Οργανικών & Εκτυπώσιμων Ηλεκτρονικών Ελλάδος (COPE-H)» αναφέρθηκε αναλυτικά στην τεχνολογική καινοτομία στην τοποθέτησή του με θέμα «Νανοτεχνολογία & Οργανικά Ηλεκτρονικά στην Κλωστοϋφαντουργία».

Εξηγώντας τη σημασία του τομέα, η Υφυπουργός Βιομηχανίας σημείωσε ότι το βαμβάκι αποτελεί μία από τις σημαντικότερες καλλιέργειες για την παραγωγή κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων και ενδυμάτων, ενώ παράλληλα χρησιμοποιείται και για την παραγωγή ζωοτροφών και βαμβακέλαιου. Τόνισε μάλιστα ότι το βαμβάκι παράγεται μόνο σε τρία κράτη μέλη της ΕΕ, με την Ελλάδα να κατέχει περίπου το 80% της καλλιεργούμενης έκτασης και την Ισπανία να καλλιεργεί περίπου το υπόλοιπο 20% , ενώ στη Βουλγαρία οι καλλιέργειες βαμβακιού καλύπτουν  περίπου 1000 εκτάρια γης. Σύμφωνα με τη Θεοδώρα Τζάκρη, παρά το γεγονός ότι το βαμβάκι αντιπροσωπεύει λιγότερο από το 0.2 % της αξίας της Ευρωπαϊκής γεωργικής παραγωγής, έχει πολύ μεγάλη σημασία κυρίως για την Ελλάδα, και λιγότερο για την Ισπανία αλλά και για την ΕΕ, στην προσπάθειά της να είναι αυτάρκης. Στη χώρα μας  η σημασία του είναι ιδιαίτερη στις περιφέρειες της Θεσσαλίας, της Στερεάς Ελλάδας, της Κεντρικής Μακεδονίας και της Θράκης, όπου συγκεντρώνονται και οι μεγαλύτερες εκτάσεις βαμβακοκαλλιέργειας. «Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε πως το βαμβάκι ήταν πάντοτε για την Ελλάδα ο λευκός χρυσός που έδωσε ταυτότητα στην ελληνική βιομηχανία της κλωστοϋφαντουργίας και της ένδυσης από τη μεταπολεμική περίοδο μέχρι τις ημέρες μας», σημείωσε χαρακτηριστικά και πρόσθεσε ότι στις σημερινές συνθήκες του παγκόσμιου ανταγωνισμού των βιομηχανικών χωρών για εξασφάλιση πρώτων υλών, η στήριξη αυτού του προϊόντος είναι απολύτως απαραίτητη, με δεδομένο μάλιστα ότι η παραγωγή του ενισχύεται από την Ε.Ε. και θα συνεχίσει να ενισχύεται τουλάχιστον μέχρι το 2020. Με δεδομένο ότι το βαμβάκι αποτελεί τη βασική πρώτη ύλη για την εγχώρια βιομηχανία της κλωστοϋφαντουργίας και της ένδυσης, η οποία – παρά τη συρρίκνωσή της – εξακολουθεί να συνιστά έναν από τους πλέον σημαντικούς εξαγωγικούς κλάδους, γίνεται σαφές ότι η ενίσχυση της ποιότητας, της αξίας και της διεθνούς αναγνωρισιμότητας του ελληνικού βάμβακος μπορεί να στηρίξει τόσο την πρωτογενή όσο και τη δευτερογενή παραγωγή της χώρας μας. Σε ότι αφορά την ποιότητα, τα Ελληνικό βαμβάκι μέχρι πρόσφατα θεωρείτο ένα από τα καλύτερα βαμβάκια διεθνώς. «Δυστυχώς όμως, η εστίαση στην απόδοση και ο μεγάλος αριθμός των ποικιλιών που χρησιμοποιούνται οδήγησε σταδιακά σε υποβάθμιση της ποιότητάς του» εξήγησε η Υφυπουργός βιομηχανίας, συμπληρώνοντας ότι «παράλληλα, η έλλειψη πιστοποίησης και σήμανσης του βαμβακιού με κάποιο διεθνώς αναγνωρίσιμο σήμα, στερεί από το ελληνικό βαμβάκι μια υψηλή θέση στην παγκόσμια αγορά». Όμως, σύμφωνα με τη Θεοδωρα Τζάκρη, τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μία αξιόλογη προσπάθεια ανάκαμψης της ποιοτικής καλλιέργειας,  με την επιχειρηματική κοινότητα  να φαίνεται σήμερα πολύ πιο ώριμη, σε σχέση με το παρελθόν, για συνένωση δυνάμεων, συνεργασίες και συμπράξεις. Ήδη, εφαρμόζεται η συμβολαιακή γεωργία, ενώ λειτουργούν άτυπες αλλά ατελείς δικτυώσεις, κυρίως για την υλοποίηση σημαντικών παραγγελιών από μεγάλους πελάτες του εξωτερικού.

Σε αυτές τις συνθήκες και με πρωτοβουλία του Υπουργείου Οικονομίας, Ανάπτυξης και Τουρισμού και ιδίως του χαρτοφυλακίου της Βιομηχανίας συστήθηκε και λειτουργεί ομάδα εργασίας με στόχο τον προσδιορισμό δράσεων για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της αλυσίδας αξίας του βάμβακος. Σε αυτήν την διαδικασία έχουν κινητοποιηθεί και εμπλακεί εκπρόσωποι όλων των σταδίων της αλυσίδας, δηλαδή της βαμβακοπαραγωγής και της μεταποίησης - από την εκκόκκιση, την κλωστοϋφαντουργία και την ένδυση-, αλλά και εκπρόσωποι της Δημόσιας Διοίκησης, ερευνητικών φορέων και φορέων πιστοποίησης. Έχει ενδιαφέρον να σημειώσουμε, όπως αναφέρθηκε από την Υφυπουργό Βιομηχανίας Θεοδώρα Τζάκρη, ότι κατά τη διερεύνηση του επιχειρηματικού ενδιαφέροντος διαπιστώθηκαν τα εξής:

⦁    Στην βαμβακοκαλλιέργεια, υπάρχει σαφής τάση για μείωση των καλλιεργούμενων εκτάσεων και της παραγωγής σύσπορου βάμβακος, με ταυτόχρονη αναζήτηση εναλλακτικών καλλιεργειών. Η τάση αυτή προβλέπεται να συνεχιστεί, πλην όμως αποτελεί αδιαμφισβήτητη διαπίστωση ότι η καλλιέργεια του βάμβακος θα εξακολουθήσει να υφίσταται σε σημαντική κλίμακα δεδομένων των επενδύσεων που ήδη έχουν γίνει, της τεχνογνωσίας που έχει αναπτυχθεί και της έλλειψης -  ιδίως σε κάποιες περιοχές - ελκυστικότερων ρεαλιστικών εναλλακτικών επιλογών.
⦁    Αναμένεται να υπάρξουν σημαντικές αλλαγές στο σημερινό μοντέλο της πρωτογενούς παραγωγής και των σχέσεων βαμβακοκαλλιεργητών-εκκοκκιστών, οι οποίες θα προέλθουν κυρίως από τις ανάγκες χρηματοδότησης της πρωτογενούς παραγωγής. Προβλέπεται ότι η υιοθέτηση της συμβολαιακής γεωργίας θα είναι η πλέον ασφαλής και ρεαλιστική συνθήκη για μία βιώσιμη βαμβακοκαλλιέργεια.
⦁    Σημαντική επίσης θα είναι η δημιουργία ομάδων παραγωγών προκειμένου αφενός να να επιτευχθούν οικονομίες κλίμακος και να μειωθούν τα κόστη παραγωγής, αφετέρου να αξιοποιηθούν οι δυνατότητες για επιπλέον ενισχύσεις της καλλιέργειας.
Με δεδομένο ότι τα περιθώρια κέρδους στο σύνολο της παραγωγικής αλυσίδας είναι στενά, χρειάζεται να αξιοποιηθούν όλες οι δυνατότητες στήριξης και ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας των προϊόντων μέσα από συνδυασμούς παρεμβάσεων. Οι πλέον αναγκαίες, σύμφωνα με την Υφυπουργό Βιομηχανίας, είναι :
⦁    η μείωση των εισροών (δηλαδή της χρήσης του νερού, της ενέργειας και των χημικών) με ταυτόχρονη διατήρηση της παραγωγικότητας,
⦁    η εξασφάλιση πρόσβασης σε περισσότερο απαιτητικές αγορές εντός και εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης με προϊόντα αξίας,
⦁    το φιλο-περιβαλλοντικό προφίλ
⦁    η απόδοση ταυτότητας στα προϊόντα, η πιστοποίηση και η σήμανση
Ιδιαίτερα το οικολογικό προφίλ και η έννοια της βιώσιμης παραγωγής είναι τοποθετημένα σε υψηλό επίπεδο στις επιχειρηματικές προτεραιότητας και σε αυτό το πλαίσιο το μη γενετικά μεταλλαγμένο ελληνικό βαμβάκι μπορεί να αποτελέσει ένα πολύ σημαντικό πλεονέκτημα των προϊόντων στις διεθνείς αγορές. Τέλος, αναδείχθηκε η σημασία της έρευνας και της καινοτομίας, που μπορεί να αποτελέσει τη βάση για τη δημιουργία ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος και διαφοροποίησης των προϊόντων από τα συμβατικά προϊόντα που παράγονται σε χώρες χαμηλότερου κόστους. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να αναφερθούν και άλλες δυνατότητες στη μεταποίηση του ποιοτικού ελληνικού βαμβακιού, όπως η χρήση του σε ειδικά προϊόντα στη βιομηχανία της υγείας (ειδικά ρούχα για νοσοκομεία, φαρμακευτικό βαμβάκι, προϊόντα ατομικής υγιεινής κλπ).

Αναφερόμενη στις  προτεραιότητες για το επόμενο χρονικό διάστημα και στους τομείς στους οποίους χρειάζεται να πραγματοποιηθούν παρεμβάσεις η Θεοδώρα Τζάκρη σημείωσε ότι θα δωθεί έμφαση σε:
⦁    πιστοποίηση και σήμανση του βαμβακιού,
⦁    εξωστρέφεια και διεθνή ανταγωνιστικότητα,
⦁    έρευνα και καινοτομία,
⦁    ανάπτυξη και κατάρτηση του ανθρώπινου δυναμικού, χωρίς την οποία τίποτα από τα προηγούμενα δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί.

Όσον αφορά τα κίνητρα για τους βαμβακοκαλλιεργητές η Υφυπουργός Βιομηχανίας τόνισε ότι ήδη η έναρξη του νέου Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης 2014-2020 από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης δίνει τη δυνατότητα στήριξης των παραγωγών βάμβακος τόσο σε ατομικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο. Μετά από παρεμβάσεις και προσπάθειες του Υπουργείου γενικά αλλά και της αρμόδιας για τη Βιομηχανία Υφυπουργού ειδικότερα, ο κάθε παραγωγός :
⦁    μπορεί να συμμετάσχει παράλληλα σε πολλές ξεχωριστές αλλά συνδυαστικές μεταξύ τους δράσεις, μεγιστοποιώντας την ωφέλεια για τον ίδιο αλλά και στηρίζοντας την καλλιέργεια.
⦁    μπορεί να ενισχυθεί για τα πάγια κόστη που απορρέουν από τη συμμετοχή του σε ένα σύστημα ποιότητας AGRO 2 ή ECOLABELέως και 1300 ΕΥΡΩ ετησίως για  5 έτη.

Αυτές οι πιστοποιήσεις σε συνδυασμό και με την ύπαρξη ομάδας παραγωγών, μπορούν να δώσουν υπεραξία στο βαμβάκι και να επιφέρουν σημαντικά οικονομικά οφέλη λόγω της συγκέντρωσης και προσφοράς επαρκούς πρώτης ύλης προς τα εκκοκκιστήρια. Παράλληλα, το μέτρο 4 του Προγράμματος δίνει τη δυνατότητα σε μεμονωμένους βαμβακοπαραγωγούς να κάνουν επενδύσεις για τον εκσυγχρονισμό των εκμεταλλεύσεών τους με προμήθεια παγίων και με επιδότηση 40-50 % επί της καθαρής αξίας έως 500.000 ΕΥΡΩ. Εάν οι επενδύσεις γίνουν από συλλογικά σχήματα, η επιδότηση μπορεί να ανέλθει και στο 70 % και οι συλλογικές επενδύσεις στα 2.000.000 ΕΥΡΩ. Οι ομάδες των βαμβακοπαραγωγών μπορούν να ενταχθούν σε ευρύτερα δίκτυα με σκοπό την παραγωγή προϊόντων προστιθέμενης αξίας με ποιότητα, πιστοποίηση και εξαγωγικό προσανατολισμό.

Η Θεοδώρα Τζάκρη τόνισε ότι η ανάπτυξη δικτυώσεων μέσα στην αλυσίδα αξίας του βάμβακος ενισχύει τη δύναμη διαπραγμάτευσης μέσω της αύξησης του όγκου του προϊόντος, διευρύνει τον αριθμό των πιθανών αγοραστών, μειώνει το ανά παραγωγό κόστος των συλλογικών επενδύσεων, μειώνει επενδυτικά και λειτουργικά κόστη. Παράλληλα διευκολύνει την ανάπτυξη και μεταφορά εξειδικευμένης τεχνογνωσίας μέσα στα δίκτυα και ενισχύει συνολικά την ανταγωνιστικότητα του παραγωγικού συστήματος. «Ειδικά για την Ελλάδα και για την περιοχή της Μακεδονίας η στρατηγική της ανάπτυξης προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας, κατασκευασμένων από ελληνικό βαμβάκι στην Ευρωπαϊκή Ένωση, μπορεί να αποτελέσει το βασικό προσανατολισμό του δικτύου που σας προσκαλούμε να συμμετάσχετε», σημείωσε η Υφυπουργός Βιομηχανίας. Και πρόσθεσε ότι τα αναμενόμενα οφέλη από τη δημιουργία των δικτυώσεων είναι σημαντικά για όλους τους συντελεστές στο σύνολο της αλυσίδας αξίας: «αυξημένη προστιθέμενη αξία, ποιότητα, πιστοποίηση και σήμανση σημαίνει υψηλότερες τιμές των προϊόντων μας στις διεθνείς αγορές και καλύτερες τιμές για όλα τα ενδιάμεσα προϊόντα. Καλύτερες τιμές για τα νήματα, καλύτερες τιμές για το εκκοκκισμένο βαμβάκι και προφανώς καλύτερες τιμές για το βαμβάκι που καλλιεργεί και παραδίδει ο βαμβακοπαραγωγός στο Εκκοκκιστήριο». «Αρκεί να λειτουργήσει σωστά και αποτελεσματικά η δικτύωση, η συνένωση δυνάμεων, ο συνδυασμός των παραγωγικών δυνατοτήτων και η εστίαση στα ειδικά και απαιτητικά τμήματα της παγκόσμιας αγοράς» σημείωσε χαρακτηριστικά και πρόσθεσε με έμφαση ότι «ο ανταγωνισμός μας είναι εκεί έξω, στις παγκόσμιες αγορές. Όχι μεταξύ μας. Όχι μεταξύ των παραγωγικών συντελεστών. Γι’ αυτό υπάρχει η ανάγκη της δικτύωσης¨. Σύμφωνα; Με τη Θεοδώρα Τζάκρη οι στοχεύσεις του δικτύου θα είναι αφενός οι οικονομίες κλίμακας, η εσωτερικές συνέργειες και η μείωση του κόστους παραγωγής και αφετέρου η εξωστρέφεια, η ανταγωνιστικότητα, η ποιότητα, και η διεθνής αναγνωρισιμότητα και καταξίωση του ελληνικού βαμβακιού και των προϊόντων του μέσα από την ποιότητα, την πιστοποίηση και τη σήμανση.

Η Θεοδώρα Τζάκρη τόνισε χαρακτηριστικά: «οι περισσότεροι από εσάς γνωρίζεται ότι το σήμα «BetterCotton» έχει διαρκώς αυξανόμενη ζήτηση στις διεθνείς αγορές. Αυτό το σήμα σύντομα θα αντιπροσωπεύεται και θα προσφέρεται και στην Ελλάδα. Το «Μade-in-EU-from-Greek-Cotton» μπορεί να αποτελέσει τη φιλοσοφία και τον κεντρικό στρατηγικόστόχο του Δικτύου που θα δημιουργηθεί, προκειμένου έστω και με καθυστέρηση, το ελληνικό βαμβάκι να ανακτήσει τη χαμένη του αίγλη στην παγκόσμια αγορά».