της Μαρίας Κ. Βασταρούχα*
Παρότι η 20η Μαρτίου 2019, ημερομηνία της επίσημης εξόδου της Μεγάλης Βρετανίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Brexit), πλησιάζει, το τοπίο σχετικά με τις συνέπειες του Brexit στα Σήματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης(ΣΕΕ), αλλά και στα υπόλοιπα δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας, όπως τα καταχωρισμένα κοινοτικά σχέδια ή υποδείγματα, παραμένει ακόμη θολό. Καθώς, μάλιστα, είναι ανοικτό ακόμη και το ενδεχόμενο αποχώρησης χωρίς συμφωνία (hard Brexit/no deal scenario), είναι σημαντικό οι δικαιούχοι ΣΕΕ (πρώην «κοινοτικά σήματα») και λοιπών δικαιωμάτων να είναι ενημερωμένοι για την κατάσταση, στην οποία θα βρεθούν, μετά την ολοκλήρωση του Brexit, ώστε να λάβουν έγκαιρα τα απαιτούμενα μέτρα ή να προβούν στις ενδεδειγμένες ενέργειες και να μην απολέσουν σημαντικά δικαιώματά τους.
Η συζήτηση αφορά, κυρίως, τα ΣΕΕ και τα Κοινοτικά σχέδια ή υποδείγματα, τα οποία καταχωρίζονται στο Γραφείο Διανοητικής Ιδιοκτησίας της ΕΕ (EUIPO), που εδρεύει στο Αλικάντε της Ισπανίας. Και τούτο, γιατί, σε αντίθεση με το Ευρωπαϊκό Δίπλωμα Ευρεσιτεχνίας, που αποτελεί μια δέσμη εθνικών διπλωμάτων, αυτή τη στιγμή, μια επιχείρηση ή ένας οργανισμός ή ένας ιδιώτης, που κατέχει ένα ΣΕΕ ή ένα κοινοτικό σχέδιο ή υπόδειγμα, με ένα τίτλο που έχει απονεμηθεί από το προαναφερόμενο γραφείο, απολαμβάνει ταυτόχρονης προστασίας και στα 28 μέλη της ΕΕ, περιλαμβανομένης και της Μεγάλης Βρετανίας. Είναι, επομένως, εύλογο, αλλά και κρίσιμο το ερώτημα, εάν τα ήδη καταχωρισμένα ΣΕΕ και Κοινοτικά σχέδια θα συνεχίζουν να προστατεύονται στην εδαφική επικράτεια της Μεγάλης Βρετανίας, μετά τη συντέλεση του Brexit και υπό ποιες προϋποθέσεις, όπως, επίσης, και ποια θα είναι η τύχη των αιτήσεων που θα εκκρεμούν ενώπιον του EUIPO, κατά την ημερομηνία συντέλεσης της αποχώρησης.
Η Βρετανική Κυβέρνηση, σε μια προσπάθεια να εφησυχάσει τους δικαιούχους σχετικών δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας, το καλοκαίρι ανακοίνωσε ότι θα διασφαλισθεί η συνέχιση της προστασίας των ήδη καταχωρισμένων ΣΕΕ και κοινοτικών σχεδίων και υποδειγμάτων στη Μεγάλη Βρετανία και μετά την ολοκλήρωση του Brexit, μέσω της αναγνώρισης αντίστοιχων εθνικών δικαιωμάτων. Με λίγα λόγια, διαβεβαίωσε τους δικαιούχους ότι τα ήδη καταχωρισμένα ΣΕΕ θα μετατραπούν αυτόματα και χωρίς οποιαδήποτε οικονομική επιβάρυνση σε ισότιμα εθνικά σήματα, «κλώνους» των αντίστοιχων Ευρωπαϊκών σημάτων (ίδιες ημερομηνίες καταχώρισης, ίδιες κλάσεις, ίδιες ημερομηνίες λήξης προστασίας/ανανέωσης), με αποτέλεσμα οι δικαιούχοι ΣΕΕ να έχουν από τη συντέλεση του Brexit ένα Ευρωπαϊκό σήμα, που θα καλύπτει τις 27 πλέον χώρες της ΕΕ και ένα Βρετανικό σήμα, που θα προσφέρει προστασία, στις ίδιες κλάσεις, στην αγορά της Μεγάλης Βρετανίας.
Τα παραπάνω επιβεβαιώνονται και σε πρόσφατη και νεότερη Εγκύκλιο της Βρετανικής Κυβέρνησης, που δημοσιεύθηκε την 24η Σεπτεμβρίου 2018. Στην προαναφερόμενη Εγκύκλιο, αποτυπώνεται η κατάσταση στην οποία θα βρεθούν οι δικαιούχοι καταχωρισμένων ΣΕΕ και κοινοτικών σχεδίων, στην περίπτωση του Brexit, χωρίς συμφωνία (no deal scenario).
Ειδικότερα:
Τα καταχωρισμένα ΣΕΕ και κοινοτικά σχέδια ή υποδείγματα θα συνεχίσουν να είναι έγκυρα και ισχυρά και να απολαύουν προστασίας στα 27 εναπομείναντα μέλη της ΕΕ
Στους δικαιούχους ήδη καταχωρισμένων ΣΕΕ και κοινοτικών σχεδίων ή υποδειγμάτων θα απονεμηθεί ένα ισοδύναμο εθνικό δικαίωμα (δηλαδή ένα εθνικό σήμα ή βιομηχανικό σχέδιο στην Μεγάλη Βρετανία), με το μικρότερο δυνατό κόστος
Οι προαναφερόμενοι δικαιούχοι θα ενημερωθούν για το σχετικό εθνικό σήμα, που πρόκειται να τους απονεμηθεί στην επικράτεια της Μεγάλης Βρετανίας, ενώ θα τους χορηγηθεί, παράλληλα, το δικαίωμα να το αρνηθούν, εφόσον κρίνουν ότι δεν το χρειάζονται (opt out)
Για τις αιτήσεις ΣΕΕ, που θα εκκρεμούν ενώπιον του ΕUIPO κατά την επίσημη ημερομηνία εξόδου, θα δοθεί μια περίοδος χάριτος εννέα (9) μηνών, κατά τη διάρκεια της οποίας οι δικαιούχοι θα μπορούν να ζητήσουν την κατάθεση εθνικού σήματος, με όμοια χαρακτηριστικά στο αρμόδιο γραφείο της Μεγάλης Βρετανίας, διατηρώντας την χρονική προτεραιότητα της αρχικής αίτησης ενώπιον του EUIPO. Στην περίπτωση αυτή θα επιβαρυνθούν κανονικά με τα τέλη, που προβλέπει η οικεία νομοθεσία για την καταχώριση σήματος στη Μεγάλη Βρετανία.
Παρότι όλα τα παραπάνω είναι σενάρια, που επεξεργάζεται η Βρετανική Κυβέρνηση για να διασφαλίσει την ομαλή μετάβαση στη μετά – Brexit εποχή και τίποτε δεν είναι ακόμη οριστικό, οι επιχειρήσεις/οργανισμοί/ιδιώτες, που δραστηριοποιούνται στην αγορά της Μεγάλης Βρετανίας και έχουν στο portfolio τους ή επιθυμούν να αποκτήσουν δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας (σήματα ή σχέδια/υποδείγματα), πρέπει να έχουν υπόψη τα εξής:
Όσοι είναι ήδη δικαιούχοι ΣΕΕ /κοινοτικών σχεδίων, είναι πιθανό, με τη συντέλεση του Brexit, να αποκτήσουν ένα ισοδύναμο εθνικό σήμα «κλώνο» στη Μεγάλη Βρετανία. Σε αυτούς πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι εφεξής αυτό το σήμα θα αντιμετωπίζεται όπως οποιοδήποτε εθνικό σήμα/σχέδιο και, επομένως: α) κατά τη λήξη του, θα υπόκειται αυτοτελώς σε ανανέωση στη Μεγάλη Βρετανία, β) θα μπορεί να αποτελεί αυτοτελώς αντικείμενο αδειών χρήσης/εκμετάλλευσης και μεταβίβασης
Για όσους (ιδιώτες/επιχειρήσεις/οργανισμούς) η απόκτηση δικαιώματος επί σήματος ή βιομηχανικού σχεδίου, τόσο στην αγορά της ΕΕ, όσο και στην αγορά της Μεγάλης Βρετανίας, είναι στα άμεσα σχέδιά τους, ίσως έχει σημασία να επισπεύσουν την κατάθεση της αίτησής τουs στο EUIPO, καθώς είναι πιθανόν να ολοκληρώσουν τη διαδικασία και να αποκτήσουν τον σχετικό τίτλο, πριν τη συντέλεση του Brexit. Ειδικότερα, η ολοκλήρωση της εξέτασης μιας αίτησης για ΣΕΕ ενώπιον του EUIPO, αν δεν αποτελέσει αντικείμενο προσφυγής από τρίτο, στο τρίμηνο που προβλέπει ο Κανονισμός, διαρκεί περίπου 4 με 4,5 μήνες. Επομένως, καταθέτοντας άμεσα τη σχετική αίτηση, είναι πιθανόν η εξέταση της αίτησής τους να ολοκληρωθεί πριν την ημερομηνία εξόδου της Μεγάλης Βρετανίας από την ΕΕ, εξοικονομώντας τα έξοδα αυτοτελούς κατάθεσης αίτησης για προστασία του σήματός τους (ή του βιομηχανικού σχεδίου) στη Μεγάλη Βρετανία.
Για όσους αποφασίσουν την κατάθεση της αίτησης μετά τη συντέλεση του Brexit, πλέον θα πρέπει να ζητούν αυτοτελή προστασία στην αγορά της Μεγάλης Βρετανίας, είτε με απευθείας κατάθεση αίτησης στο οικείο γραφείο, είτε με κατάθεση διεθνούς αίτησης, μέσω του Παγκόσμιου Οργανισμού Διανοητικής Ιδιοκτησίας (WIPO), που εδρεύει στη Γενεύη.
*Δικηγόρος, LL.M. MSc NOMOS Δικηγορική Εταιρία