Skip to main content

Κορωνοϊός: Η σημασία της «ηθικής διάστασης» των μέτρων στήριξης

Η ηθική διάσταση μπορεί να είναι οικονομική και επιχειρηματική, να έχει αναφορά στην αγορά, αλλά τελικά αφορά την ουσία της κοινωνικής διαδικασίας.

Ικανοποιημένοι είναι σε γενικές γραμμές οι επιχειρηματίες της Θεσσαλονίκης από το συνολικό πακέτο μέτρων της κυβέρνησης για την αντιμετώπιση των οικονομικών συνεπειών του κορωνοϊού. Μπορεί οι εκπρόσωποί τους -Επιμελητήρια, Σύνδεσμοι, Σύλλογοι κ.λπ.- να διατυπώνουν επί μέρους παρατηρήσεις, να επικεντρώνονται στις λεπτομέρειες και να ζητούν κάλυψη ακόμη και των εξαιρέσεων, αλλά η αλήθεια είναι ότι η επιχειρηματική κοινότητα της πόλης δείχνει θετικά αιφνιδιασμένη τόσο από τον εξαιρετικά έγκαιρο χρόνο που λαμβάνονται τα μέτρα, όσο και από το βάθος και το πλάτος του περιεχομένου τους. Μάλιστα, οι πιο έμπειροι από τους ανθρώπους του επιχειρείν στέκονται σε δύο παραμέτρους των κυβερνητικών μέτρων, που ξεφεύγουν από αριθμούς και ποσοστά.

Δηλώνουν εντυπωσιασμένοι από την στοχοπροσήλωση των κυβερνητικών στελεχών, που αποδεικνύεται δια της συνεχούς επαναλήψεως, αλλά και της διατύπωσης στα θεσμικά κείμενα, την ηθική διάσταση των μέτρων που αφορούν τη συμπεριφορά και το ιστορικό των επιχειρήσεων. Στο γεγονός δηλαδή ότι για να ευεργετηθεί μια εταιρεία από τις προβλέψεις των μέτρων και να ενταχθεί σε αυτά οφείλει να είναι απολύτως εντάξει -πέραν των εργαζομένων και των θέσεων απασχόλησης- στους λογαριασμούς της με το κράτος -εφορία και ασφαλιστικά ταμεία-, αλλά και τις τράπεζες -να έχουν ενήμερα δάνεια. Πρόκειται για μια επιβράβευση των επιχειρήσεων και των επαγγελματιών που στα δύσκολα χρόνια της δεκαετούς οικονομικής κρίσης καλλιεργούν την «κουλτούρα πληρωμών» και απορρίπτουν στην πράξη το κίνημα «δεν πληρώνω», που τόσα πρόσθετα προβλήματα έχει δημιουργήσει τα τελευταία χρόνια στους αρμούς του οικονομικού συστήματος. Ειδικά με τα μέτρα που λαμβάνονται τον τελευταίο ένα χρόνο από το δημόσιο και τις τράπεζες -προγράμματα δεκάδων δόσεων για οφειλές στην εφορία και τα ασφαλιστικά ταμεία, αναχρηματοδοτήσεις δανείων ακόμη και με κούρεμα κ.λπ.- δεν υπάρχουν πολλές δικαιολογίες για τη μη συμμετοχή αρκετών από τις επιχειρήσεις που δεν προχώρησαν. Όσες πραγματικά δεν μπορούν φαίνονται και ασφαλώς κάτι τέτοιο δεν μπορεί να είναι χωρίς οικονομικές και περιουσιακές συνέπειες για τους ιδιοκτήτες και τους μετόχους τους.

Στα προηγούμενα χρόνια της οικονομικής κρίσης τα αιτήματα των παραγωγικών φορέων ήταν συνήθως οριζόντια. Σε μια λογική μαζί με τα ξερά να καούν -εν προκειμένω να υποστηριχθούν, βοηθηθούν- και τα χλωρά. Είναι χαρακτηριστικό ότι η πολιτική μάχη που δόθηκε, ώστε τα κόκκινα επιχειρηματικά και άλλα ιδιωτικά (για παράδειγμα στεγαστικά) δάνεια που πουλούν οι τράπεζες σε διαχειριστές δανείων (servicers) με μειωμένο αντίτιμο σε σχέση με την ονομαστική τους αξία, να προσφέρονται πρώτα στους οφειλέτες -επίσης με μειωμένο αντίτιμο! Φυσικά κάτι τέτοιο δεν πέρασε -οι Θεσμοί από την Εσπερία το απέκλεισαν εξ’ αρχής- διότι εάν συνέβαινε κανείς δεν θα πλήρωνε. Και δικαιολογημένα! Ακόμη και είχαν δυνατότητα -αλλά και διάθεση- να πληρώσουν θα φρόντιζαν να κοκκινήσουν τα δάνεια τους, για να τα πάρουν πίσω με λιγότερα! Ποιος νοιάζεται τις περισσότερες φορές τουλάχιστον, για τη… μαύρη τρύπα που μένει πίσω από τα πάσης φύσεως κουρέματα, αφού ο ίδιος δεν θα πληρώσει απευθείας;

Κακά τα ψέματα ο «ηθικός κίνδυνος» όπως ευφυώς τον ονόμασαν κάποιες επιχειρηματικές συλλογικότητες, αποτελεί τεράστιο θέμα για την αγορά. Ειδικά στην Ελλάδα που εδώ και 200 χρόνια συχνά αποδεικνύεται στην πράξη ότι στο τέλος εκείνοι που βγαίνουν κερδισμένοι είναι οι… μπαταξήδες. Όσοι φοροδιαφεύγουν, όσοι φοροαποφεύγουν, όσοι φοροκλέπτουν, όσοι προσφέρουν μαύρη εργασία, όσο γενικότερα κινούνται κατά βάσιν στο γκρι και το μαύρο κομμάτι της οικονομίας, επωφελούνται από κάποια περαίωση, κάποια ρύθμιση, ακόμη και κάποια διαγραφή τα παλαιότερα χρόνια, επί δραχμής. Είναι αυτοί που δικαιολογούν τη στάση τους μιλώντας συνήθως με ευκολία τόσο για το ρόλο του συναφιού τους στη στήριξη της εθνικής οικονομίας, όσο και για ένα αναποτελεσματικό κράτος που δεν έχουν κανέναν λόγο να πληρώνουν. Ή για τις τράπεζες που τους τιμολογούν τοκογλυφικά (sic)! Είναι αυτοί που αδιαφορούν πλήρως και φυσικά δεν έχουν να πουν τίποτα για τους συναδέλφους τους στην πιάτσα, τους οποίους ανταγωνίζονται αθέμητα.

Σε κάθε περίπτωση το ηθικό σκέλος των συναλλαγών και της αγοράς -προφανώς υπάρχει και τέτοιο- αποκτά μεγαλύτερη σημασία στα δύσκολα. Διότι όταν όλα πηγαίνουν καλά και ο ανταγωνισμός είναι το ποιος θα κερδίσει τα περισσότερα, πολλές φορές η ηθική διάσταση μπαίνει στο περιθώριο. Η γκρίνια μεταξύ δύο κερδισμένων δεν έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τους πολλούς – άσχετα εάν θα έπρεπε. Όταν όμως λόγω συνθηκών ο αγώνας είναι κάτι μεταξύ ζωής και θανάτου, ενώ παράλληλα το θέμα λόγω της κρισιμότητας του φτάνει να αφορά το σύνολο της κοινωνίας τότε τα πράγματα είναι διαφορετικά. Επομένως δεν κάνει εντύπωση ότι σε αυτή τη συγκυρία πολλοί επισημαίνουν αυτή την ηθική διάσταση μιας διαδικασίας που μπορεί να είναι οικονομική και επιχειρηματική, να έχει αναφορά στην αγορά, αλλά τελικά αφορά την ουσία της κοινωνικής διαδικασίας.