Skip to main content

Το στοίχημα της τουριστικής ταυτότητας για Θεσσαλονίκη και Κ. Μακεδονία

Για να αποκτήσουν η Θεσσαλονίκη και η Κεντρική Μακεδονία μεγάλη τουριστική δυναμική πρέπει πρώτα να διαμορφώσουν σαφή τουριστική ταυτότητα

Η επίσκεψη του Κυριάκου Μητσοτάκη στην Πέλλα την περασμένη Τρίτη, όπου επισκέφθηκε τον αρχαιολογικό χώρο και η απογευματινή εκδήλωση για την απονομή του βραβείου «Θεοφανώ», που πραγματοποιήθηκε στην εμβληματική Ροτόντα, επανάφερε στο προσκήνιο την τουριστική προοπτική της Θεσσαλονίκης και της ευρύτερης περιοχής. Ο ίδιος ο πρωθυπουργός επιθεωρώντας έργα και επισκεπτόμενος αρχαιολογικούς χώρους χαρακτήρισε τη Μακεδονία ως «μοναδικό τουριστικό προορισμό».

Κάτι που ισχύει, όχι φυσικά επειδή το λέει ένας πρωθυπουργός ή ένας οποιοσδήποτε πολιτικός –άλλωστε η δουλειά των πολιτικών προσώπων μέχρι ενός σημείου είναι να προσπαθούν να αναδείξουν τα θετικά στοιχεία ενός τόπου ακόμη και αν βρίσκονται απλώς επί χάρτου-, αλλά επειδή η ιστορική και γεωφυσική πραγματικότητα επιτρέπει υπό προϋποθέσεις τη σημαντική αύξηση της επισκεψιμότητας στην περιοχή. Με συνέπεια την ανάπτυξη του τουρισμού και την διάχυση στην κοινωνία του πλούτου και των ευεργετημάτων που κάτι τέτοιο συνεπάγεται. Άθελα του ο Κ. Μητσοτάκης έξυσε μια… πληγή για ολόκληρη την περιοχή, που παραμένει υποβαθμισμένη στο τουριστικό πεδίο.

Μια απλή αναφορά στα παγκόσμια τοπόσημα της Κεντρικής Μακεδονίας είναι ενδεικτική: Όλυμπος, το βουνό των 12 Θεών της Αρχαίας Ελλάδας. Πέλλα και Μέγας Αλέξανδρος. Βεργίνα και Φίλιππος, αλλά και βασίλειο των Μακεδόνων. Στάγειρα και Αριστοτέλης. Βέροια και βήματα του Αποστόλου Παύλου. Άγιον Όρος, λίκνο τους τελευταίους 11 αιώνες. Χαλκιδική και Πιερία, ήλιος και θάλασσα. Στο επίκεντρο αυτής της περιοχής, σε απόσταση μία ή μιάμιση ώρα από κάθε προορισμό, βρίσκεται η Θεσσαλονίκη. Μια πολιτεία 23 και πλέον αιώνων, διακριτό κέντρο τριών αυτοκρατοριών (Ρωμαϊκής, Βυζαντινής, Οθωμανικής), που ο χρόνος την προίκισε με δεκάδες μνημεία, πολλά εκ των οποίων μοναδικά στο είδος τους. Αρκετά από αυτά περιλαμβάνονται στο Κατάλογο των Μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO. Επιπλέον, η Θεσσαλονίκη για ειδικούς λόγους είναι προνομιακός πόλος έλξης για Τούρκους και επισκέπτες εβραϊκής καταγωγής, ενώ είναι μια σύγχρονη πόλη, που –αν μη τι άλλο- προσφέρει διασκέδαση, εξαιρετική κουζίνα, καλή αγορά, μοναδικό θαλάσσιο μέτωπο, έναν τρόπο ζωής γοητευτικά χαλαρό κι ένα ενδιαφέρον ανθρωποπεριβάλλον, λόγω των τριών πανεπιστημίων που λειτουργούν στην πόλη. Επομένως αποτελεί καλή επιλογή για τις αποδράσεις του σαββατοκύριακου και του τριήμερου, δηλαδή, ενδιαφέροντα προορισμό city break, όπως λέγεται στην τουριστική διάλεκτο ο τουρισμός πόλης. Αλλά και μία βάση για ολόκληρη την Κεντρική Μακεδονία.

Όλα αυτά είναι γνωστά, κοινώς αποδεκτά και χιλιοειπωμένα, αλλά εδώ και πολλά χρόνια η ουσία αλλάζει. Η περιοχή συνολικά δεν έχει καταφέρει να προσελκύσει τις τουριστικές επισκέψεις που της αξίζουν και της αναλογούν. Ενώ διαθέτει την… πρώτη ύλη δεν έχει δημιουργήσει ακόμη το κατάλληλο για την αγορά προϊόν. Το… μυστικό της αποτυχίας –που προφανώς δεν είναι καν μυστικό, αφού το γνωρίζουν και το αποφεύγουν όλοι οι αρμόδιοι- είναι η απουσία σοβαρού μάρκετινγκ, κάτι αδικαιολόγητο σε μια χώρα με ισχυρή τουριστική βιομηχανία και παράδοση. Η ουσία για τη Θεσσαλονίκη και την Κεντρική Μακεδονία είναι ότι δεν διαθέτουν ολοκληρωμένο προϊόν – πρόταση, κάτι που έχει αρνητική επίδραση στην έτσι κι αλλιώς κατακερματισμένη διεθνή προβολή της περιοχής. Αν λέγαμε τα πράγματα με το όνομά τους θα σημειώναμε ότι στη διεθνή αγορά οι πινελιές και οι αποχρώσεις της περιοχής προέρχονται από πρωτοβουλίες των δήμων της περιοχής, των Ενώσεων Ξενοδόχων και λοιπών συλλογικοτήτων των επαγγελματιών του τουρισμού και της Περιφέρειας, ενώ στηρίζουν και τα Επιμελητήρια. Οι περισσότερες από αυτές τις πρωτοβουλίες είναι είτε ξεπερασμένες, είτε ανεπαρκείς, είτε ανοργάνωτες. Σε κάθε περίπτωση ελέγχονται για τον επαγγελματισμό τους, κυρίως λόγω των περιορισμένων πόρων, αλλά και μιας νοοτροπίας στενών οριζόντων, που επικρατεί. Είναι χαρακτηριστικό ότι τα προγράμματα προβολής σχεδιάζουν και διεκπεραιώνουν είτε οι εκλεγμένοι εκπρόσωποι των συλλογικοτήτων (Ενώσεις, Σύλλογοι, Σωματεία), είτε οι υπάλληλοι των ιδιωτικών και δημοσίων φορέων.

Για να αποκτήσουν η Θεσσαλονίκη και η Κεντρική Μακεδονία την τουριστική δυναμική και τις προοπτικές που τους αναλογούν χρειάζεται πρωτίστως να αποκτήσουν –επιτέλους!- σαφή και ευδιάκριτη τουριστική ταυτότητα. Δηλαδή συγκεκριμένο πακέτο προϊόντος –για το σύνολο της περιοχής, αλλά και τις κατά τόπους περιοχές-, που αρχικά θα οργανωθεί επαγγελματικά, ώστε να έχει προοπτικές εξέλιξης και μετά θα προβληθεί καταλλήλως. Σε αυτή την κατεύθυνση της ολιστικής και εξειδικευμένης προσέγγισης όπως φαίνεται κύριο όχημα μπορεί να γίνει μόνο η Περιφέρεια, αξιοποιώντας παράλληλα τις δυνατότητες που διαθέτει η χώρα κεντρικά διά του υπουργείου Τουρισμού και του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού. Οι πόροι υπάρχουν –αν υπολογίζει κανείς πόσα ξοδεύονται ανά περιοχή και ανά δράση θα το καταλάβει-, αλλά πολλά από τα υπόλοιπα λείπουν. Κυρίως απουσιάζει η ευρεία αντίληψη επί του θέματος που περιλαμβάνει τη στρατηγική προσέγγιση, τον μεσομακροπρόθεσμο σχεδιασμό, τη διάθεση συνεργασίας, την απλοποίηση των διαδικασιών, την επαγγελματική σφραγίδα, τον οικονομικό προϋπολογισμό, τις ειδικές συμφωνίες, τους μετρήσιμους στόχους και την αντίστοιχη λογοδοσία. Όλα αυτά, που είναι απολύτως απαραίτητα στην πολύπλοκη και εξόχως ανταγωνιστική εποχή που διανύουμε, ενδεχομένως να συγκρούονται με τα μικροπολιτικά παίγνια κάθε περιοχής και κάθε φορέα, που έχουν τους δικούς τους κανόνες και τις δικές τους προτεραιότητες. Μέχρι, όμως, να ξεπεραστούν όλα η Θεσσαλονίκη και η Κεντρική Μακεδονία θα εξακολουθήσουν τις μέτριες ποσοστικά και υποβαθμισμένες οικονομικά τουριστικές τους επιδόσεις, που κι αυτές οφείλονται κατά βάσιν στο φυσικό τοπίο, τη θάλασσα, την ιστορία και τη γεωγραφία, που συνεργάζονται αυτοβούλως.

ΥΓ. Εννοείται πως το να ανεβάζει ο δήμος Θεσσαλονίκης ένα διαφημιστικό βίντεο για την πόλη στα social media ή να συμμετέχουν οι ιδιοκτήτες τουριστικών δωματίων της Πιερίας σε μια έκθεση στο Βελιγράδι είναι αξιέπαινες και χρήσιμες πρωτοβουλίες. Αλλά η εμβέλεια και η αποτελεσματικότητα τέτοιου χαρακτήρα κινήσεων είναι περιορισμένη. Εάν πραγματικά η περιοχή θέλει να αυξήσει τον αριθμό των επισκεπτών, να βελτιώσει την οικονομική τους ποιότητα και να επιμηκύνει την τουριστική σεζόν πρακτικά σε 12 μήνες, οι υπεύθυνοι πρέπει να αλλάξουν μυαλά και μεθόδους. Ριζικά. Τόσο στον τρόπο που προσεγγίσουν το θέμα, όσο και στις μεθόδους που αξιοποιούν.