Ένα εργαστήριο που ξεκίνησε να ασχολείται με την αιχμή της τεχνολογίας, με προοπτικές στο αύριο, και στεγάζεται στις σύγχρονες εγκαταστάσεις του τμήματος Πληροφορικής του ΑΠΘ στην Καλαμαριά έφτασε να τραβάει το βλέμμα μίας από τις σημαντικότερες πολυεθνικές, της Pfizer, από την οποία μάλιστα πήρε απευθείας χρηματοδότηση.
Με αυτήν ξεκίνησε ένα πρόγραμμα για τη μελέτη αλγορίθμων για τους κβαντικούς υπολογιστές. Και αν για τους περισσότερους ο όρος «αλγόριθμοι σε κβαντικούς υπολογιστές» ακούγεται σαν μία εικόνα από το μακρινό μέλλον τότε σίγουρα πρέπει να ρίξουν μία ματιά στις αλλαγές που θα επιφέρει στη ζωή τους η εφαρμογή όλων αυτών με τα οποία ασχολείται το εργαστήριο. Ο λόγος για το διεπιστημονικό εργαστήριο Στατιστικής, Εφαρμοσμένων Μαθηματικών και Ηλεκτρονικής Φυσικής (ΣΕΜΗΦ) με επιστημονικά υπεύθυνο του προγράμματος τον καθηγητή του τμήματος Πληροφορικής του ΑΠΘ, Νικόλαο Κονοφάο και αναπληρωτή επιστημονικά υπεύθυνο τον καθηγητή Ελευθέριο Αγγελή.
Η ερευνητική ομάδα του τμήματος Πληροφορικής του ΑΠΘ συνεργάζεται με τo CDI της Pfizer στον τομέα των κβαντικών υπολογιστών (Quantum Computing), των υπερυπολογιστών του μέλλοντος που θα δουλεύουν με κβαντικούς αλγορίθμους. Το CDI εργάζεται συστηματικά σε δράσεις που σχετίζονται με το Quantum Computing, με στόχο η Pfizer να είναι μία Quantum-Ready εταιρεία, ώστε να υπηρετήσει περαιτέρω την αποστολή της να προωθεί καινοτομίες που αλλάζουν τις ζωές των ασθενών.
«Το επιστημονικό αντικείμενο αφορά τη μελέτη κβαντικών αλγορίθμων, οι οποίοι εκτελούνται στους κβαντικούς υπολογιστές, και παρουσιάζουν εξαιρετικά βελτιωμένη απόδοση σε σχέση με αντίστοιχους αλγόριθμους οι οποίοι όταν εκτελούνται στους κλασικούς υπολογιστές απαιτούν σημαντικούς πόρους για την επιτυχή εκτέλεσή τους. Η συνεργασία αυτή προάγει την έρευνα στους κβαντικούς υπολογιστές, οι οποίοι αποτελούν την τεχνολογία του μέλλοντος, και συνδέει άμεσα την παραγόμενη γνώση με σημαντικές εφαρμογές στις Φυσικές Επιστήμες και στις Επιστήμες Υγείας», σχολίασε ο ίδιος.
Με πρωτοβουλία της η Ρfizer αξιολόγησε το εργαστήριο όσον αφορά τη δυνατότητά του να εργαστεί σε έναν τομέα που την ενδιέφερε και αυτός ήταν οι κβαντικοί αλγόριθμοι, αυτοί που τρέχουν στους κβαντικούς υπολογιστές, τους υπολογιστές του μέλλοντος, για να επιταχύνουν διάφορες υπολογιστικές διαδικασίες τις οποίες χρησιμοποιούν κάποιες εταιρείες.
«Για εμάς ήταν μία πολύ ευχάριστη έκπληξη. Οι επαφές μας ξεκίνησαν πριν οκτώ μήνες για τη σύναψη αυτής της συνεργασίας και εξελίχθηκε σε μία πολύ ενδιαφέρουσα σύνδεση. Σήμερα έχουμε ένα ερευνητικό πρόγραμμα το οποίο τρέχουμε μέσω του Ειδικού Λογαριασμού Κονδυλίων Έρευνας (ΕΛΚΕ) του ΑΠΘ. Από τη χρηματοδότηση αυτή πληρώνονται τρεις υποψήφιοι διδάκτορες και δύο μεταδιδάκτορες που δουλεύουν σε κβαντικούς αλγόριθμους», αναφέρει ο κ. Κονοφάος.
Πώς όμως είναι να δουλεύεις με μία τέτοια πολυεθνική; «Είναι μία πρωτόγνωρη διαδικασία καθώς πρόκειται για απευθείας συνεργασία με μία εταιρεία και μάλιστα με έναν κολοσσό. Έχουμε μέχρι στιγμής καταφέρει να έχουμε ένα πολύ καλό επίπεδο επικοινωνίας με τους συνεργάτες μας στην εταιρεία και ελπίζουμε να συνεχιστεί», απαντά ο κ. Κονοφάος.
Το πρόγραμμα αφορά την ανάπτυξη και εξέλιξη κβαντικών αλγορίθμων αλλά τι είναι όμως αυτοί οι αλγόριθμοι;
«Αυτήν τη στιγμή δουλεύουμε με τους κλασικούς υπολογιστές. Η τεχνολογία τους βασίζεται στην τεχνολογία του 0 και του 1, το γνωστό "περνάει ρεύμα και δεν περνάει ρεύμα". Οι κβαντικοί υπολογιστές, η νέα γενιά, είναι ακόμα υπό μελέτη και η έρευνά τους σε πολύ νεαρό στάδιο. Εάν αυτοί κατασκευαστούν με υψηλή απόδοση θα έχουμε πολύ γρηγορότερους υπολογιστές και με περισσότερη μνήμη. Αν σε έναν κανονικό υπολογιστή χρειαζόμαστε 500.000 αναζητήσεις για να ολοκληρωθεί μία ενέργεια, στον κβαντικό υπολογιστή χρειάζεται 1.000. Κβαντικοί υπολογιστές έχουν κατασκευαστεί από τη Google ή από την ΙΒΜ οι οποίοι είναι στην Ελβετία ή στις ΗΠΑ αλλά ακόμα βρίσκονται σε στάδιο επεξεργασίας», εξηγεί ο κ. Κονοφάος.
«Εμείς αυτό που θέλουμε είναι να αναπτύξουμε αλγορίθμους οι οποίοι θα τρέχουν σε αυτούς τους υπολογιστές και θα βοηθούν στη γρηγορότερη ανάλυση δεδομένων τα οποία χρησιμοποιούνται στις εφαρμογές που θέλει η εκάστοτε εταιρεία. Αφού τους φτιάξουμε θέλουμε να τους ελέγξουμε αν αυτοί δουλεύουν σωστά. Αυτό είναι μία πολύ πρωτοποριακή δουλειά, και για την ομάδα μας αλλά και γενικότερα», προσθέτει.
«Το κέρδος είναι ότι μαθαίνουν και τα δύο μέρη, βελτιωνόμαστε ως ακαδημαϊκή κοινότητα, εξασκούνται μεταπτυχιακοί, διδακτορικοί φοιτητές και ερευνητές, και η βιομηχανία έρχεται πιο κοντά σε μας. Είναι μια συνεργασία κλειδί για το αύριο, φεύγουμε από τα κοινά ευρωπαϊκά προγράμματα και πάμε σε κοινά επιστημονικά ενδιαφέροντα», σημείωσε ο καθηγητής του τμήματος.
Η εξωστρέφεια του τμήματος αποτυπώνεται με τον καλύτερο τρόπο σε αυτήν τη συνεργασία. «Ήταν μία απευθείας χρηματοδότηση που μαζί με αυτήν από την Applied Materials στο εργαστήριο με τον καθηγητή Γιώργο Κεραμίδα αποτελούν τις δύο απευθείας χρηματοδοτήσεις του τμήματος. Η Pfizer μάς επέλεξε μαζί με την Πάτρα ύστερα από αξιολόγηση πάνω από 100 εργαστηρίων ανά την Ελλάδα», λέει ο ίδιος και προσθέτει το μότο του εργαστηρίου που επιβεβαιώνει αυτόν τον ισχυρισμό, ο οποίος δεν είναι άλλος από το «Εξωστρέφεια, διεπιστημονικότητα και διεθνοποίηση». «Το τελευταίο επιτυγχάνεται και από τις συνεργασίες με ξένα πανεπιστήμια που προσπαθούμε να τρέχουμε», σημειώνει.
Για την εξωστρέφεια του τμήματος μίλησε στη Voria.gr και ο πρόεδρος του τμήματος, καθηγητής Ιωάννης Σταμέλος. «Το τμήμα συμπληρώνει του χρόνου 30 χρόνια ζωής και απασχολεί 30 καθηγητές και 100 περίπου υποψήφιους διδάκτορες. Έχει συνολικά πέντε μεταπτυχιακά και δύο διατμηματικά και μάλιστα έχει λάβει πολλές διακρίσεις, ενώ έχουν ξεκινήσει και ορισμένες start-ups», σημειώνει. «Υπάρχουν εταιρείες που μας κυνηγάνε πλέον για να κάνουν προγράμματα κατάρτισης», προσθέτει.
Το εργαστήριο στεγάζεται στο παράρτημα του πανεπιστημίου επί της Εθνικής Αντιστάσεως. Εκτείνεται σε μία έκταση 2.000 τμ που νοικιάζει το ΑΠΘ και έχει διαμορφωθεί ένα πολύ σύγχρονο περιβάλλον εργασίας όπου κάνουν μάθημα μεταπτυχιακοί φοιτητές αλλά και τα εργαστήρια.
