Skip to main content

Το φεμινιστικό κίνημα της Θεσσαλονίκης τη δεκαετία του '80

Το ντοκιμαντέρ «Οι Κατίνες μου» θα προβληθεί σήμερα, Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης.

Θεσσαλονίκη, δεκαετία του '80. Είκοσι γυναίκες αγανακτούν με τις κυρίαρχες νόρμες, απόψεις και πεποιθήσεις της εποχής και αποφασίζουν να συσπειρωθούν, δημιουργώντας το φεμινιστικό κίνημα «Αυτόνομη Ομάδα Γυναικών Θεσσαλονίκης».

Με στόχο την καταπολέμηση της αδικίας εις βάρος των γυναικών και όραμα μία ισότιμη κοινωνία, οι γυναίκες αυτές - ως επί το πλείστον φοιτήτριες - ξεκινούν δράσεις και κινητοποιήσεις στην πόλη, που λίγο καιρό αργότερα θα βρουν ανταπόκριση από αρκετές περιοχές ανά την Ελλάδα.

Διαμαρτυρίες και πορείες σε δρόμους της Θεσσαλονίκης, η δημιουργία της SOS γραμμής για κακοποιημένες και βιασμένες γυναίκες που λειτουργούσε καθημερινά, η έκδοση του φεμινιστικού περιοδικού «Κατίνα» με 7 τεύχη και το 1ο Φεστιβάλ Γυναικών το 1987 είναι λίγες μόνο από τις πρωτοβουλίες που πήρε το φεμινιστικό κίνημα για να αγωνιστεί ενάντια σε πληθώρα στερεοτύπων.

Η «Αυτόνομη Ομάδα Γυναικών Θεσσαλονίκης» έδρασε για μία δεκαετία, από το 1985 έως το 1995 και στάθηκε απέναντι σε σεξιστικές πολιτικές που περιθωριοποιούσαν τις γυναίκες, σε άνισες αμοιβές εργασίας και άνισες ευκαιρίες εξέλιξης στον επαγγελματικό τομέα, σε βιασμούς που δεν καταγγέλλονταν, στην ενδοοικογενειακή βία και την παντελή έλλειψη δομών αντιμετώπισής της, στον αποκλεισμό των γυναικών από την πολιτική σκηνή και τον άνισο καταμερισμό των θέσεων στα δημόσια αξιώματα, στην παράνομη διακίνηση γυναικών, στον γλωσσικό σεξισμό, στην ανάθεση πολλαπλών ρόλων στη γυναίκα.



Μέλος του φεμινιστικού κινήματος η καθηγήτρια πλέον Βίλμα Μενίκη που ξετυλίγει το κουβάρι της ιστορίας της ομάδας, μέσα από προσωπικές αφηγήσεις, φωτογραφίες και άρθρα της εποχής στο ντοκιμαντέρ της «Οι Κατίνες μου» που θα προβληθεί σήμερα, Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης.

«Δεν ήμασταν τέλειες, ούτε απελευθερωμένες από όλα. Απελευθερωτικές όμως ήμασταν, γιατί αρθρώναμε δημόσια πια έναν απόλυτα φεμινιστικό λόγο σε μία πόλη όπου υπήρχαν δημόσια ελάχιστες φεμινιστικές δράσεις» αναφέρει η ίδια μιλώντας στη Voria.gr.

Η «Αυτόνομη Ομάδα Γυναικών Θεσσαλονίκης» αποτελεί κατά κάποιον τρόπο τη συνέχεια της ομάδας «Σπίτι Γυναικών» που εξέδιδε το περιοδικό «Γαία». Όταν αυτό έκλεισε, πολλές γυναίκες από το κίνημα αποφάσισαν να συσπειρωθούν εκ νέου και δημιούργησαν τη νέα αυτή ομάδα.

«Στηρίζαμε εμείς οι ίδιες την ομάδα οικονομικά, με τη μηνιαία μας συνδρομή, εκδίδαμε το περιοδικό με δικά μας έξοδα και το διανέμαμε οι ίδιες στα κεντρικότερα βιβλιοπωλεία της πόλης. Το διακινούσαμε και σε άλλες πόλεις της Ελλάδας, καθώς υπήρξαν φανατικές αναγνώστριες του περιοδικού και το περίμεναν. Πιεζόμασταν πάρα πολύ με το οικονομικό γιατί οι περισσότερες ήμασταν φοιτήτριες, με ελάχιστα έσοδα και πολλά έξοδα για την διατήρηση του χώρου. Ήταν όμως η προτεραιότητά μας» τονίζει η κ. Μενίκη.

Για την ίδια το ντοκιμαντέρ αποτελεί τον μοναδικό τρόπο να μεταδώσει στις νεότερες γενιές την αξία της ιστορίας της «Κατίνας», των είκοσι γυναικών που άλλαξαν τη ροή τόσο της προσωπικής τους ζωής όσο και της πόλης. «Διακαής πόθος μου είναι να εμπνευστούν νέες γυναίκες και άνδρες έτσι ώστε να μην τα παρατήσουν αλλά και να προάγουν την ισότητα που οραματίζονται. Όλα είναι δυνατά και εφικτά. Εξαρτάται από την πλήρη επίγνωση ότι δεν θα φτιάξουμε την τέλεια κοινωνία κι ούτε θα αφανίσουμε την πατριαρχία. Θα γίνουμε όμως η μικρή αλλαγή που θέλουμε να δούμε στις άλλες και στους άλλους. Δεν θα αλλάξουμε συθέμελα το σύστημα αλλά κι ούτε θα μας αλλάξει» εξηγεί και συμπληρώνει: «Είμαι καθηγήτρια εδώ και 18 χρόνια, ασχολούμαι πολύ ενεργά με την ενδοσχολική βία, με θέματα φύλου και εκπαίδευσης και γενικότερα με τη μη βίαιη επικοινωνία. Αυτό που συνειδητοποίησα είναι ότι οι ρίζες αυτής της ενασχόλησής μου είναι βαθιά συνυφασμένες με την εμπλοκή μου στο γυναικείο κίνημα».

Από το 1995 που διαλύθηκε η ομάδα, αρκετά μέλη της ξανασυναντήθηκαν το 2011 και ακολούθησαν ακόμη δύο συναντήσεις. Αυτό που διαπίστωσαν ήταν η πλήρης συνειδητοποίηση ότι η δράση τους στην κινηματική ομάδα τις επηρέασε όλες απόλυτα στην υπόλοιπη προσωπική και επαγγελματική τους ζωή.

Το ντοκιμαντέρ «Οι Κατίνες μου» θα προβληθεί σήμερα στις 17:50 στην αίθουσα Τζον Κασσαβέτης, στην Αποθήκη Γ' στο Λιμάνι.

Κεντρική φωτογραφία: Πορεία της ομάδας το 1986