Η τρέλα δεν πάει στα βουνά, είναι για τους ανθρώπους. Σωστά; Έτσι δεν λέει αιώνες τώρα η δημοφιλής ελληνική παροιμία;
Κάπως έτσι ο Άκης Πάνου δεν περιγράφει τον δικό του τρελό στο δημοφιλέστατο τραγούδι; «Ας τον τρελό στην τρέλα του / άστονε στ’ όνειρο του / τον κόσμο αυτό σιχάθηκε / κι έφτιαξε έναν δικό του». Ή στο άλλο κομμάτι που ο ίδιος συνθέτης περιγράφει: «Στο θολωμένο μου μυαλό / ο κόσμος είναι μια σταλιά / κάτι σκιές απ’ τα παλιά / και κάποιο πάθος μου τρελό». Τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια νεόκοπη φράση της πιάτσας που κωδικοποιεί την ελληνική κατάσταση: Ό,τι να 'ναι…
Όλα αυτά είναι καλά και άγια για το φαντασιακό και για τα ταξίδια του μυαλού. Μόνο που η πραγματικότητα έχει τους δικούς της νόμους. Ένας από τους λόγους για τους οποίους η χώρα μας, στα 200 περίπου χρόνια που υπάρχει σας ανεξάρτητο, εθνικό κράτος, δεν τα έχει πολυκαταφέρει, αφού όλα ορίζονται στο… περίπου, είναι ο εγωισμός και η ιδιοτέλεια των Ελλήνων, που οι ίδιοι βαφτίζουν… τρέλα ή -στο πιο επίσημο και τεχνοκρατικό – ιδιοτυπία. Κάτι που κατά βάση περιγράφει την αλλεργία τους να αποδεχθούν όποιοι θεσμικό πλαίσιο δεν τους κάνει τα γούστα.
Υπάρχει πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα από το μετρό της Θεσσαλονίκης; Ένα έργο που μοιραία θα αλλάξει ριζικά τη λειτουργικότητα της πόλης με την ουσιαστική αναβάθμιση των μαζικών μετακινήσεων. Ένα έργο, που -καλώς ή καλώς- ξεκίνησε πριν από 15 περίπου χρόνια, για να ολοκληρωθεί σε τέσσερα με έξι και ακόμη δεν έχουν γίνει παρά τα βασικά. Ένα έργο που έχει στοιχίζει πολλά -όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά κυρίως στους Ευρωπαίους φορολογούμενους- σε μια εποχή που τα λεφτά δεν περισσεύουν. Ένα έργο που πληγώνει, πλέον, τη Θεσσαλονίκη και την αγορά της και καταγράφει εκατοντάδες πραγματικά θύματα, κυρίως μικρές εμπορικές επιχειρήσεις που έβαλαν λουκέτο αθόρυβα πίσω από τις ψυχρές λαμαρίνες των εργοταξίων του, χωρίς κανείς να ενδιαφερθεί. Χωρίς να χυθεί ούτε ένα δάκρυ.
Το μετρό, λοιπόν, κινδυνεύει να μη γίνει ποτέ, κυρίως διότι η πολιτεία -ανεξαρτήτως κυβερνήσεως- δεν επιδεικνύει την αποφασιστικότητα που απαιτείται. Μια συνθήκη που υπήρξε για τα έργα των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας. Αλλά -θα σκεφτεί κανείς και με το δίκιο του- τότε το διακύβευμα ήταν η διεθνής εικόνα της χώρας κι ένα γεγονός παγκόσμιας εμβέλειας. Ενώ το μετρό της Θεσσαλονίκης ατυχώς αφορά μια μικρομεσαία ευρωπαϊκή πόλη με τον τίτλο της ελληνικής συμπρωτεύουσας, που πρωταγωνιστεί με επιτυχία στο τραγούδι του αείμνηστου φίλου Μανόλη Ρασούλη «Στον καθρέφτη σου κοιτιέσαι / κι από μόνη σου αγαπιέσαι». Μια πόλη που στα εκατό και κάτι χρόνια από την ενσωμάτωσή της στον εθνικό κορμό ακόμη αναζητά ταυτότητα και ρόλο. Η μοίρα, λοιπόν, της Θεσσαλονίκης -ενδεχομένως ελλείψει σοβαρών συμφερόντων που επιβάλλουν το νόμο τους- είναι να συνθλίβεται ανάμεσα στις μυλόπετρες μικροπολιτικών σκοπιμοτήτων και επαγγελματικών συντεχνιών, που λαμβάνουν υπόψιν τους θεσμικά όργανα και δικαστήρια κατά το δοκούν. Δηλαδή εάν συμφέρει τις επιδιώξεις τους και τις απόψεις τους ή όχι.
Για το μετρό της Θεσσαλονίκης το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο κλήθηκε να γνωματεύσει περισσότερες από μία φορές. Ό,τι κι αν είπε έγινε δεκτό εν μέρει, δηλαδή από αυτούς που η άποψη τους συνέπιπτε με τη δική τους. Το ίδιο και με το Συμβούλιο της Επικρατείας. Το αποτέλεσμα, βέβαια, στο τέλος είναι το ίδιο: το έργο είναι κολλημένο χρόνια ολόκληρα, επειδή αφενός κάποιοι δεν θέλουν να ολοκληρωθεί επί των ημερών εξουσίας των πολιτικών τους αντιπάλων και αφετέρου κάποιοι άλλοι βλέπουν τα παρόν και το μέλλον να κερδίζουν μια μάχη από το παρελθόν, αλλά αυτό δεν τους συμφέρει επαγγελματικά και επιστημονικά. Άλλωστε η πρόσοδος από τα επιτεύγματα των προγόνων, που -ως γνωστόν- έδωσαν τα φώτα στην ανθρωπότητα (!), είναι το αγαπημένο σπορ των νεοέλλήνων, οι οποίοι σε ότι αφορά τη σύγχρονη ιστορία έχουν κυρίως να επιδείξουν πολιτικούς διχασμούς, κλεπτοκρατίες και οικονομικές χρεοκοπίες.
Για τους πολίτες της Θεσσαλονίκης οι λεπτομέρειες δεν έχουν σημασία. Ή έχουν μικρή σημασία. Εκείνο που μετράει για κάποιον που καθημερινά αγωνίζεται να φτάσει στη δουλειά του ή να πάει στον γιατρό είναι το αποτέλεσμα. Ψηφίζουν σε εθνικό και τοπικό επίπεδο για να λύνουν τα θέματα οι ασκούντες την εξουσία και οι ειδικοί, εν προκειμένω κυρίως οι μηχανικοί και οι οικονομολόγοι, αφού -επίσης ως γνωστόν- τα λεφτά δεν είναι άπειρα, τελειώνουν. Δεν ψηφίζουν ούτε για να παραμένουν ανοιχτά τα θέματα, ούτε για να στήνονται επάνω σε ανοιχτές πληγές πολιτικές και επαγγελματικές καριέρες ή ψυχαναλυτικές συνεδρίες. Κι επειδή πολύ στο τραγούδι το έριξε αυτό το κείμενο, ένα στίχος του Σαββόπουλου για το τέλος, σπέσιαλ αφιερωμένος σε όσους το αισθάνονται, ακόμη κι αν δεν το ομολογούν: «Η ζωή αλλάζει δίχως να κοιτάζει / τι δική σου μελαγχολία / κι έρχεται η στιγμή για ν’ αποφασίσεις / με ποιους θα πας και ποιύς θα αφήσεις».
ΥΓ. Αυτή την περίοδο -ίσως για πρώτη φορά- πολλές εξουσίες εθνικές και τοπικές δείχνουν να συμφωνούν στη λύση που βρέθηκε για τον σταθμό της Βενιζέλου. Φυσικά δεν υπάρχει ομοφωνία, ενώ το Συμβούλιο της Επικρατείας και η Βουλή λειτουργούν για να υποδέχονται προσφυγές και καταγγελίες, αλλά υπάρχει διαμορφωμένη σαφής πλειοψηφία. Για να δούμε…