Skip to main content

Το πρόβλημα με τα πανεπιστήμια είναι ότι δεν υπάρχει δράση, υπάρχει μόνον αντίδραση

Πολιτεία και ακαδημαϊκή κοινότητα έχουν χρέος να συνεννοηθούν ώστε τα ελληνικά πανεπιστήμια να γυρίσουν επιτέλους σελίδα.

Στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο εξελίσσεται κλεφτοπόλεμος μεταξύ Ελληνικής Αστυνομίας και ομάδας υποτιθέμενων αντιεξουσιαστών οι οποίοι αναζητούν νέα έδρα εντός του campus, μετά την εκκένωση στο "στέκι του Βιολογικού". Σε απάντηση οι αντιεξουσιαστές κατέλαβαν εργαστήριο της Φαρμακευτικής και όταν εκδιώχθηκαν και από κει, επιχείρησαν να καταλάβουν το χώρο όπου στεγάζονται οι γραμματείες της Σχολής Θετικών Επιστημών. Παράλληλα, εκτόξευσαν απειλές σε βάρος του πρύτανη Νίκου Παπαϊωάννου, κολλώντας κηδειόχαρτα με τη φωτογραφία του, εντός και εκτός πανεπιστημίου.

Τα ίδια και χειρότερα, συμβαίνουν το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών (πρώην ΑΣΟΕΕ). Κουκουλοφόροι ξυλοφορτώνουν καθηγητή εν ώρα μαθήματος, μαζί και φοιτητές οι οποίοι προσέτρεξαν σε βοήθεια. Άλλοι (ή μπορεί και οι ίδιοι, ποιος ξέρει...) επιχείρησαν να γκρεμίσουν τοίχο για να στήσουν το δικό τους στέκι. Καθηγητές του ιδρύματος κατηγορούνται για βαρύτατα αδικήματα τοκογλυφίας, παιδεραστίας, αλλά συνεχίζουν να ασκούν τα ακαδημαϊκά τους καθήκοντα κ.ο.κ.

Περιστατικά σαν κι αυτά ασφαλώς δεν περιποιούν τιμή για τα ελληνικά πανεπιστήμια. Ούτε βεβαίως, απηχούν την πραγματική εικόνα τους. Όμως δεν παύουν να αποτελούν σοβαρές και χρόνιες παθογένειες τις οποίες κυβερνήσεις και πρυτανικές αρχές τις προσπερνούν φοβούμενες να αναλάβουν το πολιτικό κόστος της ριζικής θεραπείας τους. Διότι το πρόβλημα δεν λύνεται με σποραδικές ανακοινώσεις καταδίκης των βίαιων πράξεων και συμπαράστασης στα κατά περίπτωση θύματα.

Οι βιαιοπραγίες, οι προπηλακισμοί και οι απειλές όπως η πρόσφατη κατά του πρύτανη του ΑΠΘ, με αφορμή την εκκαθάριση μιας εκκρεμότητας δεκαετιών που αφορούσε στο "στέκι του Βιολογικού", οι οποίες εκπορεύονται από τις γνωστές περιθωριακές ομάδες, είναι ασφαλώς καταδικαστέες. Κατά τρόπο απερίφραστο και χωρίς "ναι μεν αλλά...". Ωστόσο, το ουσιαστικό πρόβλημα είναι άλλο και έχει να κάνει με το τι είδους πανεπιστήμια θέλουμε. Το "στέκι του Βιολογικού" ήταν από τα τελευταία απομεινάρια μιας πρακτικής που άρχισε να εμφανίζεται στα πανεπιστήμια προς τα τέλη της δεκαετίας του '80, όταν η έντονη πολιτικοποίηση των πρώτων μεταδικτατορικών χρόνων άρχισε να ξεφτίζει, παραχωρώντας σταδιακά τη θέση της σε πιο "μοναχικές", "εσωστρεφείς" πολιτικές αναζητήσεις.

Το "στέκι του Βιολογικού", όπως και άλλοι αντίστοιχοι χώροι στο Πολυτεχνείο και αλλού, αποτέλεσαν το θερμοκήπιο αυτών των νέων αναζητήσεων, με πολιτικά υποκείμενα διάφορες ομάδες οι οποίες έσπευσαν να καλύψουν το πολιτικό κενό που δημιουργήθηκε από τη σταδιακή αποδρομή των κυρίαρχων φοιτητικών παρατάξεων. Αρχικά το εγχείρημα παρουσίαζε ενδιαφέρον. Στους χώρους αυτούς διοργανώνονταν ενδιαφέρουσες συζητήσεις και γίνονταν και κάποιες αξιόλογες εκδηλώσεις. Ωστόσο, στην πορεία, τα "στέκια" αξιοποιήθηκαν από άλλους για αλλότριους σκοπούς. Εξελίχθηκαν σε άβατο και από χώροι "προβληματισμού" και πολιτικών αναζητήσεων, μετατράπηκαν σε ορμητήρια ομάδων οι οποίες με τρόπο βίαιο επιχειρούν να θέσουν τη δική τους ατζέντα όσον αφορά τις εξελίξεις στο πανεπιστήμιο.

Είτε από αδιαφορία είτε από ατολμία η ακαδημαϊκή κοινότητα τους ανέχονταν, αν δεν τους στήριζε κιόλας για λόγους προσωπικής ιδιοτέλειας. Κι εδώ ακριβώς βρίσκεται μία από τις σημαντικότερες αιτίες του προβλήματος. Όσοι πιστεύουν ότι το πρόβλημα θα λυθεί με μιας, μόλις η λεγόμενη πανεπιστημιακή αστυνομία κάνει την εμφάνισή της θα διαπιστώσουν ότι απατώνται. Το βάρος της επίλυσης πέφτει πρωτίστως στις πλάτες της ίδιας της ακαδημαϊκής κοινότητας. Κυρίως σε αυτούς οι οποίοι έχουν την ευθύνη διοίκησης των πανεπιστημίων, δηλαδή στις αρμόδιες πρυτανικές αρχές ή όποιες άλλες θεσπιστούν στο μέλλον, όπως ενδεχομένως τα Συμβούλια Διοίκησης.

Από τα ελληνικά πανεπιστήμια δεν λείπουν οι καλοί επιστήμονες. Απόδειξη ότι είναι πολλοί εκείνοι οι οποίοι αποκομίζουν διεθνείς διακρίσεις, κυρίως για το ερευνητικό τους έργο. Όμως οι διακρίσεις αυτές είναι κατά βάση αποτέλεσμα προσωπικής αυτενέργειας παρά μιας συλλογικής, μεθοδικής προσπάθειας, ενταγμένης σε ένα σαφές και συγκεκριμένο ακαδημαϊκό πλαίσιο. Αυτό είναι που λείπει από τα πανεπιστήμια.

Είναι κοινό μυστικό ότι η ανώτατη εκπαίδευση χρειάζεται αναδιοργάνωση σε όλα τα επίπεδα. Από τον ακαδημαϊκό χάρτη της χώρας, με το συμμάζεμα των εκατοντάδων πανεπιστημιακών τμημάτων, διασκορπισμένων ανά την επικράτεια και την ταυτόχρονη επανίδρυση της τεχνολογικής εκπαίδευσης, έως το νέο τρόπο διοίκησης των πανεπιστημίων. Πολιτεία και ακαδημαϊκή κοινότητα έχουν χρέος να συνεννοηθούν ώστε τα ελληνικά πανεπιστήμια να γυρίσουν σελίδα, να κλείσουν τον παρατεταμένο μεταπολιτευτικό κύκλο τους για να περάσουν επιτέλους στον επόμενο.