Το μικρό μαύρο αυτοκίνητο σταμάτησε στο φανάρι της Λεωφόρου Νίκης, λίγο πριν από τον Λευκό Πύργο. Ήταν βαθιά μεσάνυχτα, πολύ μετά τα μεσάνυχτα. Η ώρα ήταν 2.30΄, ίσως 3.30΄. Προχωρημένο φθινόπωρο, με αέρα κι εκείνη τη… μυστήρια βροχή της Θεσσαλονίκης. Ίσως γι’ αυτό τα αυτοκίνητα στους δρόμους της πόλης είναι ελάχιστα. Ο οδηγός σκύβει πάνω από το ηχητικό συγκρότημα και βάζει ένα cd στη θυρίδα. Από τα ηχεία οι Beatles τραγουδούν το «Yesterday, all my troubles seemed so far away» (Χθες, όλα τα προβλήματα μου φαινόταν τόσο μακριά).
Βασιλικό θέατρο, άγαλμα Καραμανλή, Μακεδονία Παλάς. Το «Yesterday» επιστρέφει στον αέρα, αυτή τη φορά με τη ζεστή φωνή του αιώνιου Φράνκ Σινάτρα. «Now it looks as though they're here to stay / Oh, I believe in yesterday» (Τώρα φαίνεται σαν να είναι εδώ για να μείνουν / Ω, πιστεύω στο χθες).
Ποσειδώνιο, Μέγαρο Μουσικής, οδός Θεμιστοκλή Σοφούλη. Το μικρό μαύρο αυτοκίνητο δείχνει να πηγαίνει από μόνο του. Σα να ξέρει το δρόμο.
Ναυτικός όμιλος, Παλατάκι, οδός Νικολάου Πλαστήρα, μαρίνα Ν. Κρήνης. Η κίνηση παραμένει ανύπαρκτη. Στα ηχεία ο Έλβις Πρίσλεϊ τραγουδάει τη μελωδία του Πολ Μακάρντεϊ. «Suddenly, I' m not half the man I used to be» (Ξαφνικά, δεν είμαι καν μισός ο άνθρωπος που ήμουν).
Πρώην νοσοκομείο Παναγία, Χαβάι, στροφή αριστερά, στροφή δεξιά, Μιστράλ. Η μελωδία του «Yesterday» επιμένει. Αυτή τη φορά είναι ο αξεπέραστος Τομ Τζόουνς που τραγουδάει «There's a shadow hanging over me / Oh, yesterday came suddenly» (Υπάρχει μια σκιά που κρέμεται από πάνω μου / Ω, το χθες ήρθε ξαφνικά).
Η πορεία συνεχίζεται σε ευθεία γραμμή. Ακολουθεί στροφή δεξιά προς τη θάλασσα. Αδιέξοδο, υποχρεωτική πορεία αριστερά. Θερμαϊκός, Μαϊάμι, υποχρεωτική στροφή δεξιά και πάλι αριστερά. Θάλασσα. Ο Νίλ Ντάιμοντ στα ηχεία, βραχνός και σπαρακτικός. « Why she had to go I don't know she wouldn't say / I said something wrong, now I long for yesterday» (Γιατί έπρεπε να φύγει δεν ξέρω, εκείνη δεν θα έλεγε / Είπα κάτι λάθος, τώρα αναπολώ το χθες).
Το αυτοκίνητο σταματάει σε ένα άνοιγμα δίπλα στη θάλασσα της Μίκρας. Χειρόφρενο, σβήσιμο μηχανής. Ο οδηγός βγαίνει, σχεδόν εξαϋλωμένος και κοιτάζει τη θάλασσα. To cd παίζει ακόμη και ο ήχος βγαίνει από τα ανοιχτά παράθυρα. Το «Yesterday».
Ο Ρέι Τσαρλς τραγουδάει παίζοντας πιάνο, φορώντας λευκό σακάκι και μαύρα γυαλιά. «Yesterday, love was such an easy game to play / Now I need a place to hide away / Oh, I believe in yesterday». (Χθες, η αγάπη ήταν ένα τόσο εύκολο παιχνίδι να παίζω / Τώρα χρειάζομαι μέρος για να κρυφτώ / Ω, πιστεύω στο χθες). Στα επόμενα 20 λεπτά η μελωδία του τραγουδιού εξακολουθεί να ακούγεται δίπλα στη θάλασσα. Εμπλουτισμένη με τον ήχο των κυμάτων που σκάνε στην παραλία. Η Μάριαν Φέιθφουλ, ο Ματ Μονρό, η Σίρλεϊ Μπάσεϊ, ο Πέρι Κόμο και άλλες πασίγνωστες ή λιγότερο γνωστές φωνές τραγουδούν το ίδιο κομμάτι. «Yesterday». Κοινό σημείο ο απόλυτος σεβασμός στη μελωδία και τη… γεωμετρία του τραγουδιού.
Ο οδηγός με το βλέμμα θολό προς τον ορίζοντα ακούει άλλοτε προσεκτικά και άλλοτε ασυναίσθητα το ίδιο τραγούδι, το «Yesterday», από το χειροποίητο cd που του έφτιαξε σε ανύποπτο χρόνο ένας φίλος. Προσπαθεί να κρυφτεί μέσα στην ασάφεια της μελωδίας, που κρατάει λίγο, κάτι παραπάνω από δύο λεπτά και την απλότητα των στίχων, που μοιάζουν γραμμένοι για παιδικό τραγούδι. Θέλει να ξεχάσει. Ή μήπως το αντίθετο; Αγωνίζεται να θυμάται. Ένα βλέμμα, μια κίνηση, την αύρα της. Οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος. Σαν ένα ανέκδοτο που έλεγαν παλιά στην Αθήνα οι θεατράνθρωποι. Ότι «το θέατρο Μνήμης, στεγάζεται στην οδό Λήθης». Ένα νόμισμα ο κάθε έρωτας. Ο κάθε χωρισμός. Οι αναμνήσεις, που έρχονται και φεύγουν. Άνθρωποι και καταστάσεις που γράφουν μέσα μας, ακόμη κι όταν το μυαλό τα ξεπερνάει. Η αξία του χθες σε έναν κόσμο που θέλει να ζήσει το σήμερα και σχεδιάζει το αύριο.
Η υπογράμμιση αυτής της αμφισημίας ήρθε χρόνια μετά από την Ελληνίδα ποιήτρια Λένα Παππά και το δικό της «Παλιά καλοκαίρια», που έκαναν τραγούδι οι Αδελφοί Κατσιμίχα, ο Χάρης και ο Πάνος.
«Καρπίζουν μέσα μου παλιά καλοκαίρια /
ανάβουνε βλέμματα αλλοτινά /
θροΐζουν αγγίγματα. /
Τίποτα, τίποτα δε χάθηκε στ’ αλήθεια /
όλα είναι εδώ. /
Μια σπίθα μόνο ανάβει πυρκαγιές /
στις θημωνιές της μνήμης. /
Κι αν η ελπίδα το μέλλον συντηρεί /
η μνήμη τρέφει το παρόν /
το παρελθόν μας δικαιώνοντας. /
Γιατί ότι υπήρξε μια φορά /
δε γίνεται να πάψει να έχει υπάρξει».
ΥΓ. Είναι το «Yesterday» των Μπητλς –για την ακρίβεια του Πολ Μακάρτνεϊ που το έγραψε και το τραγουδάει, καθώς είναι το πρώτο κομμάτι στο οποίο δε συμμετέχει κανένα άλλο μέλος του γκρουπ- το δημοφιλέστερο τραγούδι του 20ου αιώνα, ίσως και μέχρι σήμερα; Αν κρίνουμε από τις περίπου 2.200 επίσημες διασκευές του, την άποψη κριτικών και ακροατών του BBC Radio 2, αλλά και την πρώτη θέση στις σχετικές λίστες του περιοδικού Rolling Stone και του μουσικού δικτύου MTV, τότε ναι, το «Yesterday» είναι το πιο αγαπητό και σημαντικό τραγούδι των προηγούμενων 100 χρόνων. Κάτι που είναι απόλυτα συμβατό με το γεγονός ότι οι Μπιτλς είναι για πολλούς ανάμεσά μας η κορυφαία έκφραση της ποπ και ροκ μουσικής. Γι’ αυτό η εμβέλεια τους ξεπέρασε κάθε προηγούμενο στον πλανήτη και η επιρροή τους στο ακροατήριο εξακολουθεί να είναι μεγάλη, παρά το ότι ως σχήμα δεν υπάρχουν εδώ και 50 χρόνια!
Η μελωδία του «Yesterday» γράφτηκε στην Αγγλία, στις αρχές του 1965. Ο Πολ την ονειρεύτηκε και για να τη σώσει σηκώθηκε μέσα στη νύχτα, την έπαιξε στο πιάνο και την ηχογράφησε. Ευτυχώς. Τα λόγια έχουν κάτι από Ατλαντικό, αφού γράφτηκαν το ίδιο καλοκαίρι στην Πορτογαλία, όπως ο Πολ και η τότε φίλη του έκαναν διακοπές στη βίλα του κιθαρίστα των Shadows Μπρους Γουέλτς.
ΥΓ2. Ο αξέχαστος Λουκιανός Κηλαηδόνης, ο οποίος περισσότερο από δημιουργός ήταν και οξυδερκής παρατηρητής των θεμάτων της μουσικής πίστευε ότι τρεις υπήρξαν οι μεγάλοι τραγουδοποιοί του 20ου αιώνα στον πλανήτη Γη. Χωρίς αξιολογική σειρά: Ο Ίρβιν Μπέρλιν, που μεταξύ άλλων έγραψε το White Christmas, o δικός μας Μάνος Χατζιδάκις και ο Πολ Μακάρτνεϊ, όχι μόνο για το «Yesterday», αλλά για όλα τα αθάνατα τραγούδια των Μπίτλς.