Τον Ιούνιο του 1991 ο πόλεμος επέστρεψε στην Ευρώπη για πρώτη φορά μετά τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου το 1945. Γιουγκοσλαβικά τανκς στράφηκαν εναντίον όσων θεωρούνταν «αποστάτες» στη Σλοβενία. Και αυτή ήταν μόνο το προοίμιο της πραγματικής καταστροφής που θα ερχόταν με τις πολλαπλές συρράξεις στο έδαφος της πρώην Γιουγκοσλαβίας.
Όταν οι Γιουγκοσλαβικές Δημοκρατίες της Σλοβενίας και της Κροατίας διακήρυξαν την ανεξαρτησία τους, σαν σήμερα, στις 25 Ιουνίου 1991, ο λαός ενθουσιάστηκε. Η ατέρμονη σύγκρουση για μια πραγματική μεταρρύθμιση της σοσιαλιστικής Γιουγκοσλαβίας, η διαρκής αίσθηση ότι η ηγεσία στη γιουγκοσλαβική και σερβική πρωτεύουσα, στο Βελιγράδι, παραβίαζε τα συμφωνηθέντα, εξαπατούσε και καταπίεζε, όλα αυτά έδειχναν να έχουν τελειώσει. Η Σλοβενία έδειχνε υπερήφανη που πέτυχε την ανεξαρτησία της ειρηνικά και δημοκρατικά. Αλλά αυτή δεν έγινε αποδεκτή από το Βελιγράδι.
Ο πρόεδρος της Σερβίας, Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς, ήταν από καιρό εκείνος που λάμβανε τις αποφάσεις σε ομοσπονδιακό επίπεδο. Ακολουθώντας τον δικό του τρόπο, τα τανκς του ισχυρού Γιουγκοσλαβικού Λαϊκού Στρατού (JNA) κατέλαβαν στρατηγικά σημεία στη Σλοβενία. Η αρχική ευφορία των Σλοβένων έδωσε στη θέση της στο σοκ. Αλλά αυτό δεν οδήγησε σε παράλυση: «Το αρχικό κύμα υπερηφάνειας γρήγορα μετατράπηκε σε οργή», θυμάται ο τότε σλοβένος πρόεδρος Μίλαν Κούτσαν σε συνέντευξή του στο γερμανικό πρακτορείο Τύπου στη Λιουμπλιάνα. «Αυτή η οργή εδραίωσε την αποφασιστικότητα, ώστε να οργανωθεί η αντίσταση».
Ο Κούτσαν, σήμερα 80 ετών, είναι ο τελευταίος επιζών εκ των πρώην προέδρων των επιμέρους γιουγκοσλαβικών δημοκρατιών που έπαιξαν έναν κομβικό ρόλο στις δραματικές εξελίξεις της εποχής εκείνης. «Ήμασταν έκπληκτοι πόσο γρήγορα συνέβησαν όλα. Αλλά δεν ήμασταν και εντελώς απροετοίμαστοι», προσθέτει. Ως μέλος που έφτασε να γίνει αρχηγός του κόμματος στη Σλοβενία, υποστήριζε τέλη της δεκαετίας του ’80 τα αιτήματα της σλοβενικής αντιπολίτευσης για μια δημοκρατική μεταρρύθμιση του σοσιαλιστικού συστήματος. Ταυτόχρονα, σημειώνει πως γνώριζε τη λογική των Κομμουνιστών στο Βελιγράδι και την νοοτροπία τους σε ζητήματα εξουσίας.
Ο απολογισμός του πολέμου
Τελικά, ο πόλεμος της Σλοβενίας εξελίχθηκε σχετικά ομαλά. Οι απώλειες για τον Γιουγκοσλαβικό Λαϊκό Στρατό ήταν 44 νεκροί, ενώ από σλοβενικής πλευράς, 18 νεκροί. Επιπλέον, 12 ξένοι - συμπεριλαμβανομένων και δυο Αυστριακών δημοσιογράφοι - έχασαν τη ζωή τους. Το τέλος του πολέμου μετά από δέκα ημέρες επέφερε τελικά η διπλωματική παρέμβαση της τότε Ευρωπαϊκής Κοινότητας (ΕΚ).
Στις 7 Ιουλίου υπογράφηκε στο κροατικό νησί Μπριόνι συμφωνία για ανακωχή και η τρίμηνη αναστολή της ανεξαρτησίας της Σλοβενίας, ενώ τέλος του Οκτωβρίου εγκατέλειψαν τη χώρα και οι τελευταίοι στρατιώτες του Γιουγκοσλαβικού Στρατού.
Γκρέγκορ Μάγερ (dpa)
Επιμέλεια: Χρύσα Βαχτσεβάνου
Πηγή: Deutsche Welle