Μετά το πρώτο κύμα της πανδημίας του κορωνοϊού, πολλές χώρες του κόσμου έχουν αρχίσει να μειώνουν τα περιοριστικά μέτρα και να ανοίγουν σιγά σιγά την οικονομική και την κοινωνική δραστηριότητα.
Σε μια νέα δημοσιογραφική έρευνα, η διαΝΕΟσις εξέτασε πώς άλλες χώρες του κόσμου χαλαρώνουν σταδιακά τα περιοριστικά μέτρα. Στα σχέδιά τους εμφανίζονται τόσο μια σειρά από κοινές πρακτικές, όσο και κάποιες σημαντικές διαφοροποιήσεις. Σε γενικές γραμμές, όμως, το "άνοιγμα" μιας χώρας μετά το "lockdown" περιλαμβάνει παντού τις εξής φάσεις/πακέτα μέτρων:
Σταδιακό άνοιγμα της οικονομικής και οικονομικής δραστηριότητας (καταστήματα, σχολεία κλπ,), που περιλαμβάνει και τα ατομικά μέτρα ασφάλειας και συμπεριφοράς των πολιτών, και τις καμπάνιες ενημέρωσης των πολιτών.
Μέτρα για την διεξαγωγή εξετάσεων στον πληθυσμό.
Μέτρα για την απομόνωση των κρουσμάτων και την ιχνηλάτηση των επαφών τους.
Ειδικά μέτρα για την προστασία του νοσηλευτικού και του ιατρικού προσωπικού, και για την ενίσχυση του συστήματος υγείας.
Το τι ανοίγει πρώτα (και σε ποιο βαθμό) είναι ένα σημείο στο οποίο εμφανίζονται πολλές και σημαντικές διαφορές ανά τον κόσμο, αναφέρει η έρευνα της διαΝΕΟσις. Οι διαφορές αυτές έχουν σχέση, αφενός με τις προτεραιότητες και τις ιδιαιτερότητες κάθε χώρας - ακόμα και με πολιτισμικά, κοινωνικά και οικονομικά χαρακτηριστικά - αλλά και με τη μορφή του "lockdown" που είχε εφαρμοστεί προηγουμένως. Για παράδειγμα, στη Νότια Κορέα (η οποία είχε και την εμπειρία της επιδημίας του ιού MERS το 2015) ποτέ δεν εφαρμόστηκε πλήρης καραντίνα -έγιναν εκεί ακόμα και εθνικές εκλογές (!)- και ένα μεγάλο μέρος της οικονομικής (κυρίως) δραστηριότητας συνεχίστηκε κανονικά καθ’ όλη τη διάρκεια της κρίσης. Αντίθετα, σε χώρες όπως η Ελλάδα ή η Γαλλία τα περιοριστικά μέτρα ήταν αυστηρά και εκτεταμένα. Το πώς βγαίνουν οι χώρες από την καραντίνα φαίνεται να σχετίζεται σημαντικά και με το πώς μπήκαν.
Παντού, όμως, η οικονομική και η κοινωνική δραστηριότητα επιστρέφει με αξιοσημείωτους περιορισμούς. Στην πόλη Γουχάν της Κίνας, από όπου ξεκίνησε η επιδημία, τα περισσότερα εργοστάσια έχουν ανοίξει ξανά, αλλά χρησιμοποιώντας αυστηρούς κανόνες για τους εργαζομένους, νέα χωρίσματα στις θέσεις εργασίας και στις καφετέριες, τακτική θερμομέτρηση όλων (όσοι έχουν πάνω από 37,3 απαγορεύεται να μείνουν στη δουλειά) και άλλα επιμέρους μέτρα. Σε όλες τις χώρες υπάρχουν νέες προδιαγραφές ασφαλείας για τις μετακινήσεις με μέτρα μαζικής μεταφοράς, περιορισμοί στη λειτουργία εστιατορίων και πολυκαταστημάτων.
Σε κάποια από τα ομόσπονδα κρατίδια της Γερμανίας άνοιξαν πρώτα τα καταστήματα με εμβαδό μικρότερο των 800 τ.μ. και μόνο συγκεκριμένων κατηγοριών (βιβλιοπωλεία, αντιπροσωπείες αυτοκινήτων, καταστήματα με ποδήλατα), πράγμα που οδήγησε ακόμα και σε μηνύσεις από ιδιοκτήτες μεγαλύτερων καταστημάτων. Στην Τσεχία, τα μικρά μαγαζιά λειτουργούν ήδη από τις 9 Απριλίου, ενώ από τις 27 Απριλίου λειτουργούν και τα πιο μεγάλα. Στη Σλοβακία, τα μικρά μαγαζιά, έως 300 τμ., άνοιξαν στις 20 Απριλίου. Μόνο στις χώρες της Ευρώπης, οι στρατηγικές διαφέρουν αρκετά: δεν υπάρχει κοινή προσέγγιση ως προς το πότε μπορεί να γίνει αυτό και (παρότι συστήνεται ευρέως η χρήση της μάσκας) ακριβώς με ποιες προφυλάξεις. Αν κάποιος ανοίξει το βλέμμα του πέρα από την Ευρώπη γίνεται ακόμα πιο δύσκολο να βγάλει ένα συμπέρασμα.
Αυτή η έλλειψη σαφούς εικόνας γύρω από το ποια είναι η σωστή στρατηγική φαίνεται ξεκάθαρα από το θέμα των σχολείων. Στη Δανία και τη Νορβηγία, για παράδειγμα, πρώτα άνοιξαν οι παιδικοί σταθμοί και τα δημοτικά σχολεία. Το ίδιο θα γίνει και στη Γαλλία από τις 11 Μαΐου, ενώ και στο Ηνωμένο Βασίλειο, όπου το άνοιγμα των σχολείων προγραμματίζεται για τις αρχές Ιουνίου, προτεραιότητα θα έχουν οι μικρές τάξεις.
Όμως, τα σχολεία δεν ανοίγουν με τις προδιαγραφές και τους κανόνες που είχαν πριν. Στη Νορβηγία άνοιξαν πρώτα τους παιδικούς σταθμούς (όταν διαπιστώθηκε ότι η διάδοση του ιού είχε τεθεί υπό έλεγχο) για λόγους κόστους. Οι Νορβηγοί υπολόγισαν ότι το κλείσιμο της προσχολικής αγωγής και του δημοτικού έχει το μεγαλύτερο κόστος στην οικονομία από όλα τα μέτρα της καραντίνας. Εκεί, το σχέδιο προβλέπει ότι τα παιδιά θα είναι χωρισμένα σε μικρότερες τάξεις-ομάδες. Τα τρίχρονα σε ομάδες των τριών, τα μεγαλύτερα παιδιά σε ομάδες των έξι, με έναν εκπαιδευτικό υπεύθυνο για την κάθε ομάδα. Στη Δανία, μετά τις πρώτες δύο εβδομάδες επαναλειτουργίας των παιδικών σταθμών και των δημοτικών σχολείων, το R0, δηλαδή ο αριθμός εκείνων στους οποίους υπολογίζεται ότι μεταδίδει τον ιό ένα επιβεβαιωμένο κρούσμα, αυξήθηκε από 0,6 σε 0,9.
Βεβαίως, άλλες χώρες επέλεξαν το αντίστροφο: στη Γερμανία και στην Ελλάδα θα ανοίξουν πρώτα οι τελευταίες βαθμίδες της υποχρεωτικής εκπαίδευσης, με σκοπό να μη ματαιωθούν οι εξετάσεις. Από την άλλη πλευρά, στην Ιταλία έχει ήδη ανακοινωθεί ότι τα σχολεία θα παραμείνουν κλειστά μέχρι τις διακοπές του καλοκαιριού και θα ανοίξουν ξανά το Σεπτέμβριο.
Τι έγινε στη Νότια Κορέα, που κατά τα άλλα κράτησε την οικονομία της περισσότερο ανοιχτή; Εκεί τα σχολεία, αντίθετα με μεγάλο μέρος της οικονομικής δραστηριότητας, έμειναν κλειστά σε όλη τη διάρκεια της κρίσης, και μόλις από τις 15 Απριλίου άρχισαν υποχρεωτική online διδασκαλία.
Διαβάστε αναλυτικά την έρευνα της διαΝΕΟσις εδώ
Παράλληλα, στο πλαίσιο αυτό, ο φορέας διοργανώνει δημόσια διαδικτυακή συζήτηση με τίτλο «Δαμάζοντας Την Ύφεση: Αδιέξοδα, Προκλήσεις Kαι H Ευρωπαϊκή Απάντηση» τη Δευτέρα 11 Μαΐου στις 19.00, με αφορμή τις συζητήσεις για την ευρωπαϊκή απάντηση στη μεγάλη οικονομική κρίση που αναμένεται να πλήξει τις οικονομίες των κρατών-μελών.
Ποια θα είναι η επόμενη μέρα για την ελληνική οικονομία; Ποια θα είναι η αντίδραση της Ευρωπαϊκής Ένωσης στη μεγαλύτερη κρίση της μεταπολεμικής περιόδου; Ποιοι τομείς θα πρέπει να στηριχθούν, με ποιους πόρους, και ποια εργαλεία έχει ενεργοποιήσει ήδη η Ε.Ε. στην κοινή προσπάθεια για την αντιμετώπιση της κρίσης; Απαντήσεις σε αυτές αλλά και σε άλλες (και δικές σας) ερωτήσεις θα προσπαθήσουν να δώσουν οι:
Νίκος Χριστοδουλάκης, Καθηγητής Οικονομικής Ανάλυσης στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Μαρία Δεμερτζή, Αναπληρώτρια Διευθύντρια του Ινστιτούτου Bruegel στις Βρυξέλλες
Γιώργος Παγουλάτος, Καθηγητής Ευρωπαϊκής Πολιτικής και Οικονομίας στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Γενικός Διευθυντής του ΕΛΙΑΜΕΠ και μέλος του Advisory Board της διαΝΕΟσις
Τη συζήτηση θα συντονίσει ο Διευθυντής Περιεχομένου της διαΝΕΟσις Θοδωρής Γεωργακόπουλος.
Για να την παρακολουθήσετε, μπορείτε να δηλώσετε συμμετοχή εδώ