Skip to main content

Αντιπλημμυρική θωράκιση Θεσσαλονίκης: Από τα... χαρτιά επιτέλους στην πράξη

Η Θεσσαλονίκη θωρακίζεται σταδιακά από τις πλημμύρες, αλλά όχι από φέτος... Λαχαναγορά, Καλαμαριά και δυτική Θεσσαλονίκη επιτέλους προστατεύονται.

Επειδή κατ' επανάληψη έχω ασκήσει κριτική σχετικά με την αντιπλημμυρική θωράκιση της Θεσσαλονίκης, την οποία θεωρώ εξαιρετικά σημαντικό ζήτημα βιωσιμότητας και ανθεκτικότητας της περιοχής, πρέπει να επισημάνω και τα θετικά όταν αυτά γίνονται.

Είναι γνωστό εδώ και δεκαετίες ότι για να προστατευτεί από τα πλημμυρικά φαινόμενα η ευρύτερη Θεσσαλονίκη απαιτούνται έργα και παρεμβάσεις εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ. Επίσης είναι γνωστό ότι χρειάζονται πολλά χρόνια για να ολοκληρωθούν τα σημαντικά αντιπλημμυρικά έργα, ενώ η περιοχή απέκτησε δια παντός ζήτημα αντιπλημμυρικής θωράκισης με τον τρόπο που αναπτύχθηκε. Έτσι κι αλλιώς η γεωμορφολογία με τα τόσα ρέματα, χειμάρρους και ποτάμια ήταν λογικό ότι θα οδηγούσε κάποτε στις σημερινές ανάγκες.

Πριν από όχι τόσα πολλά χρόνια, η αντιπλημμυρική θωράκιση θεωρείτο πολυτέλεια. Σε κάθε περίπτωση δεν αποτελούσε πολιτική ή κοινωνική προτεραιότητα. Με τη σταδιακή αλλαγή του κλίματος και των μετεωρολογικών συνθηκών, με την πιο συχνή εμφάνιση έντονων καιρικών φαινομένων και με την υπερπληροφόρηση (έχει και τα θετικά της), η αναγκαιότητα των αντιπλημμυρικών έργων αναγνωρίστηκε από όλους.

Αν βγάλουμε από την εξίσωση δυο παραμέτρους θα δούμε τα πράγματα πιο καθαρά. Ως έχουν. Η πρώτη παράμετρος έχει να κάνει με τη μικροκομματική ή πολιτικάντικη εκμετάλλευση του θέματος της αντιπλημμυρικής θωράκισης. Γίνεται μια πλημμύρα ζητούμε ευθύνες από τους πρόσκαιρα υπεύθυνους και στήνουμε ένα εύηχο αφήγημα για τους πολίτες. Η δεύτερη παράμετρος έχει να κάνει με τις ευθύνες όσων εμπλέκονται στον τρόπο ανάπτυξης μιας πόλης, συμπεριλαμβανομένων των πολιτών. Κανένας σοβαρός σχεδιασμός, που να λαμβάνει υπόψη τους κινδύνους από τις πλημμύρες, αποφάσεις θυσιασμένες στο βωμό του ατομικού ή πρόσκαιρου κέρδους, αυθαιρεσίες που νομιμοποιούνται εν καιρώ και πάει λέγοντας.

Αυτά όμως είναι τα σημερινά δεδομένα. Και αυτό που έκανε πολλούς περισσότερους πλέον να υπολογίζουν σοβαρά την αντιπλημμυρική προστασία, είναι δυστυχώς το παράδειγμα κι όχι η πρόληψη. Αφού είδαμε όλοι ποιες συνέπειες έχει η ανυπαρξία έργων αντιπλημμυρικής προστασίας, τι συνέπειες έχει η κλιματική αλλαγή, τι συνέπειες έχει παγκοσμίως η αδιαφορία για τη φύση και η καταστροφή του περιβάλλοντος κι αφού όλες αυτές οι συνέπειες έφτασαν στη γειτονιά μας, πλέον όλοι αναρωτούνται γιατί δεν γίνονται τα αναγκαία αντιπλημμυρικά έργα για να σωθούν ζωές και περιουσίες. Ξεχνάμε βεβαίως τον παράγοντα χρόνο, που εκδικητικά έρχεται να μας υπενθυμίσει όλες τις δεκαετίες που ως κοινωνικό σύνολο αδιαφορούσαμε (στην καλύτερη περίπτωση) ή και ασελγούσαμε πάνω σε ρέματα, χειμάρρους και ποτάμια, αλλά και σε όλο το οικοσύστημα.

Δεν είναι πια αργά, αλλά ότι έχουμε μείνει πίσω είναι δεδομένο. Στη Θεσσαλονίκη οι κίνδυνοι είναι πολλοί και έχουμε και παραδείγματα από την ελλειμματική αντιπλημμυρική θωράκισή της και μάλιστα καταστροφικά.

Κάπου όμως πρέπει να μπει ένα σημείο εκκίνησης. Κι αυτό μπήκε πριν από κάποια χρόνια, όταν υπήρξαν τα master plan, που προσδιόρισαν ποια κατά προτεραιότητα αντιπλημμυρικά έργα πρέπει να γίνουν. Από τότε κύλησε πολύ νερό στο αυλάκι (των έργων και των ρεμάτων...). Έγιναν σημαντικές παρεμβάσεις και θωρακίστηκαν περιοχές που ήταν στο «κόκκινο». Δεν ολοκληρώθηκαν τα πάντα. Υπάρχουν πολλές ελλείψεις. Θεωρητικά γνωρίζουμε όλοι τι πρέπει να γίνει για να διορθωθεί η κατάσταση και να αποκτήσει όλη η περιοχή επαρκή αντιπλημμυρική θωράκιση. Προσοχή: όχι απόλυτη. Πλημμύρες θα συνεχίσουν να γίνονται και η φέρουσα ικανότητα των έργων είναι πολύ συγκεκριμένη, οπότε δεν θα μπορούν πάντα και σε κάθε συνθήκη να προστατεύουν με επάρκεια.

Τι πρέπει να κάνουν οπωσδήποτε όσοι εμπλέκονται στην αντιπλημμυρική θωράκιση μέχρι να γίνουν τα αναγκαία έργα σε κάθε περιοχή (και μετά); Να καθαρίζουν τα ρέματα, να συντηρούν τα έργα, να κάνουν όλη αυτή την «ψιλοδουλειά» της καθημερινότητας, προκειμένου να περιορίζεται ο κίνδυνος πλημμύρας.

Το θετικό είναι ότι τα έργα του master plan αντιπλημμυρικής θωράκισης της Θεσσαλονίκης δεν ξεχάστηκαν σε ένα συρτάρι. Αντιθέτως, πλέον φαίνεται ότι διατίθενται πόροι και προχωρούν σημαντικά έργα, όπως η θωράκιση των ποταμών στην περιαστική ζώνη, αλλά και πλέον οι μείζονες επεμβάσεις σε πολύ σημαντικά ρέματα στην αστική ζώνη, στις κατοικημένες περιοχές.

Η ανακοίνωση της νέας δημοπράτησης ενός εξαιρετικά σημαντικού αντιπλημμυρικού έργου στη Θεσσαλονίκη το επόμενο διάστημα, έρχεται να προστεθεί στις δημοπρατήσεις άλλων δυο εξίσου σημαντικών αντιπλημμυρικών έργων, που είναι πρώτης προτεραιότητας αν υπολογίσουμε ποιες περιοχές προστατεύονται από την υλοποίησή τους. Προσοχή: τα έργα δεν θα γίνουν από τη μια μέρα στην άλλη. Απαιτούν πολύ χρόνο. Οπότε στο μεσοδιάστημα οι περιοχές στις οποίες θα αναφερθώ θα συνεχίσουν να κινδυνεύουν.

Τα τρία έργα είναι συνολικού προϋπολογισμού 55 εκ. ευρώ, κάτι που αποδεικνύει αυτό που ανέφερα προηγουμένως. Το πόσο δαπανηρά είναι τα αντιπλημμυρικά έργα και τι τελικό ποσό απαιτείται για να ολοκληρωθεί η αντιπλημμυρική θωράκιση της Θεσσαλονίκης, όπως θα έπρεπε να είναι...

Τα δυο έργα που δημοπρατήθηκαν το καλοκαίρι αφορούν στην περιοχή της Λαχαναγοράς, που πρέπει να είναι η «πρωταθλήτρια» στις πλημμύρες και στην περιοχή της Καλαμαριάς, η αντιπλημμυρική θωράκιση της οποίας είχε μείνει ημιτελής, καθώς είχαν γίνει τα έργα για το μισό κομμάτι της πόλης και είχαν μείνει σε εκκρεμότητα τα έργα για το άλλο μισό. Στη μεν πρώτη περίπτωση οι επεμβάσεις αφορούν στον Δενδροπόταμο, την Τάφρο Διαβατών, το στρατόπεδο Γκόνου και τον οικισμό του Καλοχωρίου. Στην περίπτωση της Καλαμαριάς καλύπτεται η περιοχή πάνω από την οδό Πόντου μέχρι την Περιφερειακή Τάφρο.

Το τρίτο σημαντικό αντιπλημμυρικό έργο, που όπως αναφέρει σε σχετική ανάρτησή του ο υφυπουργός Υποδομών, Γιώργος Καραγιάννης, θα δημοπρατηθεί το αμέσως επόμενο διάστημα αφορά στις διευθετήσεις ρεμάτων και χειμάρρων σε τρεις δήμους της δυτικής Θεσσαλονίκης: Ωραιοκάστρου, Παύλου Μελά και Κορδελιού – Ευόσμου. Καλύπτει δε τα μεγάλα κενά στην αντιπλημμυρική θωράκιση περιοχών που επίσης είναι επί πολλά χρόνια στο «κόκκινο» της Πυροσβεστικής, όπως την Ευκαρπία, τη Σταυρούπολη και την Πολίχνη.

Το ότι η αντιπλημμυρική προστασία της Θεσσαλονίκης δεν έχει ξεχαστεί, αλλά κινείται και κινείται με αποφασιστικότητα, αν θέλουμε να είμαστε σωστοί όσοι ασκήσαμε κριτική (που μάλιστα σε ορισμένες περιπτώσεις ήταν σκληρή, όχι όμως αδίκως), θα πρέπει να το αναγνωρίσουμε. Προφανώς και θα θέλαμε πιο γρήγορες διαδικασίες, πιο ταχεία και συνεπή υλοποίηση των αναγκαίων έργων, όμως κι αυτό είναι ένα μεγάλο βήμα προς τον τελικό στόχο, που είναι η υλοποίηση έργων με τεράστιο όφελος για τον πολίτη, για την ποιότητα της καθημερινότητας, για την ίδια τη Θεσσαλονίκη.