Μια διαδρομή με το τρένο για τον Σάλο Μύλερ δεν είναι ευχάριστη και δεν έχει καμία ρομαντική διάσταση. Ο 84χρονος Ολλανδός όταν βρίσκεται στο τρένο θυμάται πάντα την τελευταία διαδρομή των γονιών του το 1942 προς το Άουσβιτς. Και οι δυο πέθαναν στο στρατόπεδο εξόντωσης. Ο Σάλο Μύλερ κατάφερε να επιβιώσει γιατί κρύφτηκε στην Ολλανδία. Οι μεταφορές των Εβραίων με τα τρένα έγιναν για αυτόν το σύμβολο του Ολοκαυτώματος, το πιο άθλιο έγκλημα του 20ου αιώνα.
Οι εφιάλτες τον κυνηγούν ακόμα. «Εξήντα, εβδομήντα άνθρωποι στριμώχνονταν στα βαγόνια που ήταν για τα ζώα. Υπήρχε μόνο ένα δοχείο για την ανάγκη τους, πολλοί πέθαναν από τη βρώμα», λέει. Ο Μύλερ προσπαθεί να βρει τα λόγια για να περιγράψει τα απερίγραπτα. «Οι Εβραίοι έπρεπε μάλιστα να πληρώσουν και εισιτήριο για το τρένο», συμπληρώνει. Η εξόντωση των Εβραίων ήταν και μια κυνική επιχειρηματική δραστηριότητα των Σιδηροδρόμων του Ράιχ, οι οποίοι κέρδισαν εκατομμύρια μάρκα. «Για αυτό το άδικο δεν πλήρωσε ποτέ κανείς» δηλώνει ο Μύλερ, ο οποίος εκπροσωπεί και άλλα θύματα και συγγενείς τους στην Ολλανδία.
Τα παιδιά μισό εισιτήριο…
Τέτοιου είδους διεκδικήσεις είναι πολύ δύσκολο να ικανοποιηθούν. Ο Μύλερ όμως δεν είναι τυχαίος. Ήταν υπεύθυνος φυσιοθεραπευτής στον Άγιαξ, τη χρυσή εποχή της ομάδας και συγγραφέας. Χαίρει μεγάλης εκτιμήσεως στην πατρίδα του και εκτός αυτού κατάφερε να πληρώσουν οι Ολλανδικοί Σιδηρόδρομοι. Και αυτοί μετέφεραν από το 1941 μέχρι το 1944 ανθρώπους στο θάνατο. Οι Ολλανδικοί Σιδηρόδρομοι υποχώρησαν το 2018 και κατέβαλαν για περίπου 7.000 θύματα 50 εκατομμύρια ευρώ αποζημίωση.
107.000 Εβραίοι μεταφέρθηκαν από την Ολλανδία σε στρατόπεδα εξόντωσης. Επέζησαν μόλις 5.000. Οι Σιδηρόδρομοι του Ράιχ ήταν υπεύθυνοι για τη συνέχιση του ταξιδιού μετά τα σύνορα και ζητούσαν 4 φένιχ ανά χιλιόμετρο σε κάθε άτομο. Τα παιδιά πλήρωναν μισό εισιτήριο. Το ταξίδι στο βαγόνι με τα ζώα λογιζόταν ως τρίτη θέση. Τα έξοδα τα πλήρωναν στο μεγαλύτερο μέρος οι ίδιοι οι Εβραίοι μετρητοίς όταν έφταναν στα στρατόπεδα.
«Οι Σιδηρόδρομοι του Ράιχ έπαιξαν σημαντικό ρόλο σε αυτή τη μηχανή εξόντωσης» δηλώνει ο καθηγητής Άξελ Χάγκεντορν, συνήγορος του Μύλερ. Στις διεκδικήσεις που διατυπώνει και τις οποίες απευθύνει και στην καγκελάριο Άγκελα Μέρκελ, επισημαίνει ότι το δίκτυο των ραγών χρησιμοποιείται μέχρι και σήμερα από τους Γερμανικούς Σιδηροδρόμους. «Δεν είναι οι Γερμανικοί Σιδηρόδρομοι οι διάδοχοι των Σιδηροδρόμων του Ράιχ;» διερωτάται. «Πρόκειται για μια συνολική ευθύνης της Γερμανίας», επισημαίνει ο δικηγόρος.
Υποχρέωση στη μνήμη των γονιών
Από τη στιγμή πάντως που πλήρωσαν πάντως οι Ολλανδικοί Σιδηρόδρομοι αυτά που όφειλαν, σειρά έχουν τώρα κατά τη γνώμη του Άξελ Χάγκεντορν οι Γερμανικοί Σιδηρόδρομοι. Το πρόβλημα όμως είναι ότι εάν πλήρωναν, τότε θα άνοιγε ο ασκός του Αιόλου και για άλλες χώρες που θα προέβαλαν διεκδικήσεις.
Αξίζει να σημειωθεί μάλιστα ότι και η Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης μαζί με τη γερμανική ΜΚΟ «Το Τραίνο της Μνήμης» διεκδικούν την καταβολή αποζημιώσεων για επιζώντες του Ολοκαυτώματος και απογόνους τους από τους Γερμανικούς Σιδηροδρόμους.
Για τον Σάλο Μύλερ πρόκειται εν τέλει για μια υποχρέωση απέναντι στους γονείς του. Ακόμα θυμάται τη τελευταία συνάντηση με τους γονείς του και τη μητέρα του που του έλεγε να είναι καλό παιδί. Μετά τον πήρε μια νηπιαγωγός και τον έκρυψε. Τα νηπιαγωγεία τον έσωσαν. Άλλαξε οχτώ κρυψώνες. Αργότερα τον ανέλαβαν θείοι και θείες.
Για πενήντα ολόκληρα χρόνια δεν μιλούσε για όσα συνέβησαν, μέχρι που συμμετείχε το 1995 στην ταινία του Σπίλμπεργκ με αυτόπτες μάρτυρες. Από τότε δεν σταμάτησε να μιλάει. Μιλάει σε σχολεία, εκδηλώσεις όπου μπορεί. «Δεν είμαι ήρωας, μάλλον ένα πιτμπούλ. Κάποιος θα πρέπει να αναγνωρίσει το λάθος του και να πληρώσει για αυτό. Ένα μικρό χανζαπλάστ σε μια μεγάλη πληγή» καταλήγει.
Ανέτε Μπίρσελ
Επιμέλεια: Μαρία Ρηγούτσου
Πηγή: Deutsche Welle