Η Θεσσαλονίκη διαθέτει πάμπολλα κτήρια-κουφάρια. Άλλα πολύ παλιά, ιδιόκτητα, εγκαταλειμμένα, άλλα πάλι, απομεινάρια ενός λαμπρού βιομηχανικού παρελθόντος, ενώ στον σχετικό κατάλογο συναντά κανείς και δημόσια κτήρια τα οποία, παρότι δεν είναι πολύ παλιάς κατασκευής, εντούτοις είναι παρατημένα και αναξιοποίητα. Σε αυτήν την κατηγορία ανήκει το κτήριο-κουφάρι το οποίο βρίσκεται εντός του campus του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, επί της Αγίου Δημητρίου. Γνωστό ως «κτήριο των παραπληγικών» καθώς προοριζόταν να γίνει υγειονομική μονάδα φιλοξενίας παραπληγικών.
Κατά το παρελθόν έχουν γίνει διάφορα σχέδια για την αξιοποίησή του. Ωστόσο κανένα δεν ευοδώθηκε. Εδώ και λίγο καιρό οι πρυτανικές αρχές του ΑΠΘ ανακίνησαν εκ νέου την υπόθεση και έχουν υποβάλλει σχετική πρόταση για την αξιοποίηση του κτηρίου στο υπουργείο Παιδείας. Όπως παραδέχεται ο αντιπρύτανης Οικονομικών, Προγραμματισμού και Ανάπτυξης Χαράλαμπος Φείδας, «η αξιοποίηση αυτού του κτηρίου είναι πράγματι ένα από τα χρόνια προβλήματα του πανεπιστημίου μας. Όσα σχέδια έχουν γίνει κατά το παρελθόν, έχουν κολλήσει εδώ στην εξεύρεση χρηματοδότησης προκειμένου να ολοκληρωθούν».
Η πρόταση η οποία έχει υποβληθεί προς χρηματοδότηση στο υπουργείο Παιδείας προβλέπει ανακατασκευή του κτηρίου προκειμένου να στεγαστούν εκεί όλα τα Τμήματα του ΑΠΘ τα οποία στεγάζονται σήμερα σε ιδιόκτητα μισθωμένα κτήρια, στο κέντρο της πόλης ή ακόμη και εκτός πολεοδομικού συγκροτήματος. "Ο στόχος αυτής της πρότασης είναι διπλός. Αφενός να ικανοποιήσουμε όλες τις στεγαστικές ανάγκες του πανεπιστημίου σε ιδιόκτητα κτήρια, εντός του campus, αφετέρου να εξοικονομήσουμε πόρους καθώς τα χρήματα σήμερα δεν μας περισσεύουν", δηλώνει ο κ. Φείδας. Όπως εξηγεί, σήμερα το ΑΠΘ πληρώνει για μισθώματα περί το ένα εκατομμύριο το χρόνο για τα κτήρια που νοικιάζει. «Πριν από δέκα χρόνια είχαμε 44 εκατ. χρηματοδότηση, τώρα έχουμε 12,5, άρα το ένα εκατομμύριο είναι πλέον πολύ υψηλό σχετικά με τον τακτικό προϋπολογισμό και τις οικονομικές δυνατότητες του πανεπιστημίου μας».
Σημειώνεται ότι εκτός του campus στεγάζονται σήμερα το Τμήμα Κινηματογράφου, το Τμήμα Θεάτρου κατά το ήμισυ, μέρος του Τμήματος Πληροφορικής, το Τμήμα Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών κατά ένα μέρος, το Τμήμα Δημοσιογραφίας και μέρος του Τμήματος Πολιτικών Επιστημών.
Το συνολικό κόστος για την ανακατασκευή και ολοκλήρωση του κτηρίου εκτιμάται γύρω στα είκοσι με τριάντα εκατομμύρια ευρώ. Όπως παραδέχεται ο αντιπρύτανης δεν είναι εύκολο να βρεθούν αυτά τα χρήματα.
«Αναζητούμε τη χρηματοδότηση με προτάσεις σε διάφορες προσκλήσεις που γίνονται γι' αυτές τις περιπτώσεις και αναμένουμε. Έχουμε υποβάλλει τώρα την πρόταση στο υπουργείο Παιδείας, όμως το συγκεκριμένο πρόγραμμα απαιτεί 100% μελετητική ωριμότητα, την οποία εμείς δεν διαθέτουμε αν και υπάρχουν μελέτες από το παρελθόν, αλλά αυτές προέβλεπαν άλλη χρήση του κτηρίου, ενώ έχουν αλλάξει και αρκετοί κανονισμοί. Συνεπώς έχουμε χαμηλότερη ωριμότητα στις μελέτες. Σε κάθε περίπτωση εάν δεν ευοδωθεί αυτή η πρόταση θα επιδιώξουμε κάποιο άλλο χρηματοδοτικό εργαλείο».
Η ιστορία του κτηρίου
Η ανέγερση του κτηρίου ξεκίνησε το 1991, επί πρυτανείας του Αντώνη Τρακατέλη. Το σχέδιο προέβλεπε κτήριο με δύο υπόγεια, δυο ισόγειους ορόφους και τέσσερις επιπλέον ορόφους. Προορισμός του ήταν να δημιουργηθεί εκεί μια μονάδα αποκατάστασης ατόμων με βαριές μετατραυματικές κακώσεις και παραπληγικών εξ ου και ο χαρακτηρισμός του ως «κτήριο παραπληγικών». Μία τέτοια μονάδα θα ήταν η μοναδική στη Βόρεια Ελλάδα και, σύμφωνα με το τότε πολιτικό παρασκήνιο, η κατασκευή της τύγχανε της υποστήριξης και του τότε πρωθυπουργού Κωνσταντίνου Μητσοτάκη ο οποίος κατανοούσε την αναγκαιότητα λόγω και των κινητικών προβλημάτων τα οποία αντιμετώπιζε η σύζυγός του.
Οι πόροι για την ανέγερσή του προέρχονταν αρχικά από τα Μεσογειακά Ολοκληρωμένα Προγράμματα. Ωστόσο, μετά την ολοκλήρωση του σκελετού του κτηρίου, γύρω στο 1994, οι εργασίες σταμάτησαν λόγω έλλειψης χρηματοδότησης καθώς το έργο δεν μπόρεσε να ενταχθεί στο δεύτερο κοινοτικό πλαίσιο στήριξης ούτε να χρηματοδοτηθεί από το πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων. Την ίδια τύχη είχε και η προσπάθεια που είχε γίνει επί πρυτανείας του Αναστάσιου Μάνθου για χρηματοδότηση από το τέταρτο κοινοτικό πλαίσιο στήριξης.
Κατά καιρούς εκπονήθηκαν διάφορα σχέδια για την αξιοποίησή του. Ένα απ' αυτά προέβλεπε κάποιες μικτές χρήσεις, ερευνητικές και εκπαιδευτικές, μαζί και με τη στέγαση διαφόρων διοικητικών υπηρεσιών. Ένα άλλο σχέδιο προέβλεπε τη μεταστέγαση σε αυτό το κτήριο όλων των διοικητικών υπηρεσιών του ΑΠΘ οι οποίες στεγάζονται σήμερα στο κτήριο Διοίκησης ή είναι διάσπαρτες σε διάφορες σχολές.
Κάποια στιγμή έπεσε στο τραπέζι η πρόταση το κτήριο να λειτουργήσει ως Κέντρο Μετανοσοκομειακής Φροντίδας και Αποκατάστασης ατόμων με ειδικές ανάγκες, το οποίο θα ανήκε διοικητικά στο πανεπιστημιακό νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ.
Επίσης, υπήρξε η σκέψη να κατασκευαστεί εκεί μία νέα φοιτητική εστία, μέσω ΣΔΙΤ, για τη φιλοξενία φοιτητών. Όμως, εν τέλει, τίποτε απ' όλα αυτά δεν προχώρησε.
Το μόνο που έγινε όλα αυτά τα χρόνια ήταν το κτήριο να περάσει εκ νέου στην ιδιοκτησία του πανεπιστημίου, από το υπουργείο Υγείας στο οποίο είχε παραχωρηθεί προκειμένου να γίνει εκεί η μονάδα αποθεραπείας παραπληγικών.