Η επερχόμενη δύναμη, σε βάθος πενταετίας, στο real estate ακούει στο όνομα logistics και ήδη μπαίνει δυναμικά στο παιχνίδι. Είναι ενδεικτικό πως η μέση απόδοση των logistics centers στη Θεσσαλονίκη αγγίζει το 6% με τις τιμές του τμ, όταν πρόκειται για σύγχρονες κατασκευές να κυμαίνεται από 2,8 έως 3 ευρώ, όταν εν μέσω κρίσης, το 2013, οι τιμές τους είχαν διολισθήσει σε 2 έως 2,2 ευρώ. Αυτά τόνισαν μεταξύ άλλων τα διευθυντικά στελέχη των εταιριών Atria Υπηρεσίες Ακινήτων και Αξίες σε συνάντηση με δημοσιογράφους επ´ ευκαιρία της συμπλήρωσης, φέτος, των 30 ετών παρουσίας τους στην ελληνική αγορά ακινήτων.
Σημειώνεται πως οι: Atria Υπηρεσίες Ακινήτων ΑΕ και Αξίες ΑΕ ανήκουν από το 2008 στο παγκόσμιο δίκτυο συνεργατών της CBRE, της κορυφαίας εταιρίας παγκόσμια στην παροχή συμβουλευτικών και εκτιμητικών υπηρεσιών ακινήτων με παρουσία σε πάνω από 50 χώρες με λειτουργία πλέον των 500 γραφείων.
Κίνητρο για όσους θέλουν να επενδύσουν στα logistics center αποτελεί το γεγονός πως στην Ελλάδα είναι σημαντικά φθηνότερες οι τιμές ενοικίασης, ενώ υπάρχει και σημαντικός αριθμός ανενεργών βιομηχανικών χώρων. Χαρακτηριστικο παράδειγμα είναι η περιοχή της ΒΙΠΕ Σίνδου, όπου εκτιμάται πως είναι ανενεργό το 25% έως 30% των κτιρίων.
Ως ελπιδοφόρο στοιχείο για την αγορά ακινήτων χαρακτήρισε το γεγονός πως καταγράφεται μια αυξητική τάση για μεγάλους αποθηκευτικούς χώρους, ο Νίκος Χατζητσόλης, διευθύνων σύμβουλος, της ΑΞΙΕΣ A.E. Ο ίδιος τόνισε πως η ποιότητα των εν λόγω χωρών βελτιώνεται με αποτέλεσμα οι καινούργιοι να είναι υψηλών προδιαγραφών.
Μερίδιο, πάντως, στον χώρο των logistics, διεκδικούν και εξειδικευμένες εταιρείες, οι οποίες αναλαμβάνουν να διαμορφώσουν το χώρο σύμφωνα με τις απαιτήσεις του ενοικιαστή.
Το ηλεκτρονικό εμπόριο ενισχύει τα logistics
Οι αποθηκευτικοί χώροι ισχυροποιούν τη θέση τους παγκοσμίως λόγω της εξάπλωσης του e-commerce. Ενδεικτικά είναι τα νούμερα που ανέφερε ο γενικός διευθυντής του γραφείου Θεσσαλονίκης της Atria Property Services, μέλους του CBRE, Δημήτρης Τζιβράς, σύμφωνα με τα οποία πανευρωπαϊκά, οι δυο ηγέτιδες, πολυεθνικές αλυσίδες ένδυσης, Όμιλος Imditex και H&M, μέσω του e-commerce πραγματοποιούν το 20% των πωλήσεων τους, την ώρα που στην Ελλάδα το ποσοστό είναι στο 8%. Στην Αμερική το αντίστοιχο ποσοστό αγγίζει το ⅓ των συνολικών πωλήσεων. Τα ποσοστά αυτά δείχνουν πως υπάρχει σημαντικός χώρος για ανάπτυξη logistics στη χώρα μας.
Η περίπτωση της Sterner Stenhus
Χαρακτηριστική για το ενδιαφέρον που καταγράφεται για τους αποθηκευτικούς χώρους, είναι η περίπτωση και της Pasal, στην οποία μπήκε ως στρατηγικός επενδυτής η σουηδική Sterner Stenhus, με επικεφαλής τον ελληνοσουηδό Ηλία Γεωργιάδη.
Η Sterner Stenhus εξασφάλισε παράλληλα σημαντικό έργο ΣΔΙΤ για σχολεία στην Αττική, ενώ μέσω της τοποθέτησης στην Pasal θα αποκτήσει τον έλεγχο του μεγάλου ακινήτου στο οποίο λειτουργεί το logistics center της «Σκλαβενίτης», όπως και μεγάλο ακίνητο στο Ωραιόκαστρο Θεσσαλονίκης.
Αναζητούνται μεγάλοι, σύγχρονοι χώροι
Αυξητικές τάσεις καταγράφουν και οι τιμές των ενοικίων στους γραφειακούς χώρους, οι οποίοι ωστόσο της περίοδο της κρίσης βρέθηκαν είτε στα αζήτητα, είτε οι τιμές τους μειώθηκαν πλέον του 50%. Χαρακτηριστικό παράδειγμα γραφείου στην καρδιά της Τσιμισκή, που το 2007 νοικιαζόταν 12 ευρώ το τμ, το 2013 έπεσε κάτω από το ήμυσι, στα 5,5 ευρώ, για να βρεθεί σήμερα στα 7,5 ευρώ το τμ. Αντίστοιχη είναι η εικόνα και στην οδό Μητροπόλεως, ενώ για τα καινούργια γραφεία στα ανατολικά της πόλης οι τιμές διαμορφώνονται σαφώς υψηλότερα, στα 9 με 10 ευρώ το τμ.
Την ίδια ώρα, όπως είχε γράψει η voria.gr πολυεθνικές εταιρείες αναζητούν σύγχρονους, υψηλών προδιαγραφών γραφειακούς χώρους έως και 4.000 τμ, χωρίς όμως αποτέλεσμα.
To ενδιαφέρον των εταιρειών, όπως ανάφερε ο κ. Τζιβράς εντοπίζεται τόσο για την 26ης Οκτωβρίου, στην περιοχή του ΦΙΞ, όσο και στα ανατολικά, στην περιοχή που βρίσκεται το Mediterranean Cosmos.
Χαρακτηριστική είναι και η περίπτωση Deloitte που βρίσκεται σε αναζήτηση κατάλληλου ακινήτου για να επεκτείνει τις εγκαταστάσεις της κατά 3.000-3.500 τ.μ.
Έντονη ζήτηση καταγράφεται και για χώρους που θα φιλοξενήσουν call center. Μεταξύ των ενδιαφερομένων είναι και η Teleperformance. Εκτιμάται πως η ζήτηση συνολικά αφορά περί τις 15.000 τμ.
Πλέον των 2 τρις ευρώ χάθηκαν από την ελληνική κτηματαγορά μεταξύ 2009-2017
Σε περισσότερα από δύο τρισ. ευρώ υπολογίζεται το οικονομικό κόστος της κρίσης στην αγορά ακινήτων της χώρας (2009-2017), σύμφωνα με τον διευθύνοντα σύμβουλο της Atria Γιάννη Περρωτή. Η αξία της αγοράς ακινήτων είχε εκτιμηθεί στα 3 τρισ. ευρώ, πριν εκδηλωθεί η κρίση, καταποντίστηκε στα 700-800 δις. , πιάνοντας πάτο το 2013.
Σήμερα, ο κ. Περρωτής, εκτιμά πως η αγορά ακινήτων κινείται ανοδικά με την αξία της να διαμορφώνεται περίπου στο 1,5 τρις.
Σύμφωνα με τον ίδιο, τα μέτρα που είχαν ληφθεί έφθειραν τη σημαντικότατη εθνική περιουσία, πολλαπλάσια του χρέους της χώρας, με τους Έλληνες πλέον να διστάζουν να επενδύσουν στα ακίνητα, ακόμη και αν διαθέτουν τα κεφάλαια.
Ο κ. Περρωτής χαρακτήρισε τον ΕΝΦΙΑ «αντισυνταγματικό και άθλιο φόρο, καθώς φορολογεί ανύπαρκτη περιουσία, θεωρώντας μάλιστα πλουσίους ανθρώπους που ήταν πτωχευμένοι».
Φωτογραφία αρχείου