Του Δημήτρη Λακασά*
Όπως είπε και ο Αλέξης Κάρελ ‘’Οι δύσκολες συνθήκες στη ζωή είναι απαραίτητες για να βγει ότι καλύτερο από την προσωπικότητα του ανθρώπου’’ Λίγες δεκαετίες πριν την πρώτη βιομηχανική επανάσταση και κατά την διάρκεια της μεγάλης πανούκλας’’ o Ισαακ Νεύτων (1643 – 1727) υποχρεωτικά έπρεπε να δουλέψει από το σπίτι και ανακάλυψε τη βαρύτητα. Εδώ λοιπόν κρύβεται η ευκαιρία. Πλείστα άλλα παραδείγματα αποδεικνύουν ότι οι βαριές δυσκολίες και οι έντονες κρίσεις είναι αυτές που οδηγούν στη ριζοσπαστική καινοτομία (radical innovation) ενώ στις ήρεμες περιόδους της ανθρωπότητας αυτό το οποίο συμβαίνει από πλευράς καινοτομίας είναι απλά η προοδευτική καινοτομία (incremental innovation). Συνεπώς αυτή την περίοδο συντρέχουν όλοι οι λόγοι για ριζοσπαστική καινοτομία η οποία μπορεί να οδηγήσει σε νέα φάση της ανθρωπότητας και αυτή είναι η ευκαιρία. Αυτό το διάστημα παρατηρούμε τον λεγόμενο τριπλό έλικα (triple helix) επιχειρήσεις, ακαδημαϊκά και ερευνητικά ιδρύματα να συνεργάζονται με ένα κοινό σκοπό δηλαδή την δημιουργία του εμβολίου για τον COVID-19 και την εφεύρεση του φαρμάκου.
Covid-19: Δημιουργική καταστροφή και 4η βιομηχανική επανάσταση (Α')
Covid-19: Δημιουργική καταστροφή και 4η βιομηχανική επανάσταση (Β')
Για να γίνουμε περισσότερο πρακτικοί θα δημιουργήσουμε ένα υποθετικό απευκταίο σενάριο, το οποίο θα το ονομάσουμε COVID-40 (με χρονικό ορίζοντα το 2040). Έπειτα, θα αναλύσουμε κάποιες από τις τεχνολογίες της τέταρτης βιομηχανικής επανάστασης (industry 4.0) και θα προσπαθήσουμε να τις τοποθετήσουμε, σε φάση εφαρμογής με ορίζοντα το 2040. Έτσι, θα εξετάσουμε πώς η τεχνολογία θα σταθεί αρωγός της ανθρωπότητας σε μία πιθανή παρόμοια κρίση.
Ας το επιχειρήσουμε λοιπόν:
Οι κύριες τεχνολογίες που απαρτίζουν την τέταρτη βιομηχανική επανάσταση είναι ρομποτική, drones, blockchain, επαυξημένη πραγματικότητα (ΑR), εικονική πραγματικότητα (VR), τεχνητή νοημοσύνη, προηγμένα υλικά,gig economy, κβαντικοί υπολογιστές, τρισδιάστατοι εκτυπωτές (3D printing) ,Ιντερνετ των πραγμάτων (ΙΟΤ), Ψηφιακή υγεία,βιοτεχνολογία, νανοτεχνολογία, γονιδιωματική, Νευρωτεχνολογία, Νευρωνικά δίκτυα
Ας δούμε πρακτικά πως μπορούν να χρησιμοποιηθούν κάποια από αυτά στο υποθετικό σενάριο που δημιουργήσαμε σχετικά με τον COVI-40
Ρομποτική. Ουσιαστικά μιλάμε για την μερική αντικατάσταση του ανθρώπου από μηχανή προκειμένου να μην εκτεθεί σε κίνδυνο η υγεία του ανθρώπου και να εφαρμοστεί μία λειτουργία υψηλής ακριβείας. Ο COVID-40 θα μπορεί να καταπολεμηθεί ευκολότερα όταν ένα ρομπότ εξέταζαν τους ασθενείς στα νοσοκομεία ώστε να αποφεύγεται η συχνή επαφή, του ασθενούς, με τους γιατρούς και τους νοσοκόμους. Εδώ τονίζουμε με εμφατικό και κατηγορηματικό τρόπο για να μην παρεξηγηθούμε ότι ο γιατρός δηλαδή ο άνθρωπος θα έχει την τελική λήψη και έλεγχο των αποφάσεων. Τα ρομπότ είναι απλά τα εργαλεία για να γίνει η διάγνωση και η θεραπεία αποτελεσματικότερα και ασφαλέστερα. Φανταστείτε λοιπόν η λήψη ιατρικών στοιχείων να γίνεται με ασφάλεια από τα ρομπότ χωρίς να κινδυνεύουν να κολλήσουν οι γιατροί και το νοσηλευτικό προσωπικό.
Drones. Υποθέτοντας πάντοτε ότι αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα τον COVID-40 κατά το έτος ορόσημο του 2040. Όπως σήμερα έτσι και τότε η ανθρώπινη επαφή θα πρέπει να αποφεύγεται. Τα drones θα μπορούν να αποτελούν μέσο μεταφοράς υπηρεσιών courier και μεταφοράς τροφίμων από τα super market απ ευθείας στα νοικοκυριά και μάλιστα χωρίς την μεσολάβηση ανθρώπου. Με την χρήση των ρομποτ η Κίνα θα απολέσει οριστικά το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα του χαμηλότερου εργατικού κόστους διότι θα υπάρξει το ρομποτικό χέρι το οποίο είναι φθηνότερο. Συνεπώς, η παραγωγή θα μπορεί να επανέλθει κοντά στα μεγάλα αστικά κέντρα των δυτικών χωρών. Το γεγονός αυτό θα έχει τεράστιες επιπτώσεις στη ναυσιπλοΐα , στις μεταφορές (logistics) αλλά θα βοηθήσει και το περιβάλλον με την μείωση του αποτυπώματος του άνθρακα. Η τρισδιαάστατη εκτύπωση επιτρέπει στην παραγωγή να παράγει γρήγορα και ευελικτα αυτό που χρειάζεται, την ώρα που το χρειάζεται εκεί που το χρειάζεται. Με την χρήση αυτού του εργαλείου θα είχαμε πρακτικές λύσεις για μάσκες και αναπνευστηρες για την αντιμετώπιση του ιου.
Η νανοτεχνολογία και τα προηγμένα υλικά θα μπορούν να δημιουργούν συνθήκες μη μετάδοσης και θανάτου του ιου.
Η δύση έχει μια τεράστια ευκαιρία με την χρήση του industry 4.0 να επαναφέρει το κέντρο παραγωγής παγκόσμιου πλούτου πίσω. Όπως έγινε και στις τρεις προηγούμενες βιομηχανικές επαναστάσεις οι μηχανές θα δημιουργήσουν περισσότερες θέσεις εργασίας από αυτές που θα υποκαταστήσουν.
Σε συνέντευξη του στο TIME, ο παγκοσμίως αναγνωρισμένος επιστήμονας δρ. Ειλουροντ, ρωτήθηκε “ Και πώς νομίζεται ότι θα τελειώσει η πανδημία αυτή;”. H απάντηση του δρος Έιλγουορντ ήταν : «Θα τελειώσει με την ανθρωπότητα να νικά άλλον έναν ιό, δεν τίθεται θέμα. Το ερώτημα είναι πόσα και πόσο γρήγορα θα λάβουμε τα αναγκαία μέτρα για να ελαχιστοποιήσουμε τη ζημιά που μπορεί να προκαλέσει ο κορονοϊός. Συν τω χρόνω θα έχουμε θεραπείες, θα έχουμε εμβόλιο, δίνουμε μάχη με το χρόνο. Αλλά θα χρειαστεί μεγάλη συνεργασία και υπομονή από τον πληθυσμό να κάνει αυτό που του αναλογεί, γιατί σε τελική ανάλυση αυτός είναι που θα φρενάρει και θα επιβραδύνει αρκετά την πανδημία αυτή για να μπορέσει να τεθεί υπό έλεγχο». Εδώ λοιπόν ο δρ. Έιλγουορντ θέτει επί τάπητος τρία θέματα : τη συνεργασία, την υπομονή και την ατομική ευθύνη. Εάν ο ιός καταφέρει με το πέρασμα του τουλάχιστον να αφήσει παρακαταθήκη στις επόμενες γενιές αυτό το τρίπτυχο τότε η κρίση πανδημίας μπορεί να αποτελέσει και ευλογία όπως ανέφερε ο φιλόσοφος Στέλιος Ράμφος. Εδώ για μία ακόμη φορά τονίζουμε, για να μην παρεξηγηθούμε, ότι πρώτη και μεγάλη προτεραιότητα είναι το πέρασμα του COVID-19 να γίνει όσο λιγότερο θανατηφόρο για την ανθρωπότητα και να ανακαλυφθεί το εμβόλιο και το φάρμακο το συντομότερο δυνατόν. Προς αυτή την κατεύθυνση μπορεί να συντελέσει η τέταρτη βιομηχανική επανάσταση (industry 4.0). Αρκεί να γίνει αυτό που ο Στηβεν Κοβευ αναφέρει ως ‘’σοφή διαχείριση της γνώσης’’.
*Ο Δημήτρης Λακασάς είναι CEO της OLYMPIA ELECTRONICS, πρώην πρόεδρος του ΣΕΒΕ και ιδρυτής του Think Tank SEVE