Γράφει ο Δημήτρης Δούμας*
Στα μέσα της δεκαετίας του 2000 και στον απόηχο της τέλεσης των Ολυμπιακών Αγώνων, η τότε κυβέρνηση της χώρας, συνεχίζοντας την πολιτική πρωτοβουλία της προκατόχου της, υπέβαλε υποψηφιότητα για την ανάληψη της Παγκόσμιας Έκθεσης EXPO 2008, με θέμα «Μητέρα Γη», η οποία αποδείχτηκε εκ του αποτελέσματος ελλιπής και αποτυχημένη.
Παρόλα αυτά, επιμέρους δεδομένα του εγχειρήματος αυτού, δημιούργησαν το αμέσως επόμενο πολιτικό αφήγημα της εποχής, προς κάλυψη της προηγούμενης αποτυχίας, που όπως αποδείχτηκε εκ των υστέρων και σε αυτό έλειπε η τεκμηρίωση, η οργάνωση και οι οικονομικοί πόροι για την υλοποίησή του.
Το πολιτικό αφήγημα στο οποίο αναφέρομαι, ήταν η μετεγκατάσταση της ΔΕΘ στο αγρόκτημα των ΤΕΙ στη Σίνδο, ασχέτως από την εξέλιξη του προηγούμενου θέματος της EXPO 2008.
Δέκα και πλέον χρόνια μετά και ενώ τα γεγονότα καθόρισαν διαφορετική πορεία για τη ΔΕΘ, ακόμα διατυπώνονται αντιρρήσεις για τις τρέχουσες εξελίξεις του θέματος.
Πολιτικοί παράγοντες του απώτερου παρελθόντος, μαζί με αυτοδιοικητικούς, υπό την αιγίδα του τοπικού μητροπολίτη και μια μικρή επιστημονική συλλογικότητα, 1,5 χρόνο μετά τη σχετική δημόσια διαβούλευση, επανέρχονται με μονομερή επιχειρήματα, έχοντας ορισμένα εξ αυτών απαξιωτικές προσεγγίσεις για την πόλη, τη ΔΕΘ και τους φορείς της, προσπαθώντας να επαναφέρουν στο σήμερα το πολιτικό αφήγημα του τότε, επικαλούμενοι και τις ανάλογες επιστημονικές τεκμηριώσεις της εποχής.
Η τότε επιστημονική τεκμηρίωση, που αναζητήθηκε από τις διάφορες ομάδες εργασίες της εποχής εκείνης, στηρίχτηκε στην υποδειχθείσα πολιτικά κατεύθυνση, για μεταφορά της ΔΕΘ στα πλαίσια της νέας, υπερδιπλάσιας σε μέγεθος, εγκατάστασης της EXPO, που αναγκαστικά έπρεπε να απομακρυνθεί από τον αστικό ιστό, χρησιμοποιώντας για πολλαπλά οφέλη τον θεωρητικό προϋπολογισμό της.
Τα παραπάνω θα ήταν πιθανά αποδεκτά, εάν δεν συνέβαιναν σε μια εποχή που η υποψηφιότητα της EXPO είχε αποτύχει, η οικονομική κρίση ξεκινούσε, η ανάγκη για υπερδιπλασιασμό της ΔΕΘ είχε εκλείψει, σε συνδυασμό με την αλλαγή του διοικητικού της status, τη δημιουργία του Υπερταμείου κλπ., με την πολιτεία να συνεχίζει να «σχεδιάζει» ετεροχρονισμένα, αδιαφορώντας για τις επερχόμενες εξελίξεις, λαϊκίζοντας συστηματικά, παράγοντας αμέριμνα, πολιτικά αφηγήματα ανερμάτιστα και ατεκμηρίωτα.
Την τελευταία πενταετία όμως οι διαδοχικές διακυβερνήσεις, αποδέχθηκαν και θεσμοθέτησαν με πράξεις τους, την παραμονή της ΔΕΘ στην ιδιοκτησία της και την αναβάθμιση της κεντρικής περιοχής της Θεσσαλονίκης, με την ανάπλαση του εκθεσιακού κέντρου, αναιρώντας τις επιλογές του μη εγκεκριμένου Ρυθμιστικού Σχεδίου Θεσσαλονίκης του 2014, λαμβάνοντας υπόψη τα παρακάτω:
- Εξέλειπαν οι λόγοι για μεγάλωμα των εγκαταστάσεων της ΔΕΘ και των δραστηριοτήτων της, άρα και της υποχρεωτικής μετεγκατάστασής της, όπως προκύπτει από τις ανάλογες μελέτες που εκπονήθηκαν και έχουν τη σύμφωνη γνώμη των φορέων της πόλης.
- Η πρόταση για χωροθέτησή της, Δυτικά στη Σίνδο, δεν υποστηρίζεται από τον ιδιοκτήτη του ακινήτου προορισμού
- Αντίστοιχα η μετεγκατάστασή της και τα απαιτούμενα έργα υποδομών, δεν αρκούν για την αναβάθμιση της περιοχής προορισμού, διότι παγκόσμια καταγράφεται αρνητική εξέλιξη στη λειτουργία και αποδοτικότητα των εκθεσιακών κέντρων,= που μεταφέρθηκαν εκτός αστικού ιστού και ως εκ τούτου η επιδιωκόμενη αναβάθμιση θα καταλήξει σε υποβάθμιση της περιοχής.
- Στο κόστος μετεγκατάστασής της και στη δημιουργία εκ νέου των αντίστοιχων υποδομών, που έχει στη σημερινή της θέση, θα πρέπει να υπολογιστεί επιπρόσθετα και η αξία του σημερινού της ακινήτου (λόγω Υπερταμείου), στην περίπτωση μετατροπής του σε Κοινόχρηστο Χώρο, αλλά και η υπεραξία και ο κύκλος εργασιών, που δημιουργείται στο κέντρο της πόλης με τη λειτουργία της ΔΕΘ.
- Είναι απολύτως δεδομένο ότι στην περίπτωση απομάκρυνσης της ΔΕΘ, το ΑΠΘ που έχει θέσει και εγγράφως το ενδιαφέρον του για αρκετά κτίριά της, μαζί με άλλους «άστεγους» δημόσιους φορείς θα καταλάβει το χώρο της αφήνοντας πιθανά ένα πολύ μικρότερο χώρο πρασίνου στην πόλη, αντί των 60 στρεμμάτων που αφήνει η ΔΕΘ με την πρόταση ανάπλασής της.
Η υστέρηση λόγω καθυστερήσεων στις υποδομές του Πολεοδομικού Συγκροτήματος Θεσσαλονίκης την τελευταία δεκαετία δεν επιτρέπει να ελπίζει κανείς, σε ριζικές αναδιατάξεις στο χωροταξικό, πολεοδομικό και περιβαλλοντικό γίγνεσθαι αυτού. Οι φορείς της πόλης, στη συντριπτική τους πλειοψηφία, τάχθηκαν υπέρ της πρότασης Ανάπλασης της ΔΕΘ, αναγνωρίζοντάς την, ως μέρος της νέας προσπάθειας για την ανάπτυξη του ΠΣΘ.
Η ανάπτυξη του ΠΣΘ δυτικά και ανατολικά, προωθείται με προτάσεις και έργα, που περιλαμβάνονται στο Ειδικό Χωρικό Σχέδιο του Παραλιακού Μετώπου, στα αντίστοιχα των πρώην στρατοπέδων Παύλου Μελά, Μεγάλου Αλεξάνδρου και Κόδρα και της Παράκτιας ζώνης της Δ.Ε. Μενεμένης. Η συμβολή της ΔΕΘ στη δημιουργία του Μητροπολιτικού Πάρκου, ως συνέχεια των υφιστάμενων ελευθέρων χώρων από το παράκτιο μέτωπο, θα υλοποιηθεί με την ολοκλήρωση του Διεθνούς Αρχιτεκτονικού Διαγωνισμού, σε εφαρμογή του Ειδικού Χωρικού Σχεδίου για την Ανάπλαση του Νέου Εκθεσιακού Κέντρου.
*Ο Δημήτρης Δούμας είναι Αρχιτέκτων Πολεοδόμος και Μελετητής του Ειδικού Χωρικού Σχεδίου για την Ανάπλαση του Νέου Εκθεσιακού Κέντρου της ΔΕΘ