Του Σταύρου Κουμεντάκη*
Σε προηγούμενη αρθρογραφία μας αναφερθήκαμε στο δικαίωμα της μειοψηφίας να ζητήσει την εξαγορά των μετοχών της από την ΑΕ. Θα μας απασχολήσει εδώ μια αντίστοιχη αξίωσή της: Εκείνη που αφορά την αξίωση εξαγοράς των μετοχών του μειοψηφούντος από τον πλειοψηφούντα μέτοχο. Θα περιοριστούμε στα ισχύοντα επί μη εισηγμένων-μολονότι το σχετικό δικαίωμα αφορά και τις εισηγμένες (για τις οποίες, όμως, συντρέχουν ειδικές προϋποθέσεις).
Έννοια
Το, κατά τα άνω, δικαίωμα εξαγοράς συνιστά δικαίωμα εξόδου των μετόχων της μειοψηφίας (έως 5% του μετοχικού κεφαλαίου) έναντι ανταλλάγματος (:«sell out»). Τις μετοχές αποκτά, υποχρεωτικά-σε περίπτωση ευδοκίμησης της σχετικής δικαστικής διαδικασίας, ο πλειοψηφών μέτοχος (95%+ του μετοχικού κεφαλαίου)˙o τελευταίος, μάλιστα, θα οφείλει και το αντάλλαγμα/τίμημα που, δικαστικά, θα οριστεί.
Σκοπός
Το συγκεκριμένο δικαίωμα εξαγοράς στοχεύει στην προάσπιση των συμφερόντων της μειοψηφίας. Για την «έξοδο» των μειοψηφούντων μετόχων δεν απαιτείται η συνδρομή συγκεκριμένου λόγου. Αρκεί, κατά βάση, η συνδρομή συγκεκριμένων συσχετισμών μειοψηφίας/πλειοψηφίας και η δικαστική διάγνωση των, κατά νόμο, προϋποθέσεων.
Ποσοστά Μειοψηφούντος & Πλειοψηφούντος
Το (έως) 5% ποσοστό του μειοψηφούντος
Ο φορέας του δικαιώματος εξαγοράς θα πρέπει, αυτονοήτως, να είναι μέτοχος-αδιάφορο όμως αν κατέχει κοινές ή προνομιούχες μετοχές. Θα πρέπει, επίσης, να κατέχει ποσοστό έως 5% του συνολικού (αναληφθέντος και όχι, κατ’ ανάγκη, καταβεβλημένου) μετοχικού κεφαλαίου.
Το 95%+ ποσοστό του πλειοψηφούντος
Ο πλειοψηφών μέτοχος θα πρέπει να συγκεντρώνει (κατά λογική ακολουθία με την προηγούμενη προϋπόθεση) ποσοστό μεγαλύτερο του 95% του συνολικού μετοχικού κεφαλαίου. Το συγκεκριμένο ποσοστό δεν απαιτείται να κατέχεται αποκλειστικά από έναν μέτοχο. Συνυπολογίζονται τα ποσοστά που κατέχουν συνδεδεμένες με αυτόν επιχειρήσεις και τα στενά μέλη της οικογένειας του (:close family member).
Δεν είναι αναγκαίος συγκεκριμένος, ελάχιστος, χρόνος διακράτησης του συγκεκριμένου, αυξημένου, ποσοστού από τον πλειοψηφούντα μέτοχο προκειμένου να γεννηθεί το εδώ εξεταζόμενο δικαίωμα. Δεν είναι, όμως, ανεκτή η (σκόπιμη ή κατά το φαινόμενο) μείωση του μετοχικού ποσοστού του πλειοψηφούντος με σκοπό την καταστρατήγηση της ανωτέρω υποχρέωσής του.
Η Άσκηση Του Δικαιώματος Εξαγοράς. Η Προθεσμία
Ο νομιμοποιούμενος ενεργητικά μέτοχος μειοψηφίας έχει τη δυνατότητα να ασκήσει αγωγή (ενώπιον του Μονομελούς Πρωτοδικείου της έδρας της ΑΕ) για την εξαγορά των μετοχών του εντός αποκλειστικής/αποσβεστικής προθεσμίας πέντε ετών. Σημείο εκκίνησής της: η απόκτηση από τον πλειοψηφούντα της κυριότητας μετοχών με τις οποίες υπερβαίνει το 95% του μετοχικού κεφαλαίου της ΑΕ.
Ενεργητικά νομιμοποιείται ο μέτοχος (ή οι μέτοχοι) μειοψηφίας με ποσοστό 5% (ή μικρότερο). Παθητικά νομιμοποιείται ο πλειοψηφών μέτοχος και, κατά την ορθότερη (μη νομολογιακά, όμως, κρατούσα) άποψη και οι μέτοχοι το ποσοστό των μετοχών των οποίων συνυπολογίζεται.
Το δικαίωμα του μειοψηφούντος μετόχου ΑΕ για (αναγκαστική) εξαγορά των μετοχών του από τον πλειοψηφούντα (ιδιοκτήτη μετοχών του 95%+ του μετοχικού της κεφαλαίου) εξυπηρετεί, προδήλως, τα συμφέροντα του πρώτου. Δυνητικά, όμως, και τα συμφέροντα του πλειοψηφούντος αλλά και της ίδιας της εταιρείας: απαλλάσσονται, αμφότεροι, από έναν (κατά κανόνα) όχι φιλικό-μειοψηφούντα μέτοχο. Η ομόθυμη υποστήριξη των εναπομενόντων θα συμβάλλει, αναμφίβολα, προς τη θετική κατεύθυνση.
Θα μπορούσε, άραγε, να αναγνωριστεί στον πλειοψηφούντα μέτοχο η πρωτοβουλία των κινήσεων για μια αντίστοιχη εξαγορά; Η απάντηση σε επόμενη αρθρογραφία μας.-
Σταύρος Κουμεντάκης
Managing Partner
Koumentakis and Associates Law Firm
Σημ.: Το παρόν άρθρο σε πλήρη μορφή