γράφει ο Σταύρος Κουμεντάκης
Σε προηγούμενη αρθρογραφία μας ασχοληθήκαμε με το δικαίωμα προτίμησης στην αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου της Ανώνυμης Εταιρείας. Προσεγγίσαμε την έννοια, τους δικαιούχους και τη διαδικασία άσκησής του. Είδαμε τι συμβαίνει όταν το δικαίωμα δεν ασκείται καθόλου ή ασκείται μερικώς. Εδώ, κλείνοντας την ενότητα τη σχετική με το δικαίωμα προτίμησης, θα μας απασχολήσουν τα σημαντικότερα ζητήματα του: το ενδεχόμενο και οι πρϋποθέσεις περιορισμού και αποκλεισμού (=κατάργησής) του. Επίσης, η προστασία του.
Περιορισμός Και Αποκλεισμός Του Δικαιώματος Προτίμησης
Ο περιορισμός ή αποκλεισμός του δικαιώματος προτίμησης ρυθμίζεται στο νόμο για τις ΑΕ (άρθρο 27 ν. 4548/2018) και, κατά περίπτωση, αποφασίζεται (ή δεν αποφασίζεται) από την Γενική Συνέλευση ή το Διοικητικό Συμβούλιο, όπως αμέσως στη συνέχεια αναλύεται.
Τυπικές Προϋποθέσεις
Απαιτείται (α) λήψη απόφασης από το αρμόδιο όργανο (επί τακτικής αύξησης: τη ΓΣ με αυξημένη απαρτία και πλειοψηφία, επί έκτακτης αύξησης: τη ΓΣ με απλή απαρτία και πλειοψηφία και το ΔΣ με πλειοψηφία 2/3 των μελών του) και (β) σύνταξη έκθεσης από το ΔΣ (στην οποία θα αναφέρονται οι ειδικοί λόγοι που επιβάλλουν τον περιορισμό ή την κατάργηση του δικαιώματος προτίμησης και επαρκώς θα δικαιολογείται η τιμή (ή η κατώτατη τιμή) που προτείνεται για την έκδοση των νέων μετοχών.
Τόσο η έκθεση του ΔΣ όσο και σχετική απόφαση της ΓΣ υποβάλλονται σε δημοσιότητα.
Οι Ουσιαστικές Προϋποθέσεις
Ουσιαστικές προϋποθέσεις υπό τις οποίες επιτρέπεται ο περιορισμός ή αποκλεισμός του δικαιώματος προτίμησης συνιστούν, κατά τη νομολογία, «…το εταιρικό συμφέρον, η αναγκαιότητα και η αναλογικότητα». Θα πρέπει, επίσης, η σχετική απόφαση να διαθέτει τα λιγότερα δυνατά μειονεκτήματα για τους υφιστάμενους μετόχους και να υπηρετεί την αρχή της ίσης μεταχείρισής τους. Δε θα πρέπει, τέλος, να λαμβάνει χώρα κατά κατάχρηση δικαιώματος.
Προστασία Του Δικαιώματος Προτίμησης
Στην περίπτωση που η ΑΕ εκδώσει μετοχές και, κατά παράβαση του δικαιώματος προτίμησης (ή των προϋποθέσεων αποκλεισμού ή περιορισμού του), τις διαθέσει σε τρίτους, τότε η ανάληψη των μετοχών είναι άκυρη. Πρόκειται όμως για ακυρότητα σχετική, την οποία δικαιούνται να προβάλλουν οι δικαιούχοι του δικαιώματος προτίμησης. Αν όμως πάσχει (και) η απόφαση του οργάνου που έλαβε την απόφαση για περιορισμό ή αποκλεισμό του, ο φορέας του σχετικού δικαιώματος δικαιούται να διεκδικήσει δικαστικά την, κατά το νόμο, ακύρωση της σχετικής απόφασης.
Το δικαίωμα προτίμησης στην αύξηση μετοχικού κεφαλαίου αποδεικνύεται εξαιρετικά σημαντικό για έννομα συμφέροντα των παλαιών μετόχων. Προβλέπεται, όμως, ο περιορισμός ή, ακόμα, και η κατάργησή του καθώς αυτό που (πρέπει να) υπερτερεί είναι το εταιρικό συμφέρον. Άλλοτε οι προβαλλόμενοι λόγοι (:εταιρικό συμφέρον) είναι βάσιμοι και άλλοτε όχι. Άλλοτε εξυπηρετούν το εταιρικό συμφέρον κι άλλοτε εκείνο των μετόχων πλειοψηφίας. Η (υπέρ του εταιρικού συμφέροντος) τεκμηρίωση των λόγων περιορισμού ή κατάργησης αλλά και τα αναγκαία διαδικαστικά/τυπικά βήματα και προϋποθέσεις αποδεικνύονται ιδιαίτερα σημαντικά. Σε περίπτωση μη τήρησής τους δικαιούται ο μέτοχος, που θεωρεί ότι θίγεται, να προσφύγει στα αρμόδια δικαστήρια για την ακύρωση των σχετικών αποφάσεων. Για την αποφυγή τέτοιας φύσης, πάντοτε σοβαρών, προβλημάτων επιβάλλεται η, όχι μόνον, απόλυτη συμμόρφωση με το «γράμμα» του νόμου αλλά και η βέλτιστη δυνατή με την ουσία του.
Σταύρος Κουμεντάκης
Managing Partner
Koumentakis and Associates Law Firm
Σημ.: Το παρόν άρθρο σε πλήρη μορφή