του Σταύρου Κουμεντάκη*
Τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου μιας Ανώνυμης Εταιρείας εκλέγονται για να υπηρετούν και να προάγουν το εταιρικό της συμφέρον. Δεν αποκλείεται όμως το δικό τους, προσωπικό, συμφέρον να μην ευθυγραμμίζεται με το αντίστοιχο της εταιρείας. Ακόμα χειρότερα: να συγκρούεται μ΄εκείνο. Τότε μιλάμε για «σύγκρουση συμφερόντων». Πώς οριοθετείται; Με ποιον τρόπο μπορεί κανένας να τη διαχειριστεί; Πώς αντιμετωπίζεται; Ποιες είναι οι πρόνοιες του νόμου;
Η λύση στο πρόβλημα: Εταιρική Διακυβέρνηση και Δίκαιο της Ανώνυμης Εταιρείας
Η (γενική) λύση στο πρόβλημα της σύγκρουσης συμφερόντων είναι διπλή. Η εφαρμογή των κανόνων της εταιρικής διακυβέρνησης από τη μια και η συμπόρευση με το δίκαιο της Ανώνυμης Εταιρείας από την άλλη.
Tα αντικρουόμενα συμφέροντα
Το εταιρικό συμφέρον
Πολλές συζητήσεις έχουν γίνει για το περιεχόμενό του. Ας περιοριστούμε στο, κατά τον γράφοντα-με απλά λόγια, ισχύον: Το εταιρικό συμφέρον δεν είναι παρά το συμφέρον της Ανώνυμης Εταιρείας. Μπορούμε με ασφάλεια να το ταυτίσουμε με το συμφέρον των μετόχων της-ως σύνολο καθώς και τη μακροχρόνια προκοπή εκείνης.
Το «ίδιον συμφέρον» των μελών ΔΣ
Ως τέτοιο νοείται το άμεσο και προσωπικό (λ.χ. οικονομικό, ηθικό κλπ.) συμφέρον ενός μέλους του, που η τυχόν ικανοποίησή του εμποδίζει την εκπλήρωση του εταιρικού συμφέροντος. Φορέας του συγκεκριμένου συμφέροντος μπορεί να είναι είτε το ίδιο το μέλος είτε πρόσωπο με το οποίο το μέλος του ΔΣ συνδέεται με κάποια σχέση (συγγενείς, λ.χ., ή νομικά πρόσωπα στα οποία ασκεί έλεγχο).
Η διαπίστωση των περιπτώσεων σύγκρουσης συμφερόντων
Σύγκρουση συμφερόντων υφίσταται σε εκείνες τις περιπτώσεις, κατά τις οποίες η ανεξάρτητη κρίση του μέλους του ΔΣ επηρεάζεται, ή ενδέχεται να επηρεαστεί, από την εμφιλοχώρηση ίδιου συμφέροντός του. Πρόκειται για τις περιπτώσεις που οι επιδιώξεις της ΑΕ δεν συμπλέουν (αντίθετα: αποκλίνουν) με αυτές του μέλους του ΔΣ. Κάποιες περιπτώσεις μοιάζουν περισσότερο περίπλοκες: Τι συμβαίνει όταν, λ.χ., το μέλος του ΔΣ στο οποίο εντοπίζεται η σύγκρουση συμφερόντων είναι και (μεγαλο)μέτοχος της εταιρείας; Μην ξεχνάμε επίσης πως η συντριπτική πλειονότητα των ελληνικών επιχειρήσεων είναι οικογενειακές...
Η αντιμετώπιση των περιπτώσεων της σύγκρουσης συμφερόντων
Ο νόμος για τις ανώνυμες εταιρείες θεσπίζει τρεις βασικούς κανόνες για την αντιμετώπιση περιπτώσεων σύγκρουσης συμφερόντων. Συγκεκριμένα: (α) την προτεραιότητα του εταιρικού συμφέροντος, (β) την υποχρέωση αποκάλυψης της περίπτωσης σύγκρουσης συμφερόντων μέλους ΔΣ, (γ) την απαγόρευση άσκησης του δικαιώματος ψήφου μέλους ΔΣ, του οποίου το ίδιο συμφέρον συγκρούεται με εκείνο της ΑΕ.
Κυρώσεις
Οι προβλεπόμενες κυρώσεις για την ενδεχόμενη παράλειψη από μέρους του μέλους του ΔΣ της δήλωσης σύγκρουσης συμφερόντων δεν είναι αμελητέες. Σε αστικό επίπεδο είναι δυνατό να δημιουργήσει υποχρέωσης αποζημίωσης. Σε ποινικό επίπεδο μπορεί να συνοδεύεται με ποινή φυλάκισης ή κάθειρξης.
Η συμμετοχή σε κάποιο Διοικητικό Συμβούλιο Ανώνυμης Εταιρείας μπορεί συχνά να μοιάζει, ή να είναι, εύκολη (ή τυπική) υπόθεση. Κάποιες άλλες όμως, όχι. Ενδεχομένως μάλιστα να αποδεικνύεται και ιδιαίτερα περίπλοκη. Η σύγκρουση συμφερόντων μέλους ΔΣ ανήκει στις τελευταίες.
Η σύγκρουση συμφερόντων λαμβάνει διάφορες μορφές.
Η διαχείριση όμως καθεμιάς περίπτωσης δεν μπορεί να γίνει παρά στη βάση των δικών της, εξατομικευμένων, δεδομένων.
Τότε μόνον θα αποβεί προς όφελος της εταιρείας & των μετόχων της και, γιατί όχι, του δικαίου.-
Σταύρος Κουμεντάκης
Managing Partner
Koumentakis and Associates Law Firm
Το παρόν άρθρο σε πλήρη μορφή