Το αργότερο με την Πτώση του Τείχους και την ενδελεχή προετοιμασία της γερμανικής Επανένωσης ο Χέλμουτ Κολ περνούσε στην ιστορία ως μια από τις σημαντικότερες πολιτικές φυσιογνωμίες της μεταπολεμικής Γερμανίας. Και αυτό μολονότι κατά την ιστορική χρονιά του 1989 ο ίδιος ήταν πολιτικά σχεδόν στο τέλος του. Οι εσωκομματικοί του αντίπαλοι είχαν αρχίσει ήδη να βγάζουν τα μαχαίρια επιδιώκοντας την καθαίρεσή του. Μόλις μετά βίας κατάφερε τελικά να διατηρήσει τον έλεγχο και να κρατηθεί στην εξουσία.
Ένστικτο πολιτικής επιβίωσης
Ανέκαθεν τον διέκριναν εξαιρετικές ικανότητες πολιτικής επιβίωσης. Και ήταν ο άνθρωπος των πράξεων. Είχε την ικανότητα να συνδυάζει ένα αξιοζήλευτο πολιτικό ένστικτο με μια στρατηγική θεώρηση και προσέγγιση των πραγμάτων. Και δεν άφηνε ανεκμετάλλευτες τις ευκαιρίες που του δίνονταν. Έτσι και στα τέλη του 1989, όταν έβλεπε την κατάρρευση της πρώην Ανατολικής Γερμανίας και την Πτώση του Τείχους. Ο Χέλμουτ Κολ αντιλήφθηκε αμέσως την ευκαιρία που διαγραφόταν. Και ανταποκρίθηκε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.
Μόλις τρεις εβδομάδες μετά την έφοδο των Ανατολικογερμανών στα τελωνειακά περάσματα παρουσίασε τον οδικό χάρτη για την Επανένωση - ένα σχέδιο δέκα σημείων - στη γερμανική Βουλή. Ένας πραγματικός άθλος. Τις ημέρες εκείνες η διαφαινόμενη Επανένωση προκαλούσε ακόμη ανάμεικτα συναισθήματα στο εξωτερικό. Εντούτοις ο ίδιος κατάφερε να αμβλύνει τις αντιδράσεις και να μεταπείσει όσους είχαν αμφιβολίες, δίνοντας και κερδίζοντας μια πρωτοφανή μάχη αξιοπιστίας.
Έργο ζωής η ενσωμάτωση της Γερμανίας στην Ευρώπη
Στα επιτεύγματα της 16χρονης θητείας του συγκαταλέγονται πέρα από την Επανένωση και η εξωτερική του πολιτική: οι σχέσεις φιλίας με τη Γαλλία του Μιτεράν τις οποίες θα συμβολίζει πάντα η φωτογραφία των δυο ηγετών πιασμένοι χέρι-χέρι, η ευρωπαϊκή ενοποίηση, η συμφιλίωση με την Πολωνία αλλά και η ευαισθησία που επέδειξε απέναντι στην αποδυναμωμένη Σοβιετική Ένωση.
Την πολιτική του βιογραφία επηρέασε και συνδιαμόρφωσε σε μεγάλο βαθμό η εμπειρία του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Ο θάνατος του μεγάλου του αδερφού Βάλτερ τον απασχολούσε μέχρι και το θάνατό του. Η δε διαίρεση της Ευρώπης σε Ανατολική και Δυτική στιγμάτισε τον νεαρό Κολ, ο οποίος κατά το τέλος του πολέμου ήταν μόλις 15 ετών. Καθότι έζησε τα παιδικά του χρόνια στα συντρίμμια του ολέθριου πολέμου εξελίχθηκε σε έναν κλασσικό εκφραστή της γενιάς του «ποτέ ξανά». Η ενσωμάτωση της μεταπολεμικής Γερμανίας στην Ευρώπη ήταν γι΄ αυτόν έργο ζωής. Ο Κολ αντιμετώπιζε την ευρωπαϊκή ενοποίηση ως γερμανική αποστολή. Έδωσε μάχες για το ευρώ, με στόχο να καταστήσει την ευρωπαϊκή ενοποίηση μη αναστρέψιμη. Και προέκρινε τη διεύρυνση της ΕΕ προς Ανατολάς, γνωρίζοντας ότι ενδεχομένως αυτό να ξεπερνούσε τις αντοχές της γηραιάς ηπείρου.
Για την ελληνική κρίση
Μέσα από τα βιβλία του και όσο το επέτρεπε η κακή κατάσταση της υγείας του αναφέρθηκε τα τελευταία χρόνια και στην ελληνική κρίση. Το 2014 επέρριπτε βαριές ευθύνες για την ευρωπαϊκή κρίση χρέους εν γένει στο διάδοχό του Γκέρχαρντ Σρέντερ, κατηγορώντας τον για δυο μεγάλα λάθη, όπως έγραψε: την πρόωρη ένταξη της Ελλάδας στην ευρωζώνη και τη χαλάρωση του Συμφώνου Σταθερότητας. Όσο ήταν ο ίδιος καγκελάριος δεν υπήρξε κάποια συμφωνία για να ενταχθεί εξαρχής η Ελλάδα στην Ευρωζώνη. Γνωρίζαμε την κατάσταση, έγραψε στο βιβλίο του, προσθέτοντας όμως ότι παρά ταύτα η ΕΕ θα πρέπει να δείξει τώρα την αλληλεγγύη της στην Ελλάδα.
Ο Χέλμουτ Κολ περνά στην Ιστορία ως μια από τις σημαντικότερες πολιτικές προσωπικότητες της μεταπολεμικής Γερμανίας και ως ένας μεγάλος Ευρωπαίος.
Φόλκερ Βάγκενερ / Κώστας Συμεωνίδης
Πηγή: Deutsche Welle