Η υπογονιμότητα είναι ένα από τα σημαντικότερα ιατρικά προβλήματα στον δυτικό κόσμο καθώς επηρεάζει περίπου το 10% των ζευγαριών αναπαραγωγικής ηλικίας. Αυτό οδήγησε σε 42 χρόνια συνεχούς έρευνας και προόδου στον τομέα της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής και της εξωσωματικής γονιμοποίησης, συμπεριλαμβανομένης της παραγωγής καινοτόμων φαρμάκων και εξέλιξη νέων τύπων θεραπείας.
Ο Μιχάλης Κυριακίδης, MD, MSc, Γυναικολόγος Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής αναφέρει χαρακτηριστικά πως «στα πρώτα βήματα της προσπάθειάς του να αποκτήσει παιδί με εξωσωματική γονιμοποίηση, κάθε ζευγάρι θα ακούσει όρους που μπορεί να μην είναι άμεσα κατανοητοί. Μία από τις πρώτες λέξεις που μπορεί να ακούσουν από τον ειδικό γονιμότητάς τους είναι ο όρος πρωτόκολλο».
Στο ίδιο κλίμα, επισημαίνει πως «ο όρος πρωτόκολλο αναφέρεται στον τύπο και τη φαρμακευτική δοσολογία που μπορεί να χρειαστείτε, το συνδυασμό διαφορετικών ουσιών και την πορεία του πλάνου γονιμότητας. Η ελεγχόμενη διέγερση των ωοθηκών είναι ένα θεμελιώδες βήμα της θεραπείας σας, κατά τη διάρκεια του οποίου ο βέλτιστος αριθμός ωαρίων προσλαμβάνεται και συλλέγεται αργότερα προκειμένου να γονιμοποιηθεί και να παραχθούν έμβρυα για μεταφορά. Με την πάροδο του χρόνου, οι τεχνικές υποβοηθούμενης αναπαραγωγής εξελίχθηκαν για να καλύψουν τις ανάγκες διαφόρων τύπων ασθενών».
«Σε αυτό το σημείο, υπάρχουν 3 διαφορετικά κύρια πρωτόκολλα από τα οποία μπορεί να επιλέξει ο γιατρός σας, αν και υπάρχουν πολλές παραλλαγές. Η κύρια διαφορά τους έγκειται στον τύπο και το χρονοδιάγραμμα της κάτω ρύθμισης. Λάβετε υπόψη ότι η μειωμένη ρύθμιση αναφέρεται στις ενέργειες και τα φάρμακα που λαμβάνονται για να αποφευχθεί η πρόωρη ωορρηξία και να διευκολυνθεί η συλλογή αυγών. Η πλειονότητα των ζευγαριών παγκοσμίως θα αντιμετωπιστεί με το ανταγωνιστικό πρωτόκολλο και ένα μικρότερο μέρος θα υποβληθεί σε αγωνιστικό πρωτόκολλο (μακρύ ή σύντομο). Σε όλα τα πρωτόκολλα, υπάρχει τακτική παρακολούθηση των ασθενών μέσω υπερηχογραφικής σάρωσης και ορμονικού προφίλ. Τα κριτήρια με τα οποία θα επιλέξει ο γιατρός σας περιλαμβάνουν κυρίως ηλικία, ιατρικό ιστορικό και χαρακτηριστικά, αιτία στειρότητας και προηγούμενες θεραπείες γονιμότητας», συμπληρώνει ο κ. Κυριακίδης.
Ο γυναικολόγος Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής προσθέτει πως «το ανταγωνιστικό πρωτόκολλο είναι το πιο συχνά χρησιμοποιούμενο πρωτόκολλο IVF παγκοσμίως και ένα από τα πιο πρόσφατα. Περιλαμβάνει πολλά πλεονεκτήματα όπως η φιλική προς τον ασθενή διαχείριση, λιγότερες ημέρες και δόσεις ενέσεων και μειωμένος κίνδυνος για το σύνδρομο υπερδιέγερσης των ωοθηκών. Αυτός ο τύπος θεραπείας ξεκινά την ημέρα 2-3 του κύκλου σας με ενέσιμες ορμόνες διέγερσης θυλακίων και διαρκεί περίπου 10-12 ημέρες. Μετά από μερικές ημέρες ενέσεων, ο ανταγωνιστής GnRH προστίθεται για την πρόληψη της πρόωρης ωορρηξίας. Στο τέλος, ο γιατρός σας θα δώσει μια ώθηση για να διεγείρει την τελική ωρίμανση των αυγών και να προχωρήσει στην ανάκτηση των αυγών. Αυτός ο τύπος πρωτοκόλλου είναι αποτελεσματικός για την πλειονότητα των ασθενών και μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε διάφορους τύπους στειρότητας».
«Από την άλλη πλευρά, το μακρύ πρωτόκολλο αγωνιστή GnRH έχει χρησιμοποιηθεί για περισσότερο από δύο δεκαετίες ως πρότυπο στην εξωσωματική γονιμοποίηση από την ανακάλυψή του στη δεκαετία του 1980. Αυτό το πρωτόκολλο ξεκινά την 21η ημέρα του κύκλου πριν από τη θεραπεία με την εισαγωγή της ημερήσιας ένεσης αγωνιστή για την κάτω ρύθμιση. Την ημέρα 2-3 του επόμενου κύκλου, ο ασθενής ξεκινά με ενέσιμες ορμόνες διέγερσης ωοθυλακίων και συνεχίζει με τον αγωνιστή έως ότου ενεργοποιηθεί η τελική ωρίμανση. Κατά συνέπεια, αυτό το πρωτόκολλο περιλαμβάνει παρενέργειες όπως μεγαλύτερη διάρκεια θεραπείας, περισσότερες αμπούλες γοναδοτροπίνης, σχηματισμό κύστης των ωοθηκών και συμπτώματα εμμηνόπαυσης. Ως αποτέλεσμα, συνήθως προορίζεται για φυσιολογικούς ανταποκριτές και γυναίκες με προηγούμενους ανεπιτυχείς κύκλους εξωσωματικής γονιμοποίησης ή συγκεκριμένες αιτίες στειρότητας», αναφέρει χαρακτηριστικά ο ίδιος.
Ο κ. Κυριακίδης πεοσθέτει πως «το τρίτο κύριο πρωτόκολλο που μπορεί να επιλέξει ο γιατρός σας είναι το πρωτόκολλο σύντομου αγωνιστή ή το Flare-up. Αυτός ο τύπος πρωτοκόλλου χρησιμοποιεί τον αγωνιστή GnRH με διαφορετική αντίληψη για να διεγείρει, παρά να καταστέλλει, τη φυσική παραγωγή του σώματος FSH. Αν και είναι λιγότερο συνηθισμένο τα τελευταία χρόνια, το πρωτόκολλο εξάπλωσης συνιστάται γενικά όταν ένας ασθενής είχε κακή ανταπόκριση σε άλλα πρωτόκολλα ή τα δοκίμασε χωρίς επιτυχία».
«Υπάρχουν εναλλακτικά πρωτόκολλα και μπορεί να είναι μια ελκυστική επιλογή για πολλούς γιατρούς και ασθενείς. Αυτά κυμαίνονται από φυσικό-IVF έως ελάχιστο, μίνι ή ήπιο-IVF και μπορεί να περιλαμβάνουν προγράμματα προετοιμασίας ή προ-θεραπείας. Αυτοί οι τύποι θεραπείας μπορούν να θεωρηθούν καλύτερη επιλογή σε ασθενείς με φτωχό αποθεματικό ωοθηκών και φτωχούς ανταποκρινόμενους καθώς συνεπάγονται χαμηλότερες δόσεις και δόσεις φαρμάκων καθώς και λιγότερες επισκέψεις παρακολούθησης. Ωστόσο, αυτά τα πρωτόκολλα έχουν το μεγαλύτερο μειονέκτημα της περιορισμένης πρόσληψης αυγών για ασθενείς με φυσιολογική ωοθηκική λειτουργία», εξηγεί ο ίδιος.
Ο κ. Κυριακίδης καταλήγει λέγοντας πως «μετά από αρκετές δεκαετίες ιατρικής και τεχνολογικής προόδου, η συζήτηση σχετικά με το πρωτόκολλο που θα επιλεγεί συνεχίζεται.
Στο EMBRYOLAB, πιστεύουμε ότι το καλύτερο πρωτόκολλο για κάθε ασθενή δεν πρέπει να είναι ούτε «μέγιστο» ούτε «ελάχιστο» αλλά αντίθετα να είναι «βέλτιστο». Τελικά, το σωστό πρωτόκολλο βασίζεται στις συγκεκριμένες ανάγκες και χαρακτηριστικά του ασθενούς καθώς και στους οικογενειακούς στόχους. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο εξατομικεύουμε το πρόγραμμα θεραπείας σε κάθε μεμονωμένο ζευγάρι».