Skip to main content

Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών, αλλά τι Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών;

Η λειτουργία της ΕΥΠ και η επόμενη μέρα της παρακολούθησης του Νίκου Ανδρουλάκη. Το θεσμικό πλαίσιο της Υπηρεσίας και το ηθικό ζήτημα της υπόθεσης.

Του Φάνη Ουγγρίνη*

«H Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών έχει ως σκοπό την πρόληψη, αποτροπή, ανάσχεση και εξουδετέρωση της κατασκοπευτικής και της τροµοκρατικής απειλής, µε στόχο τη θωράκιση της χώρας και την προάσπιση των εθνικών συµφερόντων. Μέσα σε ένα απαιτητικό και πολυδιάστατο διεθνές περιβάλλον και απέναντι στις νέες προκλήσεις, που διαρκώς ανακύπτουν, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό, το άριστα καταρτισµένο ανθρώπινο δυναµικό µας επιτελεί το έργο του µε εθνική συνείδηση, επαγγελµατισµό και αποφασιστικότητα».

Έτσι περιγράφεται ο σκοπός λειτουργίας της ΕΥΠ στην ιστοσελίδα της. Στο πλαίσιο της αποστολής της, η Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών συνεργάζεται (τουλάχιστον έτσι υποτίθεται) με τη Διακλαδική Διεύθυνση Στρατιωτικών Πληροφοριών και συναρμόδιες Διευθύνσεις του ΓΕΕΘΑ, με αντίστοιχες υπηρεσίες πληροφοριών των Επιτελείων, και προφανώς με τη Διεύθυνση Κρατικής Ασφαλείας του υπουργείου Προστασίας του Πολίτη, με αποκλειστική αποστολή την εσωτερική ασφάλεια. Το ανθρώπινο δυναμικό της αποτελείται από επιστημονικό και διοικητικό προσωπικό, όπως και από αποσπασμένα στελέχη των υπουργείων Εξωτερικών, Άμυνας και Προστασίας του Πολίτη, σε κλιμάκια εντός και εκτός Ελλάδας. Ο εκάστοτε διοικητής της υπάγεται απευθείας στο γραφείο Πρωθυπουργού, οι επιχειρήσεις της στις στο εσωτερικό προϋποθέτουν εισαγγελικές αποφάσεις, η δε δραστηριότητα της ελέγχεται από την Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας της Βουλής. Βέβαια χρήσιμο είναι να θυμόμαστε και μια άλλη γλαφυρή περιγραφή που κυκλοφορεί, υποτίθεται του Φον Κανάρις: «Δύο είναι οι χώρες όπου η δουλειά μας γίνεται κάτω από εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες. Είναι η Ιαπωνία επειδή εκεί δεν μιλάει κανένας, και η Ελλάδα επειδή εκεί μιλούν οι πάντες και συνεχώς».

Με τις παραπάνω λέξεις σκιαγραφείται η αυγουστιάτικη πέτρα του σκανδάλου. Εξυπακούεται πως είναι επιεικώς αστείο το να βγει κανείς και να διατυπώσει κατηγορηματικές απόψεις πάνω στο τι έχει συμβεί. Όμως, εάν ισχύουν οι πρωθυπουργικές δηλώσεις και έχουν τηρηθεί οι προβλεπόμενες διαδικασίες, τότε λογικά δεν πρέπει να υφίσταται ποινικό ζήτημα. Όταν έχει προηγηθεί εισαγγελική παραγγελία και αυτή έχει ακολουθηθεί κατά γράμμα προφανώς δεν χωρά συζήτηση για Γουότεργκεϊτ.

Ωστόσο, για μεγάλη μερίδα πολιτών φαίνεται πως τίθεται ηθικό ζήτημα. Σύμφωνα με το σκεπτικό τους, ένας εξέχων πολιτικός -ακόμη και απλός ευρωβουλευτής- κατά τεκμήριο αποκλείεται να δρα ενάντια στο πολίτευμα και στα εθνικά συμφέροντα, ώστε να δικαιολογείται η παρακολούθηση του, σύμφωνα με τις αρμοδιότητες της ΕΥΠ και της Δικαιοσύνης. Να με συγχωρείτε, αλλά θα διαφωνήσω. Όπως είναι νόμιμη η παρακολούθηση οποιουδήποτε από μας τους... κοινούς θνητούς, εφόσον θεωρείται σχετικός με απειλές κατά της εθνικής ασφάλειας, έτσι θα πρέπει ν' αντιμετωπίζονται και όλα τα πολιτικά πρόσωπα. Κανείς δεν επιτρέπεται να είναι υπεράνω του νόμου, όσο ψηλά κι αν βρίσκεται. Άλλωστε η πολύ πρόσφατη ιστορία μας έχει δείξει ότι νόμιμα κόμματα ενίοτε επιβουλεύονται τη κοινοβουλευτική δημοκρατία και συντονίζονται με ξένες δυνάμεις. Το αν οι διαδικασίες θα πρέπει να γίνουν πιο λεπτομερείς, όπως εξαγγέλθηκε, είναι άλλο θέμα.

Τα ως τώρα επίσημα στοιχεία για την υπόθεση δεν επαρκούν για να αιτιολογηθούν οι παραιτήσεις Κοντολέοντος - Δημητριάδη, ειδικά του δευτέρου. Ο Γ.Δ. παραιτήθηκε πραγματικά λόγω ευθιξίας; Μήπως στοχοποιήθηκε από κυκλώματα για αιτίες εντελώς διαφορετικές, Μήπως παραιτήθηκε διότι δε γνώριζε, ως όφειλε; Μήπως διότι όσα γνώριζε τα απέκρυψε από τον Πρωθυπουργό; Διότι γενικά ενεργούσε κατά βούληση μαζι με τον Κοντολέοντα, χωρίς να ενημερώνει τον ΠΘ; Διότι ως είθισται σε αυτές τις περιπτώσεις, κάποιος έπρεπε να θυσιαστεί αν και όλοι ήταν ενήμεροι; Με αυτούς τους προβληματισμούς, εύλογα πολλοί -ακόμη και υποστηρικτές της κυβέρνησης- ήδη σπεύδουν να συμπεράνουν ότι οι καταγγελίες Κουκάκη και Ανδρουλάκη αποτελούν μόνο την κορυφή ενός μεγαλύτερου παγόβουνου. Θα μπορούσε να ισχύει κάτι τέτοιο;

Φυσικά. Σε σχέση με τις αμερικανικές και βρετανικές υπηρεσίες, το θεσμοθετημένο πεδίο δράσης και εποπτείας της ΕΥΠ είναι αρκετά ευρύ και ασαφές, και λογικά τα διαθέσιμα εργαλεία για να κάνει τη δουλειά της προσφέρουν τη δυνατότητα να παρακολουθεί άνετα οποιονδήποτε εντός της ελληνικής επικράτειας. Δεδομένου ότι η εντολή για τοποθέτηση κοριών στους καταγγέλοντες ήρθε από…επάνω, οι φέροντες την ευθύνη άμεσου ελέγχου της θα κληθούν να εξηγήσουν γιατί -και πώς- ένας δημοσιογράφος και ένας ευρωβουλευτής απειλούσαν το πολίτευμα και την ασφάλεια της χώρας της δικής μας ή άλλης.

Υπάρχει όμως περίπτωση να προκύψει και ένα χειρότερο εύρημα: να έχουν πραγματοποιηθεί παρακολουθήσεις από υπηρεσιακούς που κάνουν του κεφαλιού τους. Αφθονούν άλλωστε τα κατά καιρούς σχετικά ρεπορτάζ και κουτσομπολιά γύρω από αναξιοκρατία, εσωτερικές έριδες, κομματικό συνδικαλισμό, αναπάντεχες αλλαγές κατευθύνσεων, πολιτικές παρεμβάσεις, «βαλιτσάκια», αλληλοεπικάλυψη αρμοδιοτήτων, λογισμικά, δοσοληψίες με επιχειρηματίες και άλλα παρεμφερή. Μπορεί ο μέσος Έλληνας των μετεμφυλιακών εμμονών ν' αντιμετωπίζει με δέος το εγχώριο οικοσύστημα συλλογής και επεξεργασίας πληροφοριών, μα η συνήθης φημολογία και περιστατικά όπως του Οτσαλάν και του Καραμανλή αναδεικνύουν μια μάλλον διαφορετική εικόνα, παρόμοια εκείνης για την άλλοτε διαβόητη ναζιστική Άμπβερ• περίπου μιας τυπικής δημόσιας υπηρεσίας χωρίς πυξίδα και στεγανότητα, όπου σπανίζουν η πειθαρχία και το αίσθημα καθήκοντος. Ενός αδιαφανούς γραφειοκρατικού φορέα του οποίου η υπαγωγή στον πρωθυπουργό καθίσταται υποχρεωτική επειδή ακριβώς κανένα από τα υπουργεία που συνεργάζονται μαζί του δεν είναι σε θέση να τον ενσωματώσει αποτελεσματικά στη δομή του. Μέσα σε τέτοιο περιβάλλον νεοελληνικής ανοργανωσιάς τα κατά καιρούς ατυχήματα είναι αναπόφευκτα και αλίμονο σ' όποιον ατυχήσει να βρεθεί με την καυτή πατάτα.

Εν μέσω διακοπών είναι δυστυχώς εξαιρετικά απίθανο να διαλευκανθεί σύντομα η υπόθεση. Το πιο πιθανό είναι πως θα εκπέσει σε διασπορά παραπολιτικών και σε ανταλλαγή μεγαλοστομιών εκ μέρους των δύο μεγαλύτερων κομμάτων, που θα πολώσουν τους πολίτες, θα τρώσουν το εθνικό κύρος και θα ρίξουν το ηθικό όσων ενσυνείδητων εργάζονται στο χώρο αυτό. Κατόπιν θα συσταθεί η αναμενόμενη εξεταστική επιτροπή, δηλαδή μια νέα αφορμή για να βγουν περισσότερα άπλυτα στη φόρα και να εκτεθεί δημόσια το έργο της ΕΥΠ, μέσω των συνήθων διαρροών στα ΜΜΕ από όποιους βουλευτές θέτουν τα μικροκομματικά οφέλη πάνω από τα εθνικά. Βραχυπρόθεσμα η κατασκοπεία και αντικατασκοπεία της Ελλάδας θα δοκιμαστούν, και μάλιστα σε κακή διεθνή συγκυρία, μέσα σε περιβάλλον αυξημένων υβριδικών απειλών (απόδειξη η ανυπόστατη φημολογία πως η αίτηση παρακολούθησης Ανδρουλάκη εστάλη από Ουκρανία ή Αρμενία).

Σοβαρή εξωτερική και αμυντική πολιτική δε νοούνται δίχως επαρκείς και ακριβείς πληροφορίες, άρα αυτή την περίοδο η αποτελεσματικότητα των αρμόδιων υπηρεσιών αποτελεί μέγα ζητούμενο. Ας ελπίσουμε έστω ότι θα επέλθει κάθαρση, επ' ωφελεία των στρατηγικών συμφερόντων της χώρας. Το αν η Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών κάνει σωστά τη δουλειά της είναι πολύ πιο σημαντικό από κόμματα, πολιτικά πρόσωπα ή συγκυβερνήσεις.

*Ο Φάνης Ουγγρίνης είναι σύμβουλος επιχειρήσεων