Η αντιπλημμυρική θωράκιση της Θεσσαλονίκης απασχολεί την κοινωνία και τους κατά καιρούς αρμόδιους πολλές δεκαετίες τώρα. Έπειτα από μια μακρά περίοδο κατά την οποία διαπιστωνόταν το πρόβλημα και γίνονταν σχέδια επί χάρτου και μελέτες επί μελετών, για να οδηγήσουν στο δια ταύτα, που είναι οι πόροι για να γίνουν τα αναγκαία έργα, φτάσαμε επιτέλους σε ένα σημείο που αρχίζουν να γίνονται κάποιες ουσιαστικές και σημαντικές παρεμβάσεις.
Στο μεσοδιάστημα χάθηκαν από ανθρώπινες ζωές, μέχρι περιουσίες, η τοπική κοινωνία αγανάκτησε πολλάκις και δικαίως, η αντιπλημμυρική θωράκιση έγινε ανέκδοτο και η κατάσταση με την επιδείνωση της κλιματικής κρίσης γινόταν και γίνεται διαρκώς και χειρότερη. Όλες αυτές τις δεκαετίες γνωρίζαμε πού υπάρχει το πρόβλημα, προτείνονταν λύσεις, αναλαμβάνονταν πρωτοβουλίες, αλλά τα έργα ήταν ελάχιστα.
Επειδή έχω αναφερθεί ουκ ολίγες φορές στο ζήτημα της αντιπλημμυρικής προστασίας της Θεσσαλονίκης, χωρίς να είμαι ειδικός, θεωρώ ότι το πιο σημαντικό εμπόδιο στην αντιπλημμυρική θωράκιση της περιοχής είναι τα κονδύλια που απαιτούνται για να γίνουν τα αναγκαία έργα και παρεμβάσεις.
Η σημερινή κυβέρνηση, για να δώσω ένα παράδειγμα προχωρά τρία μείζονα αντιπλημμυρικά έργα σε Ωραιόκαστρο, Καλαμαριά και περιοχή Λαχαναγοράς. Μόνο γι' αυτά τα έργα ο συνολικός προϋπολογισμός φτάνει στα 60 εκατομμύρια ευρώ... Σκεφτείτε τώρα τις παρεμβάσεις που δρομολογούν η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας και η ΕΥΑΘ, εντός του αστικού ιστού της Θεσσαλονίκης, σε τρεις περιοχές, που χαρακτηρίζονται διαχρονικά "κόκκινες" για τις πλημμύρες, τον άξονα Εθνικής Αμύνης – Λευκού Πύργου, τον άξονα Δικαστηρίων – Λιμανιού και την Αγίων Πάντων...
Δεν θα ολοκληρωθούν άμεσα αυτά τα έργα. Αυτό σημαίνει ότι για αρκετά χρόνια ακόμη θα πλημμυρίζουμε σε κάθε έντονη βροχόπτωση και θα δημιουργούνται τα προβλήματα που βιώνουμε όλοι επί δεκαετίες. Όμως έγινε η αρχή και υπάρχει σοβαρή προοπτική ολοκλήρωσης των πρώτων τριών έργων, μετά και τη συμβασιοποίησή τους, ενώ το σύμφωνο συνεργασίας Περιφέρειας – ΕΥΑΘ εγγυάται ότι η τελευταία θα κάνει τις μελέτες εγκαίρως και η πρώτη θα χρηματοδοτήσει τις αναγκαίες παρεμβάσεις μέσω διασφαλισμένων ευρωπαϊκών πόρων (ΕΣΠΑ).
Είναι αυτά τα έξι έργα η αντιπλημμυρική ασπίδα της περιοχής; Όχι. Ξεκάθαρα όχι. Απαιτούνται δεκάδες άλλες παρεμβάσεις προκειμένου να θωρακίσουμε τη Θεσσαλονίκη από τις πλημμύρες. Κι όσο επιδεινώνεται η κλιματική κρίση, όσο τα έντονα καιρικά φαινόμενα έχουν μεγαλύτερη ραγδαιότητα και συχνότητα, οι πλημμύρες θα είναι ακόμη πιο μεγάλες και επικίνδυνες και η ανάγκη να λυθεί το πρόβλημα ακόμη πιο επιτακτική.
Ήδη υπάρχει ένα επικαιροποιημένο συνολικό master plan για την αντιπλημμυρική προστασία της Θεσσαλονίκης. Δεν αναφέρομαι αναλυτικά σε αυτό, επειδή γνωρίζω και έχω προβάλλει όχι ένα, αλλά περισσότερα αντίστοιχα master plan στο παρελθόν, στο πλαίσιο των ρεπορτάζ μου στα μέσα που έχω δουλέψει. Έπειτα λοιπόν από τρεις (και πλέον) δεκαετίες ως ρεπόρτερ, που ασχολείται και με τα αντιπλημμυρικά, θεωρώ ότι τα master plan είναι αναγκαία για τους διάφορους εμπλεκόμενους στην αντιπλημμυρική προστασία, σε όλα τα επίπεδα, πλην όμως για την κοινωνία και τους μη ειδικούς δεν αποτελούν κάτι περισσότερο από έναν μπούσουλα για την καταγραφή του προβλήματος, για τον εντοπισμό των σημείων που χρήζουν παρέμβασης, για την πρόβλεψη των πλημμυρογενέσεων και για την ιεράρχηση των αναγκαίων έργων υποδομής και των άλλων αναγκαίων επίσης παρεμβάσεων που χρειάζεται να γίνουν. Εξαιρετικά χρήσιμα τα master plan, αλλά όταν πηγαίνουμε στο δια ταύτα... Το master plan είναι αυτό που μας λέει ιδανικά τι πρέπει να γίνει και πού για να είναι ασφαλέστερη η περιοχή από τις πλημμύρες. Εκείνο που δεν λέει είναι πώς θα γίνουν όσα ιδανικά και επιστημονικά πρέπει να γίνουν. Ξέρουμε το "πρέπει", ψάχνουμε (για δεκαετίες) το "πώς".
Γι' αυτό δεν μπορεί κανείς να απαξιώσει τις μελέτες και τους σχεδιασμούς, δεν μπορεί όμως και κανένας να τους δώσει την υπεραξία που έχουν, διότι πολύ απλά το κόστος για τη συνολική υλοποίησή τους είναι δυσθεώρητο. Στην περίπτωση των αντιπλημμυρικών έργων τα πολλά λεφτά που απαιτούνται δεν υπάρχουν...
Σημειώνω από το ρεπορτάζ της συναδέλφου Κάτιας Γερακαρίτου για το επικαιροποιημένο Master Plan Αντιπλημμυρικών Έργων Περιοχών Ν. Θεσσαλονίκης του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών ότι την περίοδο 2012 – 2018 έχουν καταγραφεί συνολικά 208 πλημμυρικά συμβάντα, εκ των οποίων τα 176 ήταν σημαντικά. Το master plan "εντοπίζει τις περιοχές με διαπιστωμένα πλημμυρικά φαινόμενα και τις περιοχές στις οποίες είναι πιθανή η εμφάνιση πλημμυρών, καθώς και ιεραρχεί τα απαιτούμενα έργα αντιπλημμυρικής προστασίας στην ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλονίκης". Και για να πάμε και στην ουσία... σε 123 ανέρχονται οι προτεινόμενες παρεμβάσεις με τις 40 από αυτές να κρίνονται ως άμεσης προτεραιότητας...
Μεταξύ των έργων που επίσης χαρακτηρίζονται άμεσης προτεραιότητας (πέραν των έξι που προαναφέρθηκαν) είναι η αποκατάσταση των εκβολών του Αξιού Ποταμού, η μελέτη διευθέτησης του χειμάρρου Ανθεμούντα (στον οικισμό Βασιλικών), όπου είναι σε φάση απαλλοτριώσεων και ένταξης του έργου κόστους 8,9 εκ. ευρώ σε χρηματοδότηση. Επίσης οι εργασίες αντιπλημμυρικής θωράκισης των ρεμάτων της Θέρμης προϋπολογισμού 1,1 εκ. ευρώ καθώς και η διευθέτηση οριοθέτηση ρεμάτων σε Πεύκα και Πολίχνη. Δεν θέλω να αναφερθώ στον αριθμό των μελετών που προτείνονται ως νέες να γίνουν γιατί θα προκαλέσω μεγάλη απογοήτευση...
Όταν όμως για έξι πολύ σημαντικά έργα βρίσκονται οι πόροι, δεν μπορεί κάποιος παρά να αναγνωρίσει ότι επιτέλους γίνεται μια πολύ σοβαρή προσπάθεια για να αντιμετωπιστούν σοβαρά ζητήματα αντιπλημμυρικής θωράκισης, που θα προστατεύσουν τη ζωή και τις περιουσίες των πολιτών. Οι δε περιοχές, στις οποίες θα γίνουν οι παρεμβάσεις, επισημαίνονται (επί πόσα χρόνια έχω χάσει το μέτρημα) από την Πυροσβεστική διαρκώς σε όλες τις συσκέψεις των αρμοδίων ετησίως εν όψει χειμώνα και θέρους ως εξαιρετικά επικίνδυνες για να πλημμυρίσουν, ως "κόκκινες", όπως συνηθίζουμε να τις χαρακτηρίζουμε όλοι.
Μια καλή αρχή έγινε. Έξι έργα θα γίνουν, αφού υπάρχουν οι απαιτούμενοι πόροι. Για τα υπόλοιπα και για να μην έχουμε προβλήματα πλημμυρών... υπομονή και επιμονή. Τίποτα εξάλλου δεν κατακτιέται χωρίς κόπο και χωρίς κόστος.