του Νίκου Φωτίου*
Κάποιο λάκκο έχει η φάβα…
Σε προηγούμενα σημειώματά μου είχα επισημάνει την χονδροειδή θεσμική στρέβλωση στην οποία επιδόθηκαν οι διαδοχικοί ΥΠΕΣ Τ. Θεοδωρικάκος και Μ. Βορίδης (σε αγαστή και ανεπίτρεπτη συνεργασία με τη φιλοκυβερνητική ΚΕΔΕ) εις βάρος της Αυτοδιοίκησης, προκειμένου να επαναφέρουν την «κυβερνησιμότητα» στους δήμους, με πρόφαση την όντως άστοχη καθιέρωση της απλής αναλογικής από τον προηγούμενο ΥΠΕΣ Π. Σκουρλέτη.
Έτσι, μεταξύ άλλων τερατογενέσεων…
Το καθαρά αντιαυτοδιοικητικό αυτό θεσμικό πλαίσιο:
Ι. Κατέστησε το υπέρτατο όργανο διοίκησης, το Δημοτικό Συμβούλιο, παίγνιο των ορέξεων του εκάστοτε δημάρχου. Αναγόρευσε υποκείμενα όργανα -Οικονομική και Επιτροπή Ποιότητας Ζωής- σε κυρίαρχα αποφασιστικά όργανα, μη υποκείμενα στον έλεγχο των Δημοτικών Συμβούλων, δωρίζοντας, μάλιστα, με φτηνά κόλπα, τη μεγάλη πλειοψηφία τους στη μειοψηφική παράταξη των δημάρχων.
ΙΙ. Επέτρεψε στους μειοψηφικούς δημάρχους να πλιατσικολογήσουν τις παρατάξεις της αντιπολίτευσης προκειμένου να στήσουν πλαστές πλειοψηφίες έναντι έμμισθων θέσεων και άλλων απολαβών. Προσελκύστηκαν πρόθυμοι λιποτάκτες των παρατάξεων με τις οποίες εκλέχτηκαν, οι οποίοι διορίστηκαν ακόμη και σε θέσεις αντιδημάρχων «για το καλό του λαού και του τόπου»...
ΙΙΙ. Παραχώρησε στις «Αναπτυξιακές Εταιρείες» των Δήμων πλήθος σημαντικότατων οικονομικών αρμοδιοτήτων καθιστώντας τες παρα-δημοτικές δομές, επίσης χωρίς άμεσο έλεγχο του Δημοτικού Συμβουλίου.
Έχει ο καιρός γυρίσματα…
Το θεσμικό αυτό τερατούργημα δεν έμελλε να μακροημερεύσει. Σειρά αποφάσεων Ανώτατων Δικαστηρίων και Ελεγκτικών Οργάνων άρχισε να ξηλώνει το αντισυνταγματικό και αντιδημοκρατικό πουλόβερ που έπλεξαν οι κ.κ. Θεοδωρικάκος-Βορίδης.
Παράνομη η συγκρότηση επιτροπών!
Το Γ´ τμήμα του ΣτΕ (απόφαση 760/2022) έκρινε ως αντισυνταγματική τη μεταβολή του τρόπου συγκρότησης της Οικονομικής Επιτροπής, της Επιτροπής Ποιότητας Ζωής καθώς και των Δ.Σ. δημοτικών νομικών προσώπων με τους νόμους 4623, 4625, 4635/2019. Αυτή η «κάνω-ό,τι-γουστάρω» Θεοδωρικάκεια παρέμβαση έγινε αφενός προκειμένου στα όργανα αυτά να υπάρχει με το στανιό πλειοψηφία της παράταξης του μειοψηφικού δημάρχου και, αφετέρου, επέφερε την αθρόα μεταφορά αποφασιστικών αρμοδιοτήτων υψηλότατου οικονομικού αντικειμένου, οι οποίες ανήκαν στο δημοτικό συμβούλιο, ως έχον (ν. 3852/2010, άρθρο 65 παρ. 1) το γενικό τεκμήριο αρμοδιότητας για τα θέματα που αφορούν τον δήμο.
Παράνομοι και οι «πρόθυμοι» αντιδήμαρχοι!
Το Γ’ τμήμα του Συμβουλίου της Επικρατείας έκρινε, επίσης, ως αντισυνταγματική και την ανάδειξη ανεξάρτητων δημοτικών συμβούλων σε θέση αντιδημάρχων, βάσει των αλλαγών που επέβαλε ο νόμος 4623/2019 (Θεοδωρικάκος), στον νόμο 4555/2018 («Κλεισθένης»).
Έκρινε, δηλαδή, ως ανεφάρμοστες τις επιβληθείσες μεταβολές στο νομοθετικό πλαίσιο. Σύμφωνα με το ισχύον άρθρο 68, που τροποποιεί το άρθρο 59 του ν. 3852/2010 («Καλλικράτης»), «αντιδήμαρχος δεν μπορεί να οριστεί σύμβουλος που ανήκει σε διαφορετική δημοτική παράταξη από αυτήν του δημάρχου, εάν ο ορισμός δεν εγκριθεί από την πλειοψηφία των συμβούλων της παράταξης στην οποία ανήκει ο σύμβουλος αυτός». Στην περίπτωση της Θεσσαλονίκης, ουδεμίας παράταξης ζητήθηκε η έγκριση! Αντιθέτως, ο νυν δήμαρχος έκανε κανονικό πλιάτσικο.
Τι τέξεται η επιούσα για τον Δήμο Θεσσαλονίκης;
Επτά από τους έντεκα σημερινούς αντιδημάρχους της διοίκησης Ζέρβα είναι «ανεξάρτητοι» δημοτικοί σύμβουλοι εκλεγέντες με άλλες παρατάξεις, οι οποίοι, στην πορεία, «είδον το φως το αληθινόν, έλαβον πνεύμα επουράνιον». Φτύνοντας τις παρατάξεις τους, συνωστίστηκαν στους διαδρόμους του νυν δημάρχου και «δόντες γῆν καὶ ὕδωρ» έλαβον αξιώματα και αντιμισθίες.
Οι δύο αυτές αποφάσεις του Γ’ Τμήματος του ΣτΕ παραπέμφθηκαν στην Ολομέλεια λόγω της σοβαρότητας των συνεπειών τους.
Οι «Αναπτυξιακοί Οργανισμοί» (ΑΟΤΑ) και ο λάκκος στη φάβα…
Με τον Θεοδωρικάκειο νόμο 4674/2020 οι υπουργοκεντρικοί Αναπτυξιακοί Οργανισμοί των δήμων λειτουργούν πλέον ως επιχειρήσεις, αυτονομούνται, ιδιωτικοποιούνται εν πολλοίς και δεν υπάγονται αμέσως στον έλεγχο του Δημοτικού Συμβουλίου.
Ενώ, ως «αναθέτουσες αρχές(!)», αποφασίζουν για διαχείριση αναπτυξιακών προγραμμάτων, εκπόνηση μελετών, σύναψη συμβάσεων κ.ά. Ένας ταχυδακτυλουργικά κατασκευασμένος ισχυρότατος παρα-δήμος με δική του υπηρεσιακή δομή, στο όνομα της ανάπτυξης, που αλλάζει ριζικά το σύστημα «σχεδιασμός-ανάθεση-κατασκευή-παρακολούθηση-παραλαβή έργων».
Ορισμένοι πονηροί δήμαρχοι, λοιπόν, βρήκαν την κότα που κάνει χρυσά αβγά και προχώρησαν στην έμμεση πρόσληψη προσωπικού μέσω προγραμματικών συμβάσεων των ΑΟΤΑ με ιδιώτες, αντί της αξιοποίησης των δημοτικών υπηρεσιών.
Έρχεται, λοιπόν, το Ελεγκτικό Συνέδριο και με την απόφαση 179/2022 της Μείζονος Ολομέλειάς του φρενάρει, ως αντισυνταγματική (άρθρο 103), την παραχώρηση υπηρεσιών δήμων σε ιδιωτικά συμφέροντα μέσω της εκχώρησης υπηρεσιών, αρμοδιοτήτων και έμμεσων προσλήψεων.
Ο «Αναπτυξιακός Οργανισμός» του Δήμου Θεσσαλονίκης
Η Θεσσαλονίκη είναι μεταξύ των 17 δήμων, οι οποίοι προσκλήθηκαν από την «Κοινωνία της Πληροφορίας» και το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης να συμμετάσχουν στο «Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, Ελλάδα 2.0». Η πρόσκληση αφορά την υποβολή προτάσεων στο πρόγραμμα «Έξυπνες Πόλεις» και το ποσό που θα εκταμιεύσει ο Δ.Θ. ανέρχεται στα διόλου ευκαταφρόνητα 9.900.000€. Όλα καλά μέχρις εδώ.
Ας επιστρέψουμε, λοιπόν, στον προαναφερθέντα νόμο 4674/2020 για τους ΑΟΤΑ και, ειδικότερα, στο ΜΕΡΟΣ Α’, Άρθρο 2 ε), όπου, στους σκοπούς των ΑΟΤΑ αναφέρεται «η εκτέλεση έργων και η παροχή υπηρεσιών ψηφιακής σύγκλισης». Εδώ είμαστε!
Ως πρώην αρμόδιος αντιδήμαρχος, γνωρίζω καλά ότι ο Δήμος Θεσσαλονίκης διαθέτει και ολοκληρωμένη «Ψηφιακή Στρατηγική 2017-2030» αλλά και ικανότατο έμψυχο δυναμικό που την υλοποιούσε επιτυχώς την περίοδο 2017-2019 https://opengov.thessaloniki.gr/images/pdf/DigitalStrategy_CityofThessaloniki_with_mayor.pdf
Αντί, λοιπόν, της αξιοποίησης της «Στρατηγικής» και των στελεχών του Δ.Θ., με όλες τις αναγκαίες προσαρμογές και την ενίσχυση σε προσωπικό των αντίστοιχων υπηρεσιών, οι μελέτες και η υλοποίηση του προγράμματος «Έξυπνες πόλεις» ανατέθηκαν στον ΑΟΤΑ, ο οποίος, με τη σειρά του, κατά πληροφορίες, θα τα κατανείμει σε ιδιωτικές εταιρείες.
Δεν θα σταθώ στην άρπα-κόλλα πρόσκληση από την «Κοινωνία της Πληροφορίας» με ασφυκτικές ημερομηνίες παράδοσης των σχεδίων των έργων, που εγείρουν υπόνοιες.
Εδώ, θα διατυπώσω μερικά ερωτήματα, τα οποία θεωρώ ότι απαιτούν δημόσιες απαντήσεις από τη διοίκηση στο Δ.Σ. και προσεκτικό ψάξιμο από την αντιπολίτευση.
1. Πώς, από ποιον και με τι κριτήρια χρησιμότητας για τους πολίτες επιλέχθηκαν τα έργα που πρόκειται να χρηματοδοτηθούν;
2. Με ποιες διαδικασίες νομιμότητας και διαφάνειας θα εμπλακούν οι ιδιωτικές εταιρείες; Θα ληφθούν υπόψη οι πρόνοιες του Συντάγματος (άρθρο 103) για τη στελέχωση των υπηρεσιών των ΟΤΑ;
3. Ο ρόλος του ΑΟΤΑ θα είναι όντως αυστηρά επικουρικός, ως ο νόμος ορίζει, και πώς θα αποφευχθούν/ελεγχθούν ενδεχόμενες υπερβάσεις ή υποκατάσταση υπηρεσιών και αρμοδιοτήτων του Δήμου από επιτήδειους ταχυδακτυλουργούς; (βλ. Ελεγκτ. Συνέδριο Τμ. VII 1701/2021, Τμ. VI 894/2018, Τμ. Μειζ. Επτ. Συνθ. 1353, 1355/2018).
4. Ποιος θα ελέγξει την προέλευση και την ποιότητα των μελετών των υπό υλοποίηση έργων, ποιος θα τα παραλάβει και ποιος θα είναι υπεύθυνος έναντι του νόμου;
- Επιμύθιον: Άλλο «έξυπνες πόλεις» και άλλο «πονηροί υπουργοί και επιτήδειοι δήμαρχοι»…
*Νίκος Φωτίου, πρώην αντιδήμαρχος Δήμου Θεσσαλονίκης