Skip to main content

Για ένα πουκάμισο αδειανό ο εμφύλιος Δύσης-Ανατολής για τη νέα ΔΕΘ

Μία πολύ διδακτική ιστορία για τη ΔΕΘ – Helexpo στα τέλη του '90, οι χαμένες ευκαιρίες, τα... δίκια των δύο πλευρών και η σκληρή αλήθεια του 2021

Ήταν στα τέλη της δεκαετίας του 1990 όταν η τότε κυβέρνηση διέσπασε την ενιαία ΔΕΘ – Helexpo, ώστε να παραμείνουν τα ακίνητα στη δημόσια ΔΕΘ, και προκήρυξε διαγωνισμό για την ιδιωτικοποίηση της Helexpo, ως εταιρεία διοργάνωσης εκθέσεων και συνεδρίων. Στο τέλος της διαδικασίας έμεινε μια κοινοπραξία, στην οποία συμμετείχε ως εταίρος έγκυρος εκθεσιακός φορέας από την Ευρώπη, στην οποία, όμως, ποτέ δεν δόθηκε το πράσινο φως, διότι ένας από τους συναρμόδιους υπουργούς -καταγόμενος εκ Θεσσαλονίκης- αρνήθηκε να υπογράψει, με βασικό επιχείρημα ότι διαγωνισμός με έναν τελικό υποψήφιο είναι… ύποπτος. Τότε κάποιος άλλος εκ των συναρμόδιων υπουργών που συμφωνούσε να δοθεί η Helexpo -επίσης από τη Θεσσαλονίκη- απογοητευμένος χαρακτήρισε την Έκθεση ως το «κόμπλεξ της Θεσσαλονίκης».

Η ιστορία αυτή διαρκώς επαναλαμβάνεται, κάτι που αποδεικνύει ότι είναι αρκούντως… διδακτική. Ένα ακόμη επεισόδιο αυτού του έργου παίζεται τις τελευταίες ημέρες, με φόντο την υπόγεια διαμάχη της Δυτικής Θεσσαλονίκης με το κέντρο και την ανατολική πλευρά της πόλης. Σε μία φάση κατά την οποία εν μέσω πανδημίας προχωράει το θέμα του διεθνούς αρχιτεκτονικού διαγωνισμού, από τον οποίο θα προκύψει η εικόνα της νέας Διεθνούς Εκθέσεως Θεσσαλονίκης, που θα προέλθει από την αξιοποίηση του 50% των 180 στρεμμάτων του υφιστάμενου εκθεσιακού κέντρου –το υπόλοιπο 50% προορίζεται για Μητροπολιτικό πάρκο-, οι εκπρόσωποι της αυτοδιοίκησης στη δυτική όχθη της πόλης επαναφέρουν στο προσκήνιο το σχέδιο που υπήρχε από το 2002 για την κατασκευή σύγχρονου εκθεσιακού κέντρου σε μερικές εκατοντάδες στρέμματα στη Σίνδο. Στο σημείο που ενώνονται η ΠΑΘΕ και η Εγνατία Οδός, ιδιοκτησίας του τότε ΤΕΙ Θεσσαλονίκης και νυν Διεθνούς Πανεπιστημίου Ελλάδος. Ένα σχέδιο που πήρε τη μορφή επίσημης κυβερνητικής πρότασης το 2009, λίγο πριν τις εκλογές που απομάκρυναν από την εξουσία τον Κ. Καραμανλή και ανέδειξαν πρωθυπουργό τον Γ. Παπανδρέου. Και μετά ήρθε η τρόικα…

Η ανακίνηση σήμερα της πρότασης για κατασκευή νέου εκθεσιακού κέντρου δημιουργεί εντάσεις. Τόσο οι υποστηρικτές της ανάπλασης της υφιστάμενης Έκθεσης. από τη διοίκηση της ΔΕΘ – Helexpo -που στο μεταξύ έχει επανενωθεί ως ενιαία εταιρεία- μέχρι την κυβέρνηση και από τον δήμο Θεσσαλονίκης, μέχρι τους εκπροσώπους των παραγωγικών φορέων, όσο και οι επτά δήμαρχοι της Δύσης με τη συμπαράσταση του δραστήριου Μητροπολίτη Νεαπόλεως-Σταυρουπόλεως κ. Βαρνάβα, που επιμένουν στην υλοποίηση του παλιού σχεδίου για τη Σίνδο, δείχνουν ανυποχώρητοι. Και οι δύο πλευρές αναπτύσσουν βάσιμα επιχειρήματα. Οι μεν υποστηρικτές του τωρινού σχεδίου μιλούν για όρους βιωσιμότητας σε δύσκολους καιρούς και θυμίζουν ότι ο σχεδιασμός της δεκαετίας του 2000 προέβλεπε παράλληλα με την κατασκευή νέου εκθεσιακού κέντρου την ενίσχυση των γενικών υποδομών της περιοχής με έργα προϋπολογισμού 600 εκατ. ευρώ, που ποτέ δεν έγιναν. Από την πλευρά της η ηγεσία της… Δύσης επικαλείται τις προ 12ετίας δεσμεύσεις, κάνει λόγο για «ηθικό θέμα» και συνδέει την κατασκευή του νέου εκθεσιακού κέντρου με την λειτουργική και αναπτυξιακή αναβάθμιση ολόκληρης της δυτικής πλευράς του πολεοδομικού συγκροτήματος της Θεσσαλονίκης, με χρηματοδοτήσεις που θα προέλθουν από το Ταμείο Ανάκαμψης.

Καλώς ή κακώς όλοι σε αυτή την υπόθεση έχουν τα δίκια τους. Αλλά και τις αστοχίες τους. Διότι οι δύο πλευρές επικαλούνται μεν την ανάπτυξη -«φορτώνοντας» στις πλάτες της ΔΕΘ φορτίο δυσανάλογα μεγάλο με την πραγματική δυναμική της-, μιλούν δε για real estate. Για κατασκευές, για υποδομές, για σύγχρονα περίπτερα, για πάρκινγκ, για μεταφορικές προσβάσεις. Ίσως ξεχνούν ότι η ΔΕΘ – Helexpo είναι μία εταιρεία διοργάνωσης εκθέσεων και συνεδρίων. Ένας οικονομικός οργανισμός που συμβάλλει στην ανάπτυξη των παραγωγικών κλάδων της ελληνικής οικονομίας. Που οφείλει να παράγει πλούτο και να δίνει δουλειές μέσα από συγκεκριμένες δραστηριότητες. Γι’ αυτό υπάρχει, από τις επιδόσεις σε αυτό τον τομέα θα κριθεί. Δεν είναι απλώς έναν μεγαλοϊδιοκτήτης ακινήτων που παραχωρεί υποδομές και νοικιάζει εγκαταστάσεις.

Οι χαμένες ευκαιρίες

Ίσως αυτό που βαραίνει στη συνείδηση όλων να είναι η σκληρή πραγματικότητα: οι μεγάλες αναπτυξιακές ευκαιρίες για την ΔΕΘ – Helexpo ως εκθεσιακό οργανισμό έχουν χαθεί τις προηγούμενες δεκαετίες. Ίσως τότε που ο… αρμόδιος υπουργός δεν υπέγραψε, ώστε ένας μεγάλος ευρωπαίος διοργανωτής εκθεσιακών γεγονότων με εμπειρία, τεχνογνωσία, έτοιμους πελάτες και διεθνή δικτύωση να αποκτήσει έδρα στη Θεσσαλονίκη. Ίσως όταν το 2004 τα μέλη του Διεθνούς Γραφείου Εκθέσεων επέλεξαν για την Παγκόσμια Έκθεση ΕΧΡΟ 2008 τη Σαραγόσα και όχι τη Θεσσαλονίκη, μάλλον επειδή η Ισπανία είναι ισχυρότερη χώρα από την Ελλάδα και λιγότερο επειδή το ισπανικό θέμα ήταν το νερό και το ελληνικό η γη.

Ίσως, πάλι, το τρένο να χάθηκε όταν η Θεσσαλονίκη και η Ελλάδα γενικότερα απέρριψαν -τουλάχιστον δεν υλοποίησαν- το σχέδιο ανάπλασης ολόκληρης της περιοχής της σημερινής ΔΕΘ, που παρουσίασε ο Ισπανός πολεοδόμος και αρχιτέκτονας Σαντιάγο Καλατράβα. Η σχετική μακέτα βρίσκεται ακόμη στο φουαγιέ της γραφείων της ΔΕΘ – Helexpo ως… ανάμνηση.

Σήμερα η ΔΕΘ - Helexpo δεν μπορεί να σηκώσει το βάρος της ανάπτυξης της δυτικής όχθης της Θεσσαλονίκης. Το περισσότερο που κάνει είναι να εμπλουτίζει το τζίρο του κέντρου της πόλης με 50 εκατ. ευρώ τον χρόνο, όπως υποστηρίζει με βάση εκτιμήσεις η διοίκηση της. Τα τελευταία χρόνια το εκθεσιακό επίκεντρο της χώρας έχει μετατοπιστεί στην Αθήνα και αυτό το γνωρίζουν καλύτερα απ’ όλους οι επιχειρήσεις που αξιοποιούν το εργαλείο των εκθέσεων για να προωθήσουν τις πωλήσεις τους και συμμετέχουν σε διοργανώσεις. Με αυτή την έννοια ούτε λόγος για ευρύτερη εκθεσιακή επιρροή της Θεσσαλονίκης, δηλαδή της ΔΕΘ – Helexpo- τα Βαλκάνια και στη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Αυτή η πραγματικότητα -συν την εθιμική αίσθηση Θεσσαλονικέων και επισκεπτών ότι η ΔΕΘ βρίσκεται στο κέντρο της πόλης και συνδέεται με το εμπόριο και την κοινωνικότητα που προσφέρει η περιοχή- οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η λύση που προωθείται αυτή την περίοδο με ανάπλαση των υφιστάμενων εγκαταστάσεων μάλλον είναι η καλύτερη. Προφανώς αυτό δεν είναι κάτι που μπορεί να υπογράψει κάποιος με ενθουσιασμό. Αλλά ένα οικόπεδο 180 στρεμμάτων επί της ουσίας ανεκμετάλλευτο και με ξεπερασμένες υποδομές στο κέντρο της Θεσσαλονίκης αποτελεί ανορθογραφία που πρέπει να διορθωθεί. Με οικονομικούς όρους συνιστά απαράδεκτη σπατάλη, αφού δεν παράγει αυτά που μπορεί. Κάτι πρέπει να γίνει, ώστε τουλάχιστον να μη διακόπτεται με βίαιο τρόπο η συνοχή του πολεοδομικού ιστού, σε ένα νευραλγικό σημείο της πόλης. Ας το δούμε κι έτσι…

ΥΓ. Με καθαρά τεχνοκρατικούς όρους ένα δυναμικό Εκθεσιακό και Συνεδριακό Κέντρο που θα προορίζεται για μια καινούρια δυναμική αρχή αυτών των δραστηριοτήτων στη Θεσσαλονίκη οφείλει να είναι στην ανατολική πλευρά. Λόγω αεροδρομίου. Η Αθήνα κέρδισε με άνεση το εκθεσιακό παιχνίδι στη χώρα μας επειδή το μεγάλο εκθεσιακό της κέντρο είναι δίπλα στο «Ελευθέριος Βενιζέλος».

ΥΓ2. Προφανώς η Δυτική Θεσσαλονίκη είναι παραμελημένη σε αναπτυξιακό επίπεδο σε σχέση με το κέντρο και τα ανατολικά. Ίσως επειδή αυτοί που αποφασίζουν –για παράδειγμα την επέκταση του μετρό που ξεκίνησε από την Καλαμαριά όχι από τον Εύοσμο- κατοικούν στα ανατολικά. Οι άνθρωποι που σήμερα διαμαρτύρονται και διεκδικούν την Έκθεση για τη Σίνδο έχουν δίκιο, αλλά μάλλον θα πρέπει να προσπαθήσουν για τον αναπτυξιακό τους στόχο με άλλα μέσα. Με άλλου χαρακτήρα παρεμβάσεις και επενδύσεις. Για όσα επιθυμούν να πετύχουν η συζήτηση σήμερα για τη ΔΕΘ – Helexpo γίνεται –ποιητική αδεία- «για ένα πουκάμισο αδειανό» χωρίς καν μιαν… Ελένη. Μια ματιά στο ημερολόγιό μας πείθει ότι ακόμη και η βραδυπορούσα Ελλάδα -και η ακόμη πιο καθυστερημένη Θεσσαλονίκη- βρίσκονται στο 2021. Ούτε στο 1981 ούτε στο 1991. Ούτε καν στο 2001. Τη θέση του τσιμέντου έχουν πάρει οι οπτικές ίνες και ο ψηφιακός κόσμος είναι εξίσου πραγματικός με τον φυσικό. Πιο πολύτιμος όταν μιλάμε για δουλειές και οικονομία…