του Λευτέρη Παπαγεωργίου*
Το 2011, κλείνω συνάντηση με μια εταιρία ανελκυστήρων, από τις μεγαλύτερες του κόσμου, στη Φινλανδία. Έχουμε ετοιμάσει ένα πρωτότυπο του talk2lift και θέλουμε να διερευνήσουμε την πιθανότητα συνεργασίας. «Στη χειρότερη των περιπτώσεων» σκεφτόμαστε, «θα πάρουμε πληροφόρηση από τους ειδικούς για να βελτιώσουμε το προϊόν μας».
Η συνάντηση κλείνει για μια χειμωνιάτικη Παρασκευή, λίγο έξω από το Ελσίνκι, στις 9:15 το πρωί.
Αναγκάζομαι να φτάσω Πέμπτη βράδυ, αλλάζοντας πτήση στη Γαλλία, νοικιάζοντας αυτοκίνητο στη Φινλανδία και φτάνοντας πια σε ξενοδοχείο κοντά στον τόπο συνάντησης, τα μεσάνυχτα.
Ο διαθέσιμός μου χρόνος θα ήταν μια ώρα και δεκαπέντε λεπτά. Στις 10:30 θα έπρεπε να φύγω για να προλάβω να αφήσω το αυτοκίνητο στο αεροδρόμιο και να πάρω την πρώτη, από τις τρεις συνολικά πτήσεις, για να επιστρέψω Θεσσαλονίκη.
Πετούσα από Ελσίνκι στην Κοπεγχάγη. Από εκεί Μόναχο και μετά Θεσσαλονίκη, λίγο πριν τα μεσάνυχτα.
Το συνολικό κόστος της επαφής μου με τη φινλανδική εταιρία ήταν 750 ευρώ περίπου.
Την ίδια ώρα ένας Γερμανός ανταγωνιστής, μπορούσε να πάρει την πρωινή πτήση της Airberlin και να επιστρέψει το ίδιο μεσημέρι με κόστος 51 ευρώ. Θα χρειαζόταν επίσης αυτοκίνητο για λίγες ώρες, ίσως και ένα γεύμα. Το συνολικό του κόστος θα προσέγγιζε τα 125 ευρώ περίπου.
Αυτά είναι τα δεδομένα όταν ξεκινάς από μια γωνιά της ΝΑ Ευρώπης, θέλοντας να απευθυνθείς στην παγκόσμια αγορά με ανταγωνιστές σου – κυρίως – τους εταίρους μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Αγαπητέ startupper, ήρθε η ώρα να δούμε τα πραγματικά δεδομένα...
Ξεκινάς να χτίσεις κάτι σε ένα αφιλόξενο περιβάλλον. Σε μια χώρα που η επιχειρηματικότητα είναι σχεδόν ένοχη στα μάτια πολύ κόσμου.
Σε μια χώρα που σου απαγορεύει να ξεκινήσεις από ένα γκαράζ. Που από την πρώτη μέρα θα πρέπει να πληρώνεις ασφάλεια, να καταθέτεις μηνιαίες καταστάσεις ΦΠΑ, άρα να έχεις λογιστικά έξοδα, έστω κι αν δεν έχεις κόψει ούτε ένα τιμολόγιο και να πληρώνεις το μεγαλύτερο μη μισθολογικό κόστος στην Ευρώπη για τους υπαλλήλους σου.
Ξεκινάς να βγάλεις ένα προϊόν με τη χρηματοδότηση από τράπεζες να είναι ακατόρθωτη και απίστευτα δύσκολη από επενδυτικά κεφάλαια.
Στα παραπάνω αρνητικά θα πρέπει να συμπληρώσεις ότι χωρίς καμία σχεδόν εσωτερική αγορά θα πρέπει να ανταπεξέλθεις στα έξοδα που ανέφερα στην αρχή του κειμένου. Διότι κάθε πελάτης θα σου κοστίζει περισσότερο. Κάθε συνάντηση θα περιλαμβάνει αεροπορικά εισιτήρια, ενοικίαση αυτοκινήτου και έξοδα διαμονής και διατροφής.
Τέλος, γνωρίζεις ότι τα ποσοστά επιτυχίας στον υπόλοιπο πλανήτη είναι ήδη τραγικά. Το 95% των startups αποτυγχάνει. Στην Ελλάδα λογικά το ποσοστό είναι μεγαλύτερο.
Άρα... μην ξεκινάς καν;;; Μην το σκέφτεσαι; Φύγε από τη χώρα;
Όχι! Αλλά θα πρέπει να σου πω τι πραγματικά πιστεύω...
Πιστεύω καταρχήν ότι οι καλύτερες ιδέες απέτυχαν γιατί δεν έγινε έρευνα αγοράς. Γιατί η ομάδα δεν κατάλαβε τις ανάγκες του πελάτη. Γιατί δεν υπήρξε ποτέ ένα ουσιαστικό επιχειρηματικό σχέδιο ώστε να λειτουργήσει ως πλοηγός. Γιατί όταν η ομάδα πήρε την πληροφορία που ήθελε από τον πελάτη, δεν έκανε τις απαραίτητες αλλαγές είτε στο προϊόν είτε στο μοντέλο της εταιρίας. Γιατί όταν έφτασε η ώρα να κάνει pivot, δεν το έκανε, το έκανε πολύ αργά ή διόρθωσε μια πορεία προς τη λάθος κατεύθυνση.Γιατί οι επιλογές των ατόμων της ομάδας δεν ήταν οι σωστές. Γιατί ο χρόνος δεν εκτιμήθηκε σωστά και έγινε λάθος διαχείριση. Και γιατί οι ιδρυτές ξεκίνησαν τη δουλειά για όλους τους λάθος λόγους.
Τις περισσότερες φορές όμως η προσπάθεια απέτυχε γιατί δεν ήταν επαρκής η χρηματοδότηση.
Είτε γιατί το προϊόν δε βγήκε στην ώρα του, είτε γιατί βγήκε αλλά η αγορά δεν το αποδέχθηκε όσο γρήγορα εκτιμήθηκε αρχικά. Και στις δύο περιπτώσεις τα χρήματα τελείωσαν νωρίς.
Πιστεύω ότι για να ξεκινήσεις από μια ιδέα με στόχο να βγάλεις ένα προϊόν, θέλει πείσμα, γνώση και τεράστια ψυχικά αποθέματα. Απαιτεί όμως και να αγαπάς αυτό που κάνεις.
Είναι τόσα τα χτυπήματα που θα δεχτείς στην πορεία σου, που θα πρέπει η δουλειά που κάνεις να σε γεμίζει πάρα πολύ, για να βρίσκεις τη δύναμη να πετάγεσαι από το κρεβάτι κάθε πρωί και να πηγαίνεις στο γραφείο.
Τέλος πιστεύω ότι είσαι τελείως παλαβός.
Δεν το λέω μόνο εγώ. Σε πρόσφατη έρευνα σε επιχειρηματίες, το 30% των εξεταζόμενων ανέφερε ιστορικό κατάθλιψης. Η ίδια έρευνα έδειξε ότι το 72% των επιχειρηματιών πάσχουν από προβλήματα ψυχικής υγείας, ποσοστό υπερδεκαπλάσιο του 7% των υπολοίπων ανθρώπων που εξετάστηκαν.
Αν παρόλα αυτά αποφάσισες ότι είσαι φτιαγμένος από αυτό το μέταλλο και θεωρείς ότι θα αντέξεις τις πιέσεις, καλώς ήρθες στο club!
Αν η δημιουργία είναι μέσα στο αίμα σου και δεν θα είσαι ευτυχισμένος κάνοντας οτιδήποτε άλλο, καλώς ήρθες στο club!
Αν πιστεύεις ότι η πιθανότητα να το μετανιώσεις στην πορεία, είναι πολύ μικρότερη από την πιθανότητα να μετανιώνεις μια ζωή που δεν έκανες το βήμα, καλώς ήρθες στο club!
Επίτρεψέ μου λοιπόν να κλείσω με μια ιστορία:
Πριν από λίγα χρόνια, συναντήθηκα στην αίθουσα υποδοχής του Μεγάλη Βρετανία με τον Γιώργο Λογοθέτη, τον Διευθύνοντα Σύμβουλο του Libra Group. Παρουσιάζοντας την Entranet στον επιχειρηματία – επενδυτή κ. Λογοθέτη, κατάλαβα ότι η δική μας περίπτωση ήταν πολύ μικρή για τον όμιλο.
Ήταν όμως πολύ ευγενικός μαζί μου διότι γνωρίζει την προσπάθεια που απαιτεί η επιχειρηματικότητα, ειδικά όταν ξεκινάς από μια χώρα σαν την Ελλάδα.
Μου διηγήθηκε λοιπόν ένα περιστατικό από τα νιάτα του, όταν μόλις 19 ετών ανέλαβε τη θέση του Διευθύνοντα Συμβούλου στην οικογενειακή ναυτιλιακή επιχείρηση.
«Τότε δε γνώριζα σχεδόν τίποτα για τη δουλειά. Γι’ αυτό και έβλεπα τον πατέρα μου και προσπαθούσα να μαθαίνω τους κανόνες του παιχνιδιού. Παρατήρησα λοιπόν ότι ο πατέρας μου ποτέ δεν είπε, Francois, John ετοιμάστε το καράβι. Πάντα έλεγε, Μαστρο-Βασίλη, το καράβι πρέπει να φύγει τη Δευτέρα. Κανείς σ’ εκείνη τη φάση δεν έβλεπε τρόπο να φύγει το καράβι τη Δευτέρα. Το καράβι όμως πάντα έφευγε.
Έχω μεγάλη εμπιστοσύνη», μου είπε, «στον Έλληνα επιχειρηματία. Γιατί έχει μάθει να κολυμπάει στη λάσπη και μόλις βρει καθαρά νερά (εννοώντας την Αγγλία ή την Αμερική) τότε κολυμπάει πολύ πιο γρήγορα από όλους τους άλλους, γιατί έχει αναπτύξει τεράστιους επιχειρηματικούς μύες».
Ήρθε η ώρα να αποδεχθούμε ότι αυτή η χώρα είναι η λάσπη. Μάλλον, ήταν λάσπη για τόσα χρόνια και πλέον έγινε βούρκος.
Ο μόνος τρόπος να καθαρίσει αυτός ο βούρκος, είναι να αναλάβουν δράση αυτοί που είναι αρκετά τρελοί για να ξεκινήσουν την προσπάθειά τους σε αυτή τη χώρα.
Χρειάζονται αυτοί που θα αψηφήσουν την πραγματικότητα και θα δοκιμάσουν. Αυτοί που θα δημιουργήσουν θέσεις εργασίας για το εξαιρετικό ανθρώπινο δυναμικό που έχει η Ελλάδα και φεύγει στο εξωτερικό.
Τα νερά θα καθαρίσουν και πάλι όταν αυτοί που έχουν τη δημιουργία στο αίμα τους πετύχουν.
Γιατί αυτοί είναι οι άνθρωποι που θα αντέξουν στις πιέσεις και δε θα κάνουν πίσω.
Μετά από την συγγραφή του βιβλίου ‘’Startups. Από την ιδέα στην παγκόσμια αγορά’’, 24 συνεντεύξεις και αμέτρητες ώρες μελέτης καταλήγω σε αυτό που πίστευα πάντα: ότι δε φοβάμαι τον Έλληνα. Θα τα καταφέρει παντού.
Απλά ελπίζω να μείνει στην Ελλάδα και να τα καταφέρει εδώ.
Επιμονή θέλει. Και δύναμη!
*Ο Λευτέρης Παπαγεωργίου είναι ο CEO της Entranet και συγγραφέας του βιβλίου: ‘’Startups. Από την ιδέα, στην παγκόσμια αγορά’’. Το άρθρο περιέχει αποσπάσματα από το βιβλίο ‘’Startups. Από την ιδέα, στην παγκόσμια αγορά’’.
