Skip to main content

Η απλή αναλογική, ο νέος εκλογικός νόμος και η ανανέωση του πολιτικού προσωπικού

Ο νέος εκλογικός νόμος για την αυτοδιοίκηση, εν όψει της κάλπης του 2023, δεν πρέπει να περιορίσει τη συμμετοχή των νέων στα κοινά.

Με αφορμή τον νέο εκλογικό νόμο για την Αυτοδιοίκηση άνοιξε πολύ νωρίς, στα μισά της τρέχουσας θητείας των διοικήσεων των δήμων, η κουβέντα για τις περιφερειακές και δημοτικές εκλογές του 2023.

Ο νέος εκλογικός νόμος είναι απλώς η αφορμή και η ευκαιρία για να αρχίσουν ζυμώσεις και να ανοίξει μια κουβέντα, που θα εξελιχθεί -και θα κουράσει- για άλλα δυο χρόνια. Η αιτία βρίσκεται ίσως αλλού.

Στην απλή αναλογική που μας χαιρέτισε, καθώς συνέβαλε στην ανάδειξη πολλών νέων αυτοδιοικητικών, στην κινητοποίηση περισσότερων για να ασχοληθούν με τα κοινά του τόπου τους και στην καλλιέργεια φιλοδοξιών, που εκπληρώνονται πολλές φορές με ευκολία ή με ελάχιστο κόπο (πάντως σίγουρα με ελάχιστες ψήφους).

Ανεξαρτήτως της θέσης που έχει καθένας, υπέρ ή κατά της απλής αναλογικής ή της ενισχυμένης, το προηγούμενο σύστημα έφερε στα έδρανα των συλλογικών οργάνων της αυτοδιοίκησης πολλούς νέους ανθρώπους και αποτέλεσε το όχημα για την εκπλήρωση στόχων και ελπίδων, που σε άλλη περίπτωση θα αποδεικνύονταν φρούδες.

Εκτός των «γραφικοτήτων» στο περιφερειακό και τα δημοτικά συμβούλια της Κεντρικής Μακεδονίας βρήκαν θέση σύμβουλοι που χωρίς την απλή αναλογική δεν θα κάθονταν ούτε στο ακροατήριο. Άνθρωποι που προσφέρουν στην αυτοδιοίκηση και κυρίως ενισχύουν τη συμμετοχή, η οποία έχει πια ουσία και αντίκρισμα και παύει να είναι μια δεδομένα ανεκπλήρωτη ευχή.

Όλοι αυτοί οι άνθρωποι που κινητοποιήθηκαν, συμμετείχαν και απέκτησαν τη δυνατότητα να προσφέρουν πλέον καλούνται να επιστρέψουν σε ένα σύστημα, το οποίο αντιμετωπίζει μεν το μείζον ζήτημα που δημιούργησε η απλή αναλογική (την κυβερνησιμότητα), λειτουργεί δε περιοριστικά στις φιλοδοξίες.

Με εφαρμογή σε μόνο μία εκλογική διαδικασία η απλή αναλογική ανακάτεψε θεαματικά το αυτοδιοκητικό σκηνικό και έδωσε την ευκαιρία σε ανθρώπους, οι οποίοι ήθελαν να προσφέρουν, να το κάνουν μέσα από τη διοίκηση ή την αντιπολίτευση όταν σε άλλη περίπτωση το όνομά τους δε θα γραφόταν καν σε κάποιο ψηφοδέλτιο.

Είναι μια παρακαταθήκη του προηγούμενου συστήματος, σε ανθρώπινο δυναμικό στην αυτοδιοίκηση, την οποία δεν μπορεί κάποιος να την παραβλέψει. Δεν σημαίνει ότι η απλή αναλογική είναι καλύτερο εκλογικό σύστημα από την ενισχυμένη. Οι οπαδοί της ενισχυμένης αναλογικής εξάλλου έχουν τα δικά τους επιχειρήματα, που έχουν και βάση και είναι σεβαστά. Μακάρι να είχαμε αναπτύξει στα πολιτικά πράγματα την κουλτούρα της συνεργασίας και θα μπορούσαμε να μιλήσουμε μετά σε άλλη βάση. Όμως η αδυναμία κυβερνησιμότητας και προγραμματικών συγκλίσεων και πολλά άλλα ζητήματα αποτελούν επαρκή αιτιολόγηση για την επιστροφή στην ενισχυμένη αναλογική.

Η αυτοδιοίκηση επίσης δεν μπορεί να είναι αποκομμένη από την κεντρική πολιτική σκηνή. Το επιχείρημα ότι δεν μπορεί να έχεις στην ίδια χώρα κυβέρνηση αυτοδύναμη και ισχυρή του 39,85% και για να διοικήσει κάποιος μια περιφέρεια ή έναν δήμο χρειάζεται (ακόμη και με το νέο σύστημα) 43%, το ακούω. Να μην ξεχνάμε όμως ότι πριν την απλή αναλογική για την αυτοδυναμία στην αυτοδιοίκηση χρειαζόταν ποσοστό άνω του 50%.

Το χαμηλό πλαφόν για την είσοδο στο περιφερειακό και δημοτικό συμβούλιο, που είναι στο 3%, λειτουργεί αποτρεπτικά στον πολυκερματισμό, στη δημιουργία παρατάξεων μόνο για την είσοδο στο συμβούλιο και δίνει περισσότερη ισχύ στις παρατάξεις που διεκδικούν τη διοίκηση. «Ψαλιδίζει» έτσι τις φιλοδοξίες πολλών να ηγηθούν ενός σχηματισμού, που με λίγες ψήφους μπορεί να καταλάβει ένα ή περισσότερα έδρανα στην αντιπολίτευση και έτσι να έχουν λόγο είτε στη διοίκηση (μέσα από συνεργασίες), είτε στην αντιπολίτευση.

Και ο περιορισμός του αριθμού των περιφερειακών και δημοτικών συμβούλων θα κόψει τα φτερά πολλών που ήθελαν και θέλουν να ασχοληθούν με την αυτοδιοίκηση και γενικότερα με τα κοινά, πλην όμως πλέον δεν θα έχουν προσδοκία εκλογής. Εξάλλου, αν διατηρηθούν στην περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας και στους δήμους της Θεσσαλονίκης οι σημερινοί συσχετισμοί, οι ψήφοι που θα χρειάζεται ένας υποψήφιος για να εκλεγεί περιφερειακός ή δημοτικός σύμβουλος θα ξεφύγουν πολύ προς τα πάνω. Όρια το 2023 για όσους δουλεύουν στατιστικά δεν υπάρχουν. Όχι ότι υπήρχαν το 2019...

Καλώς ή κακώς με το νέο εκλογικό σύστημα τα «σαλτανάκια» δεν επιτρέπονται πολύ απλά επειδή δεν θα έχουν αποτέλεσμα. Αν οι περιορισμοί είναι θετικοί ή αρνητικοί θα το δούμε. Όπως θα δούμε εάν το νέο σύστημα εξασφαλίζει την κυβερνησιμότητα, που ήταν η βάση πάνω στην οποία αιτιολογήθηκε η αντικατάσταση της απλής αναλογικής. Κυρίως όμως θα δούμε σε τι είδους διοικήσεις θα οδηγήσει η ενισχυμένη αναλογική και κατά πόσο για πέντε χρόνια θα ασχολούμαστε ξανά με τη διαφάνεια, με τη διαβούλευση, με διοικήσεις που επιβάλλουν την άποψή τους απλώς επειδή μπορούν λόγω της πλειοψηφίας τους και όλα εκείνα που συζητούσαμε στο παρελθόν.

Εκεί που θέλω εγώ να μείνω είναι στη συμμετοχή. Δεν θέλω να πάρω θέση υπέρ του προηγούμενου ή του σημερινού συστήματος. Εξάλλου, τα συστήματα από μόνα τους δεν λένε τίποτα. Οι άνθρωποι, οι αυτοδιοικητικοί, οι πολιτικοί και η δική τους ποιότητα έχουν τελικά αποτέλεσμα και προσθέτουν ή αφαιρούν αξία σε ένα σύστημα.

Ελπίζω λοιπόν ο νέος εκλογικός νόμος να μην λειτουργήσει αποτρεπτικά για όλους εκείνους που επιθυμούν να συμμετέχουν στα κοινά, να προσφέρουν στον τόπο τους και να εμπλακούν στην πολιτική, μόνο και μόνο επειδή περιορίζει τις ευκαιρίες εκλογής. Άλλωστε, για τους περισσότερους αντικειμενικά η εκλογή μπορεί να μην είναι εφικτή, αλλά δεν μπορεί να είναι και αυτοσκοπός ή αιτία αποστασιοποίησης. Όταν το ενδιαφέρον είναι πραγματικό... Να μη φτάσουμε και πάλι σε εποχές αποκλεισμών ή δυνατότητας συμμετοχής στη «δημοκρατία στην πράξη» για λίγους. Η ανανέωση του πολιτικού προσωπικού είναι αναγκαία σε κάθε σύστημα.