Η υπόθεση της πλαζ Αρετσούς και της αποτυχίας του Δημοτικού Συμβουλίου στην Καλαμαριά να συμφωνήσει στην αποδοχή της παραχώρησης από την πλευρά της ΕΤΑΔ ενός χώρου που από το 2013 διεκδικεί ο δήμος, παρά το ότι οι όροι κάλυπταν τα ελάχιστα που επιβάλλει ο σχετικός νόμος, θα είχε τοπική μόνο σημασία, εάν δεν αποτελούσε ισχυρή ένδειξη –για κάποιους κανονική απόδειξη- της νοοτροπίας που υπάρχει στην αυτοδιοίκηση. Ας μην ξεχνάμε πως είχε προηγηθεί σύσσωμη η αντίδραση της δημοτικής αρχής και των παρατάξεων του δήμου Καλαμαριάς στο σχέδιο του ΤΑΙΠΕΔ για την αξιοποίηση δια της παραχωρήσεως σε ιδιώτες της περιοχής της μαρίνας της Αρετσούς, παρά το ότι το Ταμείο μείωσε τον συντελεστή δόμησης στο 50% απ’ ό,τι προβλέπει ο σχετικός νόμος, στο 0,2 από 0,4. Για να υπάρξει οικονομικό ενδιαφέρον από όποιον ή όποιους αποφασίσουν να βάλουν τα χρήματά τους για να επενδύσουν στην αξιοποίηση μιας περιοχής, που παραμένει σε προβληματική κατάσταση εδώ και δεκαετίες.
Ο συνδυασμός μικροπολιτικών και τοπικών συμφερόντων μπορεί να αποδειχθεί σε κρίσιμες στιγμές τοξικός και ως εκ τούτου καταστροφικός. Διότι –κακά τα ψέματα- σε κάθε δήμο οι μεγάλες αποφάσεις με επιπτώσεις σε βάθος χρόνου δεν είναι πολλές ανά τετραετία. Το αντίθετο ακριβώς. Είναι λίγες και καθοριστικές, καθώς σε αυτές φαίνεται το πνεύμα και η προοπτική που επικρατούν. Στην Ελλάδα του 21ου αιώνα πολλά πρέπει να γίνουν για να γεφυρωθεί το οικονομικό, κοινωνικό και περιβαλλοντικό χάσμα με την ανεπτυγμένη Ευρώπη. Μόνο που τίποτα δεν μπορεί τελικά να αποδώσει με όρους τοπικισμού, που συνδυάζεται με την γραφειοκρατία, την πολυνομία, τον κατακερματισμό περιοχών και αρμοδιοτήτων και την πλήρη υποτίμηση του δημόσιου χώρου.
Η περίπτωση της Καλαμαριάς, που δεν είναι η μόνη, αποδεικνύει, επίσης, τους λόγους που η υπόθεση των μητροπολιτικών δήμων έπρεπε να προχωρήσει, αλλά και τους λόγους που δεν προχώρησε. Έπρεπε να προχωρήσει για να γίνει κάποια δουλειά σε μεγαλύτερη κλίμακα και δεν προχώρησε διότι για τους τοπικούς άρχοντες είναι καλύτερα 13 δημοτικά συμβούλια αντί ένα. Όσο για τους δημάρχους –και υποψηφίους δημάρχους και φιλόδοξους δημάρχους- προφανώς είναι καλύτερο να υπάρχουν 13 δήμαρχοι παρά ένας. Αλλά και για τις τοπικές κοινωνίες στην Καλαμαριά, στην Τριανδρία, στον Εύοσμο, στη Σταυρούπολη και παντού μέσα στο πολεοδομικό συγκρότημα, οι οποίες έχουν μάθει –και συνηθίσει- να διευθετούν τα ζητήματά τους σε επίπεδο προσωπικής γνωριμίας στο δημαρχείο, είναι καλύτερο το σημερινό σύστημα, από ένα «απρόσωπο», με τον δήμαρχο της μητροπολιτικής Θεσσαλονίκης στο γραφείο του κτηρίου της οδού 3ης Σεπτεμβρίου. Προφανώς ο πληθυσμός της πόλης, πέριξ του 1,1 εκατ. κατοίκων, δεν είναι απαγορευτικός για ενιαία διοίκηση στο επίπεδο της τοπικής αυτοδιοίκησης α΄ βαθμού. Ίσως, μάλιστα, οι 11 δήμοι του πολεοδομικού συγκροτήματος να είναι αριθμός ρεκόρ για τον πληθυσμό σε συνδυασμό με την έκταση και τη χωροταξία.
Η πολιτεία, μάλιστα, αντιλαμβανόμενη το πρόβλημα έχει αναπτύξει τις τελευταίες δεκαετίες αρχικά το σχέδιο «Καποδίστριας» και εν συνεχεία τον «Καλλικράτη» θέλοντας να περιορίσει τις διοικητικές δομές και να δημιουργήσει δυνατές τοπικές οντότητες, ικανές να λειτουργήσουν στρατηγικά. Μόνο που το σχέδιο προχωράει αργά και βασανιστικά, καθώς για να γίνει η Ελλάδα μια κανονική χώρα σε αυτό το επίπεδο θα χρειαστεί να περάσουν δεκαετίες, ενώ είναι σαφές ότι η νοοτροπία των περισσότερων τοπικών αρχόντων και παραγόντων –ακόμη και νεότερης γενιάς- δεν αλλάζει. Η επανεκλογή –αν και θεμιτός στόχος- παραμένει η πρώτη προτεραιότητα και γι’ αυτό σε συνδυασμό με την έλλειψη του θεσμού των θητειών υπάρχουν σχεδόν ισόβιοι δήμαρχοι.
Η περίπτωση της Καλαμαριάς αγγίζει ποικιλοτρόπως την κολοσσιαίας σημασίας υπόθεση της συνολικής ανάπλασης του θαλασσίου μετώπου της Θεσσαλονίκης, από το Καλοχώρι στα δυτικά μέχρι το Αγγελοχώρι στα ανατολικά. Αφενός διότι ο δήμος καλαμαριάς διαθέτει ακτογραμμή 6,5 χιλιομέτρων, κοντά στο 15% του συνόλου. Και αφετέρου επειδή ο καθένας δικαιούται να προβάλλει το συγκεκριμένο παράδειγμα ασυνεννοησίας και ελλείψεως συμφωνίας για το κοινό καλό, στο σύνολο των εμπλεκομένων δήμων. Αλλού λιγότερο και αλλού περισσότερο, τόσο η νοοτροπία όσο και οι προτεραιότητες έχουν πολλές αναλογίες. Αν ήταν διαφορετικά θα υπήρχαν μέχρι σήμερα εκτεταμένα παραδείγματα επί μέρους διαδημοτικών συνεργασιών, κάτι που δεν ισχύει. Επιπλέον, στο θαλάσσιο μέτωπο εμπλέκονται δημόσιες αρχές και υπηρεσίες, από το υπουργείο Οικονομικών, το λιμενικό σώμα και την ΕΤΑΔ, μέχρι το ΤΑΪΠΕΔ και επομένως το Υπερταμείο, που είναι γνωστές για την αναβλητικότητα, τη γραφειοκρατία και τις καθυστερήσεις τους. Για να μη μείνει, λοιπόν, το σχέδιο για ενιαίο θαλάσσιο μέτωπο στη Θεσσαλονίκη στα χαρτιά «ένα όνειρο τρελό, όνειρο απατηλό», η Πολιτεία οφείλει να θωρακίσει νομικά την προσπάθεια. Ίσως στη λογική της προτεραιότητας των fast track έργων των Ολυμπιακών Έργων. Διαφορετικά η εμπειρία του Ελληνικού «κινδυνεύει» να καταγραφεί ως… ταχύτατη έναντι του θαλασσίου μετώπου.