Στο κέντρο της Πράγας, κάπου κοντά στη διάσημη γέφυρα του Καρόλου με τα αγάλματα, τους ζωγράφους, τις παντομίμες και τα τραγούδια, υπάρχει η οδός των Αλχημιστών. Ένας πολύ όμορφος πεζόδρομος, που φιλοξενεί μαγαζιά με σουβενίρ, τα οποία πριν από μερικούς αιώνες ήταν τα εργαστήρια των αλχημιστών. Των… ρομαντικών εκείνων τσαρλατάνων, οι οποίοι ήταν σπουδαγμένοι, αλλά ταυτόχρονα πεπλανημένοι, αφού αναζητούσαν τρόπους να παρέμβουν στη φύση και να μετατρέψουν υλικά της καθημερινότητας σε πολύτιμες αξίες. Για παράδειγμα τον τσίγκο σε χρυσό. Με αυτή την παράδοση στην ατμόσφαιρα οι ηγέτες της Ευρώπης βρίσκονται από χθες στην πρωτεύουσα της Τσεχίας και προσπαθούν να βρουν λύσεις σε σημαντικά προβλήματα της εποχής όπως η δημοκρατία, η συλλογική ασφάλεια, η προστασία του περιβάλλοντος και η ενεργειακή κρίση. Μεγάλα θέματα για τα οποία οι απαντήσεις δεν είναι εύκολες. Το αντίθετο ακριβώς. Είναι εξαιρετικά δύσκολες και πολύπλοκες. Κάπου εκεί «κολλάνε» οι αλχημιστές, οι οποίοι προσπαθούσαν να πετύχουν το αδύνατο, αφού ήθελαν να παρέμβουν στη φύση των πραγμάτων. Κυρίως, όμως, οι αλχημιστές ήταν καλοί πωλητές, αφού ήταν εξπέρ στο να πουλάνε πανάκριβα κάτι που συχνά δεν ήταν τίποτε περισσότερο από αέρας κοπανιστός. Με δεδομένο ότι οι ηγέτες της Ευρώπης, με προεξάρχοντες τον Γερμανό Καγκελάριο και τον Γάλλο Πρόεδρο, δεν θέλουν ή δεν μπορούν να προσφέρουν λύση -για παράδειγμα- στο τεράστιο ενεργειακό πρόβλημα που κτυπάει την ΕΕ σαν τσουνάμι, επιβάλλοντας ευρωπαϊκή αλληλεγγύη, το μόνο που μπορούμε να περιμένουμε σήμερα ως αποτέλεσμα είναι κάτι μικρό, που θα μας το πουλήσουν ως κάτι μεγάλο. Μια επέκταση και παράταση του αδιεξόδου για την πανάκριβη ενέργεια, που θα την παρουσιάσουν ως λύση. Ίσως όχι ιδανική, αλλά πάντως μια κάποια λύση. Πιθανόν, μάλιστα, από την οικογενειακή φωτογραφία να μη λείψουν τα χαμόγελα, ως υπόμνηση των μελλοντικών προοπτικών, που κάπου εκεί στο πολύ βάθος υπάρχουν…
Η ατυχής στιγμή του ΕΣΘ
Δεν βρήκε πολλούς θιασώτες η πρόταση του Εμπορικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης για μείωση του χρόνου λειτουργίας των εμπορικών καταστημάτων κατά δύο ώρες και εθελοντικό κλείσιμο στις 7 κάθε Τρίτη, Πέμπτη και Παρασκευή. Εκτός από την απροθυμία της κυβέρνησης να επιβάλει νομοθετικά το μέτρο, κάτι που πιθανότατα θα οδηγούσε σε αιτήματα αποζημιώσεων για επιχειρήσεις και εργαζομένους, σχεδόν κανείς από τους φορείς δεν έδειξε να συμφωνεί. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο πρόεδρος της Γενικής Συνομοσπονδίας Επαγγελματιών Βιοτεχνών και Εμπόρων Ελλάδος Γιώργος Καββαθάς, ο οποίος πρόσφατα εξελέγη για 4η θητεία, κάνει λόγο για «ατυχή στιγμή του ΕΣΘ». Όπως επισημαίνει, την ώρα που το μεγάλο πρόβλημα των μικρών και μικρομεσαίων επιχειρήσεων είναι η ρευστότητα δεν είναι δυνατόν να ακυρώνει ένα μαγαζί το πιο εμπορικό του δίωρο. Ο ίδιος σημειώνει, επίσης, ότι σε αυτή τη φάση που γίνεται μια προσπάθεια να επανέλθει η αγορά σε ρυθμούς κανονικότητας, απαλλαγμένη από μνημονιακές ρυθμίσεις, όπως για παράδειγμα ο μεγάλος αριθμός των Κυριακών κατά τις οποίες επιτρέπεται η λειτουργία των εμπορικών μαγαζιών, δεν πρέπει να… φορτώνουμε το σύστημα με νέες ρυθμίσεις που θα ευνοήσουν τις πολυεθνικές, τις αλυσίδες και τα εμπορικά κέντρα εις βάρος των μεμονωμένων τοπικών εμπόρων.
Το… μυστικό του ωραρίου
Το… μυστικό με το ωράριο της αγοράς, η συζήτηση για το οποίο ενδεχομένως να επανέλθει μέσα στον φετινό χειμώνα αναλόγως των εξελίξεων, είναι πως όταν μπαίνει σε εθελοντική βάση δημιουργούνται περισσότερα προβλήματα από όσα λύνονται. Διότι οι μεγαλύτερες επιχειρήσεις εξαντλούν τα όρια του περιθωρίου που ορίζει ο νόμος, με αποτέλεσμα οι μικρότερες να ασθμαίνουν και τελικά να μη μπορούν να ακολουθήσουν. Άλλωστε, έτσι κι αλλιώς εντός του πλαισίου που θέτει ο νόμος το ωράριο κάθε καταστήματος ορίζεται εθελοντικά. Τα στόρια ανεβαίνουν και κατεβαίνουν όποτε επιθυμεί ο έμπορος. Δεν γίνεται αλλιώς. Στον ιδιωτικό τομέα τέτοιου τύπου… υποχρεωτικότητα δεν μπορεί να υπάρξει. Ακόμη και ο Εμπορικός Σύλλογος Θεσσαλονίκης, που κάθε χρόνο λίγο πριν τη χριστουγεννιάτικη περίοδο, όπως και λίγο πριν από το Πάσχα, προτείνει διαφορετικά διευρυμένα ωράρια, χωρίς φυσικά να μπορεί να τα επιβάλει. Βασίζεται στον ανταγωνισμό, που ουσιαστικά συντονίζει τη λειτουργία της αγοράς. Έτσι και τώρα, απλώς κατέθεσε μια πρόταση.
Καφέ στο λιμάνι
Όταν στις αρχές της δεκαετίας του 2010 η διοίκηση της τότε κρατικής ΟΛΘ ΑΕ αποφάσιζε να αναμορφώσει την Α΄ προβλήτα του λιμανιού της Θεσσαλονίκης, που είχε καταντήσει πάρκινγκ, και να παραδώσει στην κοινωνία της πόλης έναν εξαιρετικό απ’ όλες τις απόψεις χώρο, ένα νέο τοπόσημο, πολλοί ήταν εκείνοι που πρότειναν να μετατραπεί ο χώρος σε μπαρότσαρκα τύπου Λαδάδικων ή Βαλαωρίτου. Ανάμεσά τους ήταν και διακεκριμένοι παράγοντες του αυτοδιοικητικού χώρου, οι οποίοι πίστευαν ότι έπρεπε να αξιοποιηθεί το… πλεονέκτημα της απουσίας κατοικιών και άρα η δυνατότητα για δυνατή μουσική οποιαδήποτε ώρα της νύχτας. Για καλή τύχη της Θεσσαλονίκης η διοίκηση που ασκούσε τότε ο Στέλιος Αγγελούδης άντεξε στις πιέσεις και η Α΄ προβλήτα έμεινε μόνο με το Kitchen Bar, το οποίο έχει δημιουργηθεί εδώ και δεκαετίες με πρόσχημα να καλυφθούν και κάποιες ανάγκες φιλοξενίας της ΟΛΘ ΑΕ. Ακόμη και προσπάθειες που έγιναν για κάποιο αναψυκτήριο – κυλικείο, που θα διαθέτει νερά, αναψυκτικά και καφέδες με τη μέθοδο του take away, αποδείχθηκαν άκαρπες. Χωρίς τραπεζοκαθίσματα, ποτά και ξενύχτια κέρδος δεν βγαίνει, οπότε οι επιχειρηματίες του κλάδου άφησαν ήσυχη την Α΄ προβλήτα. Προς τέρψη όσων πιστεύουν στην αξία του δημόσιου χώρου, που στη Θεσσαλονίκη –και γενικότερα στην Ελλάδα- είναι υποτιμημένος. Αμέσως μετά την ανάπλαση η Α΄ προβλήτα κέρδισε το στοίχημα της επισκεψιμότητας, με νέους και μεγαλύτερους να βολτάρουν και να αγναντεύουν τον ορίζοντα, το ίδιο το λιμάνι ή και την πόλη, αφού η προβλήτα εκτείνεται αρκετά μέσα στη θάλασσα και μετουσιώνει σε πράξη αυτό που λέει ο ποιητής «Της Σαλονίκης μοναχά της πρέπει το καράβι / να μη τολμήσεις να τη δεις ποτέ απ’ τη στεριά» . Μόνο που τα καλά στη χώρα μας έχουν –συνήθως- ημερομηνία λήξεως. Ήδη στην Α΄ προβλήτα λειτουργεί κι ένας δεύτερος χώρος με τραπεζοκαθίσματα, αρκετά ψηλά, πολύ κοντά στη διασταύρωση της παραλιακής Κουντουριώτη με την Ίωνος Δραγούμη. Ο συγκεκριμένος χώρος εντάσσεται στο πλαίσιο ενός μουσείου ναυταθλητισμού, το οποίο έχει δημιουργηθεί σε ένα από τα κτίσματα της προβλήτας, με δωρεάν πρόσβαση και επομένως κάπως πρέπει να συντηρηθεί. Αλλά δεν παύει να πρόκειται για καφέ – μπαρ, το οποίο ενδεχομένως είναι μια χαρά και σε εξαιρετικό σημείο, αλλά η λειτουργία του αποσπά κομμάτι από το δημόσιο χώρο. Μια πρακτική που στη Θεσσαλονίκη είναι εξαιρετικά εκτεταμένη και γι’ αυτό μελαγχολική. Πολύ περισσότερο στην εποχή της πανδημίας, που με πρόσχημα τη δημόσια υγεία οι εξωτερικοί χώροι τη εστίασης επεκτάθηκαν πολύ και ακόμη δεν έχουν επανέλθει στα τετραγωνικά τους, κάτι που ίσως γίνει από τη νέα χρονιά και βλέπουμε.
Τα δισ. της τέχνης
Στην Ελλάδα η αγορά τέχνης είναι μάλλον περιθωριοποιημένη, καθώς πολλοί θεωρούν την επένδυση σε έργα τέχνης τουλάχιστον πολυτέλεια. Διεθνώς, όμως, τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά. Το 2021 το σύνολο των πωλήσεων της αγοράς τέχνης υπολογίζεται στα 65,1 δισ. δολ, σύμφωνα με εκτίμηση της Art Basel και της UBS. Το ποσό αυτό σηματοδοτεί ένα άλμα 29% σε σχέση με το προηγούμενο έτος, όταν η πανδημία Covid-19 προκάλεσε ύφεση στην αγορά. Η τέχνη συνεχίζει να αποφέρει ιλιγγιώδεις τιμές στις δημοπρασίες, αλλά παραμένει σπορ για λίγους και μυημένους. Κατά τη διάρκεια του περασμένου έτους οι δημοπρασίες έργων τέχνης συνέχισαν να σπάνε ρεκόρ, όπως η συλλογή έργων τέχνης που συγκέντρωσε ο μεγιστάνας των ακινήτων Χάρι Μάκλοου και η πρώην σύζυγός του Λίντα, η οποία πωλήθηκε έναντι 922,2 εκατομμυρίων δολαρίων στον οίκο Sotheby's, η πολυτιμότερη συλλογή που έχει πωληθεί ποτέ σε δημοπρασία. Το ρεκόρ ενδέχεται να καταρριφθεί και πάλι φέτος, όταν η συλλογή του εκλιπόντος συνιδρυτή της Microsoft, Πολ Άλεν, θα βγει σε δημοπρασία στον οίκο Christie's και εκτιμάται ότι θα πουληθεί πάνω από 1 δισ. δολ.