«Η Ελλάδα είναι μία από τις 4 χώρες-μέλη της ΕΕ που η κυβέρνηση αποτελείται μόνο από λαϊκιστές», αναφέρει το σουηδικό ινστιτούτο Timbro στην Έκθεσή του.
Ενδιαφέρουσα η Έκθεση, αλλά όπως δημοσιεύθηκε στον ελληνικό Τύπο, απουσιάζει το κυριότερο στοιχείο, η ερμηνεία του όρου "λαϊκιστής". Επειδή, είναι αλήθεια, πολλοί όροι χρησιμοποιούνται δυσφημιστικά, και έχουν καθιερωθεί με την αρνητική τους χροιά, χωρίς να προσδιορίζεται επακριβώς η σημασία τους.
Παραδείγματος χάριν, λαϊκιστές καλούνται οι ευρωσκεπτικιστές. Από πού συνάγεται αυτό; Όπως κατέληξε σήμερα η Ευρώπη, υπέρ της είναι μόνον οι λαοί των οικονομικά ισχυρών χωρών, που ωφελούνται από την παρουσία της. Πολλοί άλλοι, βλέπουν θετικά την Ευρώπη, όχι επειδή είναι ικανοποιημένοι, αλλά η τυχούσα αποχώρησή τους, θα περιέπλεκε την κατάσταση.
Ευρωσκεπτικιστές επομένως, δεν είναι μόνο όσοι υποστηρίζουν την φυγή από την Ε.Ε., αλλά κυρίως όσοι παρατηρούν πως άλλη ήταν η σκόπευση, και άλλη η κατάληξη. Προ ολίγων μόνον ετών, υπήρχε αισιοδοξία ότι συντόμως η Ε.Ε. θα προχωρήσει και σε πολιτική ένωση. Σήμερα αυτή η προοπτική δεν είναι απλώς μακρινή, αλλά ουσιαστικώς είναι ουτοπική.
Επιβάλλεται, κατ’ αρχάς, να διακρίνουμε την "λαϊκότητα", την λαϊκή πολιτική δηλαδή, από τον λαϊκισμό, όπως εννοείται και θα εξηγήσω στην συνέχεια. Στην λαϊκή πολιτική αφενός συμμετέχει ενεργά ο λαός, αφετέρου η πολιτική που ασκείται υπηρετεί πρωτευόντως τα λαϊκά στρώματα.
Θα μπορεί επομένως κάποιος να πει, ότι η σημερινή κυβέρνηση όντως είναι αντιλαϊκή, επειδή σε εξόχως σημαντικά θέματα, όχι μόνον δεν λαμβάνει υπόψη την λαϊκή βούληση, αλλά και την περιφρονεί, αποδίδοντας μάλιστα και περιφρονητικούς χαρακτηρισμούς ακόμη και κατά της πλειοψηφίας του λαού.
Όπου στην πραγματικότητα ο λαός είτε δεν συμμετέχει είτε συμμετέχει περιορισμένα στην άσκηση της εξουσίας, τότε η λαϊκή πολιτική μεταπίπτει σε "λαϊκισμό". Στην Ελλάδα είμαστε μάρτυρες του εμπαιγμού που υφίσταται ο λαός, όταν χαρακτηρίζεται από λαϊκιστές πολιτικούς ως κυρίαρχος, ενώ στην πραγματικότητα τίθεται στο περιθώριο.
Ο λαϊκισμός καλλιεργείται από αυτούς που προτιμούν την πατερναλιστική στάση, θεωρώντας εαυτούς ως σπουδαίους πολιτικούς και ικανούς να επιλύσουν προβλήματα, πολιτευόμενοι χωρίς ούτε την έγκριση, αλλά ούτε και την ενημέρωση των συναρμοδίων. Νομίζω, πως η περίπτωση της Συμφωνίας των Πρεσπών είναι χαρακτηριστική. Οι πρωταγωνιστές της, υποστηρίζουν πως η στάση τους είναι δημοκρατική, αλλά δεν θέλουν να αντιληφθούν ότι έχει πολλά αντιδημοκρατικά στοιχεία.
Βέβαια, κατά την ακραία αρνητική του εκδοχή, ο λαϊκισμός στηρίζεται στην εσκεμμένη ανειλικρίνεια (π.χ. στη διάδοση κάποιου θέματος που δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα). Επίσης, ο λαϊκιστής πολιτευτής θέτει σκοπίμως ψευτοδιλήμματα, για να διχάσει, όπως "εχθροί ή φίλοι", "ταραξίες ή φιλήσυχοι".
Για την ιστορία, στην αναφερόμενη Έκθεση, πρώτη στον λαϊκισμό αναφέρεται η Ουγγαρία, και στην τρίτη θέση βρίσκεται η Ιταλία Η Ελλάδα βρίσκεται στη δεύτερη θέση πανευρωπαϊκά ως προς το ποσοστό υποστήριξης απολυταρχικών λαϊκιστικών κομμάτων, σύμφωνα με τα αποτελέσματα του φετινού "Δείκτη Απολυταρχικού Λαϊκισμού", που εκδίδει το σουηδικό ινστιτούτο Timbro και παρουσιάζει στην Ελλάδα το ΚΕΦίΜ.
Η έκθεση σημειώνει επίσης ότι «στην Ευρώπη, ο δεξιός λαϊκισμός είναι σε έξαρση, ενώ ο αριστερός λαϊκισμός είναι στάσιμος, με εξαίρεση τις μεσογειακές χώρες, όπου τα λαϊκιστικά κόμματα της Αριστεράς έχουν μεγαλύτερη επιρροή».