Skip to main content

Η καινοτομική λάμψη της... Δραπετσώνας θαμπώνει τη Θεσσαλονίκη

Με τα μέχρι σήμερα δεδομένα η Δραπετσώνα θα αποκτήσει Κέντρο Καινοτομίας πιθανώς σε ορατό χρόνο και πάντως πολύ νωρίτερα από τη Θεσσαλονίκη.

Του Γιώργου Δώρα

Το 1961, όταν η τότε κυβέρνηση Καραμανλή αποφάσιζε να γκρεμίσει τα παραπήγματα και τα χαμόσπιτα στη Δραπετσώνα, ώστε να δημιουργηθούν χώροι για την ανέγερση πολυκατοικιών, ο Μίκης Θεοδωράκης και ο ποιητής Τάσος Λειβαδίτης έγραψαν τη «Δραπετσώνα», ένα μεγάλο ζεϊμπέκικο.

Τους είχε παροτρύνει ο Γιάννης Θεοδωράκης, αδελφός του Μίκη, δημοσιογράφος στην «Αυγή», που κάλυπτε τότε τα γεγονότα, αφού οι κάτοικοι, μικρασιατικής προσφυγικής καταγωγής στην πλειοψηφία τους, αντιδρούσαν στη λαίλαπα του τσιμέντου. Στο τέλος «πέρασε» η λογική των εργολάβων και η περιοχή γέμισε πολυκατοικίες, που μπορεί να ήταν άχαρες και απρόσωπες, αλλά η αλήθεια είναι ότι έλυσαν το στεγαστικό πρόβλημα που δημιουργούσε ήδη από τότε η αστυφιλία. Η Δραπετσώνα –και λόγω του τραγουδιού- έγινε θρύλος ως μια λαϊκή γειτονιά με φτωχούς μεν, καθαρούς δε ανθρώπους. Αδικημένους από τη ζωή που επέμειναν και τελικά κέρδισαν το στοίχημα, αφού οι ίδιοι, τα παιδιά και τα εγγόνια τους όχι μόνο έζησαν στο νέο περιβάλλον, αλλά κατάφεραν να ανεβάσουν το βιοτικό τους επίπεδο.

Από το περασμένο Σάββατο και την ομιλία του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη οι κάτοικοι της Δραπετσώνας μπορούν να είναι λίγο πιο αισιόδοξοι για το μέλλον. Η δημιουργία στην περιοχή –στα 204 στρέμματα που καλύπτει το άλλοτε θρυλικό εργοστάσιο λιπασμάτων- κέντρου καινοτομίας και χώρων  πολιτισμού είναι από τη φύση της μοντέρνα. Στην ουσία ακολουθεί την πεπατημένη αρκετών πόλεων στην Ευρώπη και στην Αμερική, που έδωσαν νέα πνοή σε παλιές εγκαταστάσεις και εγκαταλειμμένα κτήρια μέσω της καινοτομίας και του τρόπου ζωής που ταιριάζει στους νέους, καλλιεργημένους ανθρώπους. Σαν κι αυτούς στους οποίους βασίζονται τα ερευνητικά ινστιτούτα και οι καινοτομικές επιχειρήσεις. Τα παραδείγματα της Βοστώνης, της Βαρκελώνης και του Ρότερνταμ είναι γνωστά, χαρακτηριστικά και ταιριάζουν στη Θεσσαλονίκη, αλλά και στη Δραπεστώνα.

Υπήρχαν άλλωστε στο μυαλό της διοίκησης της Αλεξάνδρειας Ζώνης Καινοτομίας και πιθανόν να υπάρχουν ακόμη. Κατ’ αρχήν αποτελούν επενδυτικές παρεμβάσεις σε σημεία χωρίς παραγωγική δραστηριότητα. Την ώρα που πολλές πόλεις στον πλανήτη οι αναπλάσεις των ιστορικών κέντρων συνδέονται αποκλειστικά με την τουριστική αξιοποίηση (εστίαση, διασκέδαση κ.λπ.) κάποιοι που αποδεικνύονται εξυπνότεροι «μπολιάζουν» αυτή την προοπτική με την καινοτομία, τις νέες τεχνολογίες και τη σύγχρονη επιχειρηματικότητα.

Επειδή αυτές οι δραστηριότητες απαιτούν εξ’ ορισμού επιχειρηματίες και εργαζομένους νεαρής ηλικίας, η επιτυχία του στοιχήματος είναι εκ των προτέρων διασφαλισμένη. Για τον ίδιο λόγο αυτές οι «καινοτομικές γειτονιές» δεν αποτελούν γκέτο, αλλά οργανικό κομμάτι του βασικού ιστού των πόλεων. Βέβαια στη Θεσσαλονίκη της εξωστρέφειας, του…  τουρισμού και του ατελείωτου χαβαλέ ένα κτήριο στα Λαδάδικα αξίζει πολύ περισσότερα ως μπαρ, ταβέρνα ή μικρό ξενοδοχείο, παρά ως έδρα καινοτομικών start ups.

Σε κάθε περίπτωση η εξαγγελία Μητσοτάκη για τη Δραπετσώνα –σε συνδυασμό με την αντίστοιχη για την ανάπλαση του εκθεσιακού κέντρου της ΔΕΘ- δημιουργεί νέα δεδομένα για τη Θεσσαλονίκη. Έτσι κι αλλιώς –σύμφωνα με πληροφορίες- η νέα πολιτική ηγεσία στο υφυπουργείο Μακεδονίας – Θράκης έχει ήδη διαμηνύσει από την προηγούμενη εβδομάδα στη διοίκηση της ΑΖΚ ΑΕ -και μέσω αυτής προς κάθε ενδιαφερόμενο- ότι ο σχεδιασμός για τη δημιουργία μεγάλου Τεχνολογικού Πάρκου και Καινοτομικού Κέντρου σε 760 στρέμματα δίπλα στο αεροδρόμιο «Μακεδονία», δεν είναι στις προτεραιότητές της.

Η επιλογή της Δραπετσώνας είναι προφανώς ένας από τους λόγους που οδηγεί σε αυτή την απόφαση, αν και ποτέ κανείς δεν ξέρει. Σε αυτή τη χώρα της υπερβολής, μπορεί να δημιουργηθούν πολλά καινοτομικά κέντρα, όπως παλαιότερα γήπεδα και γυμναστήρια σε κάθε χωριό, πανεπιστήμια και ΤΕΙ σε κάθε πόλη και βίντεο κλαμπ σε κάθε γειτονιά. Πάντως με τα μέχρι σήμερα δεδομένα –κι αν υποθέσουμε ότι στην Ελλάδα μπορούμε να πάρουμε τοις μετρητοίς πολιτικές εξαγγελίες ακόμη κι όταν προέρχονται από τον πρωθυπουργό- η Δραπετσώνα θα αποκτήσει Κέντρο Καινοτομίας πολύ νωρίτερα από τη Θεσσαλονίκη.

Συμμαζεμένο ενδεχομένως έναντι ενός mega project όπως το Thess Intec και πιο έτοιμο από τα 60 στρέμματα του πρώτου θύλακα της Ζώνης Καινοτομίας Θεσσαλονίκης στη Θέρμη. Γι’ αυτό πιθανόν και θα υλοποιηθεί σε ορατό χρόνο, σε αντίθεση με τις πολλές και πολύπλοκες χωροταξικές και οικονομικές δυσκολίες που θα πρέπει να ξεπεράσουν τα δύο εγχειρήματα στη Θεσσαλονίκη. Μια σχετική ερώτηση στους ανθρώπους της Τεχνόπολης πιθανόν θα προκαλέσει απάντηση άκρως διαφωτιστική.

Τις τελευταίες δεκαετίες πολλοί στην Ελλάδα και στα πέρατα του κόσμου έμαθαν τη Δραπετσώνα από το τραγούδι του Θεοδωράκη. «Παρ’ το στεφάνι μας / παρ’ το γεράνι μας / στη Δραπετσώνα πια δεν έχουμε ζωή». Τις επόμενες δεκαετίες ίσως –λέμε ίσως- η περιοχή να ακτινοβολήσει λόγω των καινοτομικών δράσεων που θα αναπτυχθούν. Σε αντίθεση, η Θεσσαλονίκη που τα πάει χίλιες φορές καλύτερα στα τραγούδια, πιθανόν να αγωνίζεται ακόμη να πείσει ότι μπορεί να εξελιχθεί σε περιφερειακό καινοτομικό πόλο για τη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Σε κάτι πιο σύγχρονο –και πιο μοντέρνο, γιατί να φοβόμαστε τις λέξεις;- από τη διοργάνωση εξειδικευμένων, κλαδικών εκθέσεων.