Η πανδημία είναι πρωτόγνωρη. Κάθε 100 χρόνια μια φορά. Πολλοί υποστηρίζουν ότι πρόκειται για έναν παγκόσμιο πόλεμο. Και όπως κάθε… ζόρικη κατάσταση αναδεικνύει κυρίως τις αδυναμίες των συστημάτων. Ενίοτε γίνεται αιτία να εμφανιστούν κάποιοι ήρωες, αλλά αυτοί είναι λίγοι –ελάχιστοι- για να καλύψουν τις ανεπάρκειες. Στην προκειμένη περίπτωση οι μεγάλες οικονομικές επιπτώσεις και τα τεράστια προβλήματα στην πραγματική οικονομία της χώρας μας γίνεται προσπάθεια να αντιμετωπιστούν με μεγάλες δόσεις αυτοσχεδιασμού, κάτι εξαιρετικά σύνηθες στην Ελλάδα τα τελευταία 200 χρόνια και βασική αιτία των μειωμένων αποδόσεων της χώρας σε διάφορα επίπεδα δραστηριότητας και σε κάθε χρονική στιγμή της σύγχρονης ιστορίας της.
Η απουσία μεθόδου και συστηματικής προσέγγισης είναι εμφανής το τελευταίο διάστημα στα μέτρα που (υποτίθεται ότι) λαμβάνονται για δύο από τους πλέον πληττόμενους κλάδους της ελληνικής οικονομίας, την εστίαση και το λιανεμπόριο. Η χρήση κοινοτικών κονδυλίων είναι αυτονόητη, αλλά η αξιοποίηση τους εξαιρετικά αμφίβολη.
Σημειώστε δύο χαρακτηριστικά παραδείγματα:
Πρώτον, η επιδότηση των επιχειρήσεων εστίασης για να αποκτήσουν θερμαντικά σώματα, ώστε μέσα στο καταχείμωνο να λειτουργούν σε ανοιχτούς –κατά κάποιον τρόπο υπαίθριους και ημιυπαίθριους- χώρους. Η προθεσμία για την υποβολή αιτήσεων λήγει στις αρχές Μαρτίου, κάτι που συνεπάγεται ότι η υλοποίηση της συγκεκριμένης δράσης θα προχωρήσει στην καλύτερη περίπτωση την Άνοιξη, όταν η θερμοκρασία θα έχει ανέβει. Επομένως τα θερμαντικά σώματα που θα αποκτηθούν με τον συγκεκριμένο τρόπο θα είναι περιττά. Εκτός κι αν η προμήθεια θα γίνει για του… χρόνου, οπότε κάποιοι μας λένε εμμέσως πλην σαφώς ότι και τον επόμενο χειμώνα θα τραβάμε τα ίδια με τον κορωνοϊό, κάτι που αυτή τη στιγμή –και με βάση τα επιστημονικά δεδομένα- είναι αδιανόητο. Πέραν τούτου, πρόκειται για ένα μέτρο που λαμβάνεται για έναν κλάδο ερμητικά κλειστό στους θαμώνες εδώ και τρεις μήνες –μόνο take away και delivery επιτρέπεται. Φυσικά όσοι το σχεδίασαν ίσως δεν μπορούσαν να φανταστούν ότι τα καφέ, τα μπαρ, τα εστιατόρια, οι ταβέρνες και τα συναφή θα παραμένουν κλειστά όλο τον χειμώνα. Αλλά –όπως όλοι οι ενήλικες και πολλοί ανήλικοι γνωρίζουν- η πραγματικότητα απέχει παρασάγγας από τη φαντασία. Το αξιοσημείωτο είναι ότι το πρόγραμμα έχει προϋπολογισμό 60 εκατ. ευρώ, σημαντικό κονδύλι που πιθανώς να μπορούσε να βοηθήσει ουσιαστικά με διαφορετική χρήση, πιο πρακτική και πιο επίκαιρη. Άλλωστε, κανένας από τους φορείς της οργανωμένης εστίασης ζήτησε το συγκεκριμένο μέτρο, εκτός όλων των άλλων κι επειδή η προμήθεια των θερμαντικών σωμάτων -100 ευρώ έκαστο- δεν είναι απαγορευτική για μια επιχείρηση εν λειτουργία. Το ακόμη καλύτερο είναι ότι σε δεύτερη φάση –μετά την πρώτη προκήρυξη- στον κατάλογο των δικαιούχων συμπεριελήφθησαν και οι χώροι εστίασης των ξενοδοχείων και των εν γένει καταλυμάτων, οι οποίοι επίσης δεν λειτουργούν. Θα μπορούσε να τα χαρακτηρίσει κανείς όλα αυτά μέχρι και… σουρεαλιστικά, εάν ο σουρεαλισμός δεν είχε βάθος τόσο στους συμβολισμούς, όσο και στην ουσία του. Εδώ μιλάμε μάλλον για την ατυχή έκφραση καλών προθέσεων. Αλλά –ως γνωστόν- ο δρόμος για την κόλαση είναι στρωμένος με καλές προθέσεις.
Δεύτερον, η επιδότηση με 5.000 ευρώ στις επιχειρήσεις λιανεμπορίου για τη δημιουργία e-shops, δηλαδή ηλεκτρονικών καταστημάτων. Και σ’ αυτή την περίπτωση το προβλεπόμενο κονδύλι των 80 εκατ. ευρώ ενδεχομένως να χρησιμοποιηθεί, αλλά είναι αμφίβολο εάν θα αξιοποιηθεί. Κατ’ αρχήν διότι η συγκεκριμένη δράση θα έπρεπε να ξεκινήσει αμέσως μετά το πρώτο lockdown. Φαίνεται, όμως, ότι οι αθεράπευτα και εντελώς ερασιτεχνικά αισιόδοξοι πίστευαν ότι δεύτερο κύμα της πανδημίας δεν θα υπάρξει. Τώρα που οι ειδικοί τους λένε ότι από το καλοκαίρι του 2021 σταδιακά θα βγαίνουμε από το… λούκι λόγω καιρικών συνθηκών και εμβολιασμών, δρομολογούν τη δημιουργία e- shops ανάμεσα στους μικρομεσαίους του λιανεμπορίου, οι οποίοι ούτε καταρτισμένοι επί τους θέματος είναι, ούτε πρόθυμοι να προσαρμοστούν –αποδείχθηκε αυτό στο μεσοδιάστημα ανάμεσα στην ανοιξιάτικη και την χειμερινή καραντίνα, όταν οι περισσότεροι δεν έκαναν απολύτως τίποτα προς την κατεύθυνση αυτή. Ακόμη και σήμερα η μεγάλη πλειοψηφία των δυνητικών δικαιούχων ενδεχομένως πιστεύει ότι θα δημιουργήσει ένα ηλεκτρονικό κατάστημα άπαξ, χωρίς ο ίδιος να βάλει ούτε ένα ευρώ, και μετά θα… κάθεται και θα… εισπράττει.
Όπως έχουν αποδείξει τα προηγούμενα προγράμματα του ΕΣΠΑ για τον ψηφιακό μετασχηματισμό οι μικρομεσαίοι δεν έχουν διάθεση να μπουν οικειοθελώς στη νέα εποχή. Άλλωστε οι πελάτες τους κατά βάσιν ψωνίζουν από φυσικά καταστήματα κι εκεί θα επιστρέψουν μετά τα lockdown. Ασφαλώς η προσαρμογή στα νέα ψηφιακά δεδομένα είναι απαραίτητη, αλλά θα αποτύχει πλήρως εάν γίνει ευκαιριακά. Διότι άλλο είναι μια κρίση να δημιουργεί νέα δεδομένα κι επομένως να αλλάζει αντιλήψεις και να επιταχύνει εξελίξεις και άλλο η επιδερμική έως επιπόλαιη κατανόηση των πραγμάτων σε συνθήκες πανικού, που δεν διασφαλίζει ουσιαστική προσέγγιση ενός θέματος που δεν αφορά απλώς το μέλλον, είναι το ίδιο το μέλλον.
ΥΓ. Αυτές οι δράσεις -και πολλές άλλες- γίνονται από κονδύλια του ΕΣΠΑ. Από τα περίφημα κοινοτικά κονδύλια, τα οποία δεκαετίες τώρα καταναλώνει η Ελλάδα. Θεωρητικά για να εκσυγχρονιστεί, να προοδεύσει οικονομικά και να προσεγγίσει τις ανεπτυγμένες ευρωπαϊκές χώρες. Στην πράξη για να επιβιώσουν αρκετοί ανάμεσα μας και να πλουτίσουν κάποιοι λίγοι. Είναι τα ίδια κονδύλια που κάποτε δίνονταν για χρηματοδότηση χιονοδρομικών κέντρων στη Ρόδο!
ΥΓ2. Η οργανωτική ανεπάρκεια και η στρατηγική υστέρηση των μηχανισμών της χώρας δεν φαίνονται μόνο στο ΕΣΠΑ. Αλλοίμονο! Ας δούμε τους εμβολιασμούς. Σήμερα εμβολιάζονται με το εμβόλιο της AstraZeneca όσοι βρίσκονται σε ηλικία ανάμεσα στα 60 και 64 έτη. Οι διαμαρτυρίες επειδή ακόμη δεν έχουν ενταχθεί στο εμβολιαστικό πρόγραμμα όσοι ανάμεσα μας, ανεξαρτήτως ηλικίας, έχουν σοβαρά υποκείμενα νοσήματα και εντάσσονται σε ευπαθείς ομάδες είναι πολλές. Το θέμα έφτασε και στη Βουλή. Στην ερώτηση γιατί συμβαίνει κάτι τέτοιο κόντρα στην πρακτική των περισσότερων ευρωπαϊκών κρατών η απάντηση είναι απλή. Προφανώς κανείς δεν αδιαφορεί για την υγεία και τη ζωή των ανθρώπων με ευπάθεια, που κινδυνεύουν από τον κορωνοϊό. Μόνο που δεν υπάρχει αξιόπιστος τρόπος καταγραφής τους, αφού δεν υπάρχει καταγεγραμμένο οργανωμένα, αξιόπιστα και με την πρέπουσα διακριτικότητα το ιατρικό μητρώο των Ελλήνων. Τόσο απλά…