Χιλιάδες νεκροί από άλλες παθήσεις, που δεν μπόρεσαν να εξυπηρετηθούν από τα δημόσια νοσοκομεία, είναι οι παράπλευρες απώλειες της πανδημίας στην Ελλάδα.
Ασθενείς με χρόνια νοσήματα που χρειάζονταν τακτική παρακολούθηση και άνθρωποι που έπρεπε να υποβληθούν άμεσα σε χειρουργική επέμβαση έχασαν τη ζωή τους το διάστημα που το εθνικό σύστημα υγείας έδωσε βάρος αποκλειστικά στη διαχείριση της πανδημίας με τα νοσοκομεία να μετατρέπονται σε μίας νόσου.
Κι όσο σοκάρει το σύνολο των θυμάτων του κορωνοϊού, που έχουν ξεπεράσει πλέον τις 18.000, άλλο τόσο τρομάζει ο επιπλέον αριθμός των ανθρώπων που έφυγαν από τη ζωή εξαιτίας άλλων προβλημάτων υγείας. Σύμφωνα με την έκθεση του Κέντρου Έρευνας & Εκπαίδευσης στην Δημόσια Υγεία, την Πολιτική Υγείας και την Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας (ΚΕΠΥ), το διάστημα 22/2 έως 31/12/2020 είχαμε στην Ελλάδα 8.405 περισσότερους θανάτους σε σχέση με τον μέσο όρο των τελευταίων ετών, αριθμός που αντιστοιχεί σε ποσοστό αύξησης της τάξης του 8,2%. Από αυτούς οι 3.799, ποσοστό 45,2%, δεν σχετίζονταν άμεσα με τον κορωνοϊό, αλλά αποδίδονται στην κοινή νοσηρότητα. Οι επιπλέον θάνατοι στην Ελλάδα που δεν αποδίδονται στην Covid-19 είναι υπερδιπλάσιοι από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο που ανέρχεται σε ποσοστό 20%. Σύμφωνα με τα στοιχεία, από τον Φεβρουάριο έως και τον Νοέμβριο 2020 καταγράφηκαν 3,9 εκατομμύρια λιγότερες επισκέψεις στα επείγοντα, τακτικά και απογευματινά ιατρεία των νοσοκομείων, 253.000 λιγότερες νοσηλείες και 108.000 λιγότερες χειρουργικές επεμβάσεις σε σχέση με τον με τον μέσο όρο της τριετίας προ πανδημίας. Οι μειώσεις αυτές στη χρήση των νοσοκομειακών υπηρεσιών, μάλιστα, δεν αντισταθμίστηκαν από ανάλογες αυξήσεις στη χρήση πρωτοβάθμιων υπηρεσιών του ΕΣΥ, με τις επισκέψεις στα κέντρα υγείας να μειώνονται κατά 2,3 εκ.
Όπως εξήγησε στη Voria.gr o ομότιμος καθηγητής Υγιεινής – Κοινωνικής Ιατρικής στο ΑΠΘ και συντονιστής του ΚΕΠΥ, Αλέξης Μπένος, ο οποίος είχε και την επιμέλεια της σχετικής έκθεσης με τίτλο «Πανδημία COVID-19 και οι σύγχρονες απειλές στη δημόσια υγεία» μαζί με τον Ηλία Κονδύλη, αναπληρωτή καθηγητή Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας - Πολιτικής της Υγείας στο Τμήμα Ιατρικής του ΑΠΘ, η αυξημένη θνητότητα που καταγράφηκε οφείλεται στο γεγονός ότι χιλιάδες άνθρωποι, π.χ. καρδιοπαθείς, διαβητικοί, είτε δεν είχαν ουσιαστικά πρόσβαση στο σύστημα υγείας, είτε φοβούνταν να απευθυνθούν στα νοσοκομεία, σε συνδυασμό με την υποβαθμισμένη στη χώρα μας πρωτοβάθμια περίθαλψη. Μάλιστα, τα μέχρι στιγμής δεδομένα δείχνουν ότι η φετινή χρονιά είναι ακόμα χειρότερη, με τους θανάτους να είναι αθροιστικά πολύ περισσότεροι, χωρίς να υπολογιστούν αυτοί που θα καταγραφούν μέχρι τέλος του χρόνου, μετά και την απόφαση να περιοριστούν τα χειρουργεία κατά 80% σε όλες τις νοσοκομειακές μονάδες.
«Η εικόνα είναι ότι τη φετινή χρονιά τα πράγματα χειροτέρεψαν. Είναι τραγικό. Υπάρχουν άνθρωποι που πρέπει άμεσα να χειρουργηθούν και τους διώχνουν. Αυτή είναι συνειδητή επιλογή κι έχει αναγκάσει πολλούς να κατευθυνθούν στον ιδιωτικό τομέα. Δύο χρόνια δεν κατάλαβαν ότι έπρεπε να πάρουν προσωπικό στα νοσοκομεία, ότι έπρεπε να ενισχυθεί και να οργανωθεί καλύτερα όλη η δημόσια περίθαλψη; Τα κέντρα υγείας υπολειτουργούν, ενώ σε κάποιες περιοχές στη Θράκη κλείνουν μετά το μεσημέρι, για να πάει το προσωπικό στα νοσοκομεία. Κι αυτό ενώ για τον έλεγχο της covid η στρατηγική είναι η ανάποδη: να έχεις μία δυνατή πρωτοβάθμια. Αν η πρωτοβάθμια λειτουργούσε σωστά, χιλιάδες άνθρωποι που είναι θετικοί αλλά ελαφρά, δεν θα χρειαζόταν να πάνε στα νοσοκομεία και να επιβαρύνουν το σύστημα υγείας. Θα ήταν στο σπίτι τους, άρα δεν θα μόλυναν άλλους και θα τους παρακολουθούσε εκεί η μονάδα. Ελλείψει πρωτοβάθμιας, εξάλλου, πάει ο κόσμος στα νοσοκομεία με πολύ βαριά νόσηση. Αν είχαμε ένα σωστό σύστημα με κέντρα υγείας και παραρτήματα του ΕΟΔΥ παντού, εάν «έσκαγε» κάτι, θα το ανίχνευαν επιτόπου και θα ήλεγχαν την κατάσταση λαμβάνοντας τοπικά μέτρα, χωρίς να χρειαστεί lockdown. Τώρα είναι ανεξέλεγκτη η πανδημία. Πέρα, όμως, από τη φροντίδα των ελαφρά νοσούντων υπάρχει και το μετά. Άνθρωποι που είναι καλά πλέον, αλλά είναι θετικοί, δεν μπορούν να τους βγάλουν από το νοσοκομείο, ώστε να αδειάσουν κρεβάτια. Κι εδώ πάλι η απάντηση είναι πρωτοβάθμια. Να πάνε οι άνθρωποι σπίτι τους με ιατρική παρακολούθηση», τόνισε ο κ. Μπένος.
Στο ερώτημα γιατί η κατάσταση επιδεινώθηκε το 2021 κι ενώ τουλάχιστον μέχρι το καλοκαίρι τα νοσοκομεία είχαν επανέλθει σε μία σχετική κανονικότητα, ο καθηγητής εξήγησε ότι «στην κανονικότητα φάνηκε ακριβώς τι έλειπε» και όσοι είχαν παραμελήσει ιατρικές εξετάσεις κατέφυγαν αφενός μαζικά και αφετέρου με επιβαρυμένη υγεία στα νοσοκομεία, με αποτέλεσμα να μην έχουν την καλύτερη δυνατή φροντίδα.