Skip to main content

Θεσσαλονίκη: Οι προκλήσεις της νέας ΚΑΠ για την ελληνική γεωργία - Τι φέρνει το Green Deal

Η πρόκληση της νέα ΚΑΠ είναι να συμβάλλει στην «πράσινη συμφωνία» για την προστασία του περιβάλλοντος και την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης.

Με τις προκλήσεις που θέτει η νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ 2021-2027) βρίσκεται αντιμέτωπο το Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο δράσης που καταρτίζει το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων.

Η Ελλάδα στο πλαίσιο της διαβούλευσης για τη νέα ΚΑΠ κατέθεσε εμπρόθεσμα στις 30 Δεκεμβρίου 2021 το κείμενο τον προτάσεων με την Κομισιόν να στέλνει τις παρατηρήσεις της τον Μάρτιο του 2022, με το υπουργείο να απαντά στις αρχές Μάη, με τη διαβούλευση να συνεχίζεται. Στόχος είναι μέχρι τέλος Ιουλίου η Ελλάδα να καταθέσει το τελικό κείμενο του επικαιροποιημένου σχεδίου στις αρμόδιες ευρωπαϊκές επιτροπές (Γενική Διεύθυνση Γεωργίας, Γενική Διεύθυνση Κλιματικής Αλλαγής, Γενική Διεύθυνση Περιβάλλοντος) όπου εκτιμάται ότι θα χρειαστούν 6-8 εβδομάδες μέχρι να εγκριθεί, με την εφαρμογή του να ξεκινά την 1η Ιανουαρίου του 2023.

Τι αλλάζει με την «Πράσινη Συμφωνία»

Να σημειωθεί ότι η κατάρτιση της νέας Κοινής Αγροτικής Πολιτικής των χωρών μελών της ΕΕ καθυστέρησε σημαντικά εξαιτίας του Brexit αλλά και της πανδημίας του κορωνοϊού καθώς οι προτάσεις των κανονισμών είχαν παρουσιαστεί τον Ιούνιο του 2018.

Η χώρα μας μετά από διαπραγματεύσεις κατάφερε να εξασφαλίσει περίπου τα ίδια χρήματα με την προηγούμενη περίοδο. Στην ΚΑΠ 2014-2020 πήρε 19,4 δισ. ευρώ και στη νέα 2021-2027 θα πάρει 19,362 δισ. ευρώ.

Είναι χαρακτηριστικό ότι ο συνολικός προϋπολογισμός της ΕΕ για τη νέα περίοδο αυξήθηκε φτάνοντας το 1,1 τρισ. ευρώ όταν το 2014-2020 ήταν 960 δισ. ευρώ, ωστόσο το ποσοστό των χρημάτων που κατευθύνονται για την Κοινή Αγροτική Πολιτική μειώθηκε. Το 2014-2020 ήταν 38%, ήτοι 380 δισ. για όλη την Ευρώπη, έπεσε στο 28% περίπου, δηλαδή 330 δισ. ευρώ.

Η καινούργια πρόκληση της νέα ΚΑΠ είναι να συμβάλει στην «πράσινη συμφωνία» για την προστασία του περιβάλλοντος και την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης, η οποία ορίζει ότι μέχρι το 2030 θα πρέπει να έχουν μειωθεί αρκετά οι εκπομπές αερίου του θερμοκηπίου και μέχρι το 2050 αυτές να έχουν ισοσκελιστεί.

Η «πράσινη συμφωνία» αναλύεται σε 9 ειδικές στρατηγικές με 2 εξ αυτών να έχουν αμιγώς αγροτικό χαρακτήρα. Πρόκειται για τη στρατηγική «Από το αγρόκτημα στο πιάτο» και τη στρατηγική για τη «Βιοποικιλότητα», οι οποίες έχουν συγκεκριμένους στόχος και οδηγίες που οφείλει κάθε κράτος μέλος να τις ενσωματώσει με παρεμβάσεις είτε στον Πυλώνα 1 είτε στον Πυλώνα 2 στο στρατηγικό του σχέδιο.

Ο αγροτικός τομέας θα κληθεί εκτός από την παραγωγή ποιοτικών τροφίμων να αποδείξει και με μετρήσιμους δείκτες ότι προστατεύει το περιβάλλον.

Η «Πράσινη Συμφωνία» θέτει και συγκεκριμένους στόχους: α) Μέχρι το 2030 το 25% της καλλιεργούμενης γεωργικής έκτασης της Ευρώπης θα πρέπει να χρησιμοποιείται για βιολογική γεωργία και κτηνοτροφία, β) Μείωση κατά 50% της χρήσης φυτοφαρμάκων, γ) Μείωση κατά 50% της χρήσης αντιβιοτικών στην κτηνοτροφία, δ) Μείωση κατά 50% της χρήσης επικίνδυνων χημικών, ε) Μείωση κατά 50% της απώλειας θρεπτικών στοιχείων και ιδιαίτερα αζώτου και φωσφόρου, Ζ) Αύξηση κατά 30% των προστατευόμενων περιοχών σε στεριά και θάλασσα, Η) Αύξηση κατά 10% αυστηρά προστατευόμενων περιοχών, Θ) Το 10% της καλλιεργούμενης έκτασης κάθε κράτους μέλους να αφιερώνεται στη διατήρηση της βιοποικιλότητας.

Αυτές οι φιλοπεριβαλλοντικές στρατηγικές εξειδικεύονται με νούμερα και στους δύο πυλώνες τα οποία το κάθε κράτος μέλος θα πρέπει να τα ενσωματώσει στο Εθνικό του Στρατηγικό του Σχέδιο.

Στον Πυλώνα 1 που αφορά τις άμεσες ενισχύσεις το 25% των κονδυλίων θα πρέπει να αφιερωθεί στη σύσταση οικολογικών σχημάτων. Στη χώρα μας που έχει 2,1 δισ. τον χρόνο και συνολικά 14,5 δισ. την επταετία, το 25% αντιστοιχεί σε 460 εκατ. τον χρόνο. Μετά τη μεταβατική διετία αν δεν δηλωθούν τα χρήματα χάνονται.

Ουσιαστικά πρόκειται για τη μετεξέλιξή του «πρασινίσματος» που γίνονται μέσω των δηλώσεων ΟΣΔΕ του ΟΠΕΚΕΠΕ.

Στον Πυλώνα 2, που αφορά τα επενδυτικά μέτρα, σχέδια βελτίωσης, μεταποίησης κ.ά., το 35% των δαπανών θα πρέπει να αφιερωθούν σε δράσεις για την προστασία του περιβάλλοντος, όπως διαχείριση αποβλήτων, επαναχρησιμοποίηση αποβλήτων, μείωση των συσκευασιών, καινοτομία, ενημέρωση του καταναλωτή κ.ά.

Αυτοί οι όροι θα πρέπει να ενταχθούν στα επόμενα σχέδια βελτίωσης του 2023-2025 και να είναι επιλέξιμες δαπάνες με τους αγρότες να είναι υποχρεωμένοι να τους τηρήσουν.

Δεύτερο σημαντικό στοιχείο της νέας ΚΑΠ είναι ότι αλλάζει το μοντέλο ελέγχου. Από το μοντέλο της συμμόρφωσης, έρχεται το μοντέλο της επίδοσης με αξιολόγηση του κόστους. Σε περίπτωση που οι όροι δεν τηρούνται θα υπάρχουν «πέναλτι» με οριζόντιες μειώσεις.

Για τους ελέγχους θα χρησιμοποιούνται οι νέες τεχνολογίες όπου με τη βοήθεια δορυφόρων και του συστήματος «Κοπέρνικος» θα ανιχνεύονται, για παράδειγμα, πόσα στρέμματα σπάρθηκαν.

Τρίτη αλλαγή που φέρνει η νέα ΚΑΠ είναι προς την κατεύθυνση της υγιεινής και της ασφάλειας των εργατών γης. Οι εργάτες που απασχολούνται στους αγρούς και στους στάβλους θα πρέπει είναι νόμιμα απασχολούμενοι και τηρείται όλη η εργατική νομοθεσία.

Τους ελέγχους θα κάνουν σε κάθε κράτος μέλος οι αρμόδιοι φορείς και στην Ελλάδα θα είναι το υπουργείο Εργασίας και ο ΟΠΕΚΕΠΕ και φυσικά θα υπάρχουν τα ανάλογα πρόστιμα σε περίπτωση που η νομοθεσία δεν τηρείται.

Ο Γενικός Γραμματέας Αγροτικής Πολιτικής και Διεθνών Σχέσεων του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Κωνσταντίνος Μπαγινέτας, μιλώντας στην ενημερωτική ημερίδα «Προοπτικές για μία ανθεκτική Ελληνική Γεωργία και το Στρατηγικό Σχέδιο ΚΑΠ 2023-2027» που διοργανώθηκε στη Θεσσαλονίκη με τη συμβολή του Εθνικού Αγροτικού Δικτύου σε συνεργασία με την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, σημείωσε ότι τα δεδομένα στην κατάρτιση του Εθνικού Στρατηγικού σχεδίου άλλαξαν άρδην μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία.

Τόνισε ότι δεν υπάρχει θέμα επισιτιστικής κρίσης στην ΕΕ αλλά αυτό που ανησυχεί την Ευρώπη είναι ότι λόγω των περιορισμένων εξαγωγών σιταριού λόγω του πολέμου στην Ουκρανία μπορεί στις υποσαχάριες χώρες να υπάρχει έλλειψη φαγητού που θα οδηγήσει σε ένα νέο μεταναστευτικό κύμα.

Σύμφωνα λοιπόν με τον κ. Μπαγινέτα, λόγω του πολέμου δίνεται η δυνατότητα να σπαρθούν περισσότερα σιτηρά έτσι ώστε το κάθε κράτος μέλος να ικανοποιεί τις ανάγκες του και παράλληλα να εξασφαλιστούν πόροι για τη στήριξη των φτωχότερων χωρών για να αγοράσουν σιτάρι.

Έτσι ο παραγωγός μπορεί να σπείρει στάρι στη δηλωμένη για αγρανάπαυση έκταση χωρίς να κινδυνεύει να χάσει το «πρασίνισμα» και να φάει πρόστιμο.

Ο κ. Μπακινέτας υπογράμμισε ότι το χρονοδιάγραμμα για να κατατεθεί το επικαιροποιημένο σχέδιο θα εφαρμοστεί «ανεξαρτήτως συνθηκών και καταστάσεων» καθώς όπως είπε αυτή είναι η εντολή του πρωθυπουργού.

Όλο το στρατηγικό σχέδιο του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων και οι παρατηρήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής έχουν αναρτηθεί στο site του ΥΠΑΑΤ.